Πως η οικονομική κρίση «παραλύει» τον καθημερινό άνθρωπο, «δημιουργώντας» επιδείνωση της ψυχικής διάθεσης;

Ο κάθε άνθρωπος, λειτουργεί ως ένας καθημερινός «αναλυτής» που ερμηνεύει λίγο ή πολύ, το εξωτερικό του περιβάλλον, αλλά και την συμπεριφορά του εαυτού του και των άλλων. Συνήθως η διαδικασία αυτή γίνεται ταχύτατα και «αυτοματοποιημένα», χωρίς να το συνειδητοποιεί και η ερμηνεία του είναι «υποκειμενική», επηρεασμένη από εμπειρίες και «σκέψεις-συμπεράσματα» πάνω στις εμπειρίες, που έχουν αποθηκευτεί στην μνήμη μας κ.α..

Τι είναι ο Ιδεοψυχαναγκασμός;

Ο Ιδεοψυχαναγκασμος, ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές και είναι μια κατάσταση που μερικές φορές μπορεί να είναι αρκετά σοβαρή και να επιμένει για χρόνια. Το άτομο που πάσχει από ιδεοψυχαναγκασμό παγιδεύεται από μια σειρά επαναληπτικών σκέψεων (ιδεοληψίες ή επιστημονικά «ψυχαναγκασμοί»), που αν και δίχως νόημα ακόμη και για τον ίδιο τον πάσχοντα, προκαλούν μεγάλη δυσφορία και είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν.

Η αγχώδης ή και καταθλιπτική ψυχική διάθεση των ανθρώπων (προκαλούμενης από το περιβάλλον στο οποίο καθημερινά ζούμε), φέρνει στο μυαλό μια συγκεκριμένη σκηνή από ένα ντοκιμαντέρ της ζωής των άγριων ζώων. Στην σκηνή αυτή, μία αγέλη βουβαλιών (ενός ισχυρότερου μυϊκά και σε όγκο ζώου),  δέχεται επίθεση από μία χούφτα λιονταριών. Όπως και στον άνθρωπο, σε μία τέτοια κατάσταση, ενεργοποιείται στο ζώο, η περιοχή του λεγόμενου «συναισθηματικού» εγκεφάλου, ο οποίος «δίνει εντολή» στο ζώο να τρέξει μακριά από τον κίνδυνο. Ο «συναισθηματικός» εγκέφαλος απλά «αντιδρά» άμεσα στον κίνδυνο λοιπόν με το να τρέξουμε μακριά του ή να «παλέψουμε» αυθόρμητα. Αποτέλεσμα των παραπάνω, είναι η αγέλη των βουβαλιών να διασκορπιστεί ακατάσχετα, πολλά να απομονωθούν και έτσι να κατασπαραχθούν μεμονωμένα από τα λιοντάρια. Σε μία επόμενη σκηνή, μετά από πολλές απώλειες, η αγέλη των βουβαλιών επιτίθεται μαζικά και οργανωμένα («με λογική») κατά των λιονταριών, τα οποία αδυνατούν να αντιμετωπίσουν μία ενωμένη ομάδα. Έτσι κατατροπώνονται και αποχωρούν.

Αν και το άγχος ήπιας μορφής μπορεί να αποβεί εποικοδομητικό καθώς οδηγεί σε εγρήγορση, η χρονιότητα προκαλεί μεγάλη εσωτερική ένταση και οδηγεί σε συναισθήματα ανησυχίας, φόβου αλλά και ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως τρέμουλο, μουδιάσματα και μυρμηγκιάσματα, γαστρεντερικές διαταραχές, ξηροστομία, ζαλάδες κτλ. Η μη αποτελεσματική διαχείριση και αντιμετώπιση ευθύνεται για μια σειρά ορμονικών και συναισθηματικών μεταβολών με επιρροή σε διαφορετικά συστήματα του οργανισμού.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό «νοητικό σχήμα» από τον εγκέφαλο, μέσα από δύο παράγοντες. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε εμείς για τον εαυτό μας, μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, και από αυτό που αντιλαμβανόμαστε από μικρή ηλικία, ότι πιστεύουν οι άλλοι για εμάς (γονείς, οικογένεια). Όσο έξυπνο δηλαδή και αν είναι ένα παιδί, αν μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον που το αποκαλούν «μέτριο», το μυαλό του δεν θα μπορέσει λόγω του περιβάλλοντος να αναπτύξει τις ικανότητές του. Το ίδιο, μπορούμε να πούμε, ότι ισχύει για τις συναισθηματικές αντιδράσεις μας. Ένας άνθρωπος μπορεί να μάθει να αντιδρά «δυναμικά» απέναντι στα εξωτερικά γεγονότα, και άλλος να τα δέχεται με θλίψη ή παθητικά, θεωρώντας λανθασμένα τον εαυτό του «αδύναμο». Επειδή όμως πρόκειται για μάθηση, το άγχος η θλίψη ως συναισθηματικές αντιδράσεις, μπορούν να απομαθευτούν σε οποιαδήποτε ηλικία.Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι όλοι οι άνθρωποι μαθαίνουμε συνεχώς και γινόμαστε σε όλη μας την ζωή «ψυχικά δυνατοί», δεν γεννιόμαστε με κάποιο «χάρισμα» ψυχικής δύναμης, το οποίο άλλοι έχουν και άλλοι όχι.

Πως αντιμετωπίζει την οικονομική κρίση η σύγχρονη Ελληνίδα; Με ψυχραιμία, αισιοδοξία ή φόβο; Πως βιώνει τις συντροφικές σχέσεις; Πως βλέπει τον εαυτό της σε σχέση με το μέλλον της, ως σύντροφος και μητέρα;

Η ψυχολογία της σύγχρονης Ελληνίδας, ως εργαζόμενη, σύντροφος, μητέρα δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης καθώς είναι ένα φαινόμενο που «επιτίθεται» έμμεσα ή άμεσα στις δομές του κοινωνικού ιστού. Πολλά ανατρέπονται, πολλά αλλάζουν. Το επισφαλές  οικονομικό περιβάλλον, απόρροια της κρίσης αυξάνει δραματικά το καθημερινό άγχος για επιβίωση.

Ο καθημερινός άνθρωπος χρησιμοποιεί «υποκατάστατα» για να βελτιώσει την ψυχική του διάθεση και αυτοεικόνα; Πολύ συχνά  ρωτούν γραπτά άνθρωποι πως μπορούν να αντιμετωπίσουν ένα άγχος ή μία θλίψη μόνοι τους. Επίσης όμως πολλοί άνθρωποι θεωρούν την συναισθηματική τους κατάσταση ή το άγχος πχ, ως σύμπτωμα (πχ σαν μία γρίπη) που «πρέπει» να αντιμετωπίσει μόνο του (διότι αλλιώς δεν νιώθει «δυνατό»), και όχι ως αποτέλεσμα («ειδοποίηση» του μυαλού μας) κάποιων μη συνειδητών αιτιών που τους επηρεάζουν και που είναι σημαντικό να διερευνηθούν.

Ο καθημερινός άνθρωπος χρησιμοποιεί «υποκατάστατα» για να βελτιώσει την ψυχική του διάθεση και αυτοεικόνα; Πολύ συχνά  ρωτούν γραπτά άνθρωποι πως μπορούν να αντιμετωπίσουν ένα άγχος ή μία θλίψη μόνοι τους. Επίσης όμως πολλοί άνθρωποι θεωρούν την συναισθηματική τους κατάσταση ή το άγχος πχ, ως σύμπτωμα (πχ σαν μία γρίπη) που «πρέπει» να αντιμετωπίσει μόνο του (διότι αλλιώς δεν νιώθει «δυνατό»), και όχι ως αποτέλεσμα («ειδοποίηση» του μυαλού μας) κάποιων μη συνειδητών αιτιών που τους επηρεάζουν και που είναι σημαντικό να διερευνηθούν.

Η αγοραφοβία είναι μια αγχώδης διαταραχή που σχετίζεται με τον φόβο και την ανησυχία ότι το άτομο θα εμφανίσει συμπτώματα κρίσης πανικού ή ανάλογα αυτής σε δημόσιους πολυσύχναστους χώρους και σπανιότερα ακόμα και μέσα στο σπίτι. Τα πιο συχνά μέρη που μπορεί κάποιος να εμφανίσει συμπτώματα πανικού είναι το ασανσέρ, το γήπεδο, τα μέσα μαζικής μεταφοράς και τα εμπορικά κέντρα. Τα άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα αγοραφοβίας φοβούνται να βρίσκονται σε μέρη που είναι δύσκολο ή τους προκαλεί ντροπή το να (δια) φύγουν και για αυτόν τον λόγο τα αποφεύγουν. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η αγοραφοβία σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό συνυπάρχει με τις κρίσεις πανικού.