Οι πολυκυστικές ωοθήκες, ή σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ), όπως λέγεται επιστημονικά, αποτελoύν την πιο συχνή διαταραχή του ορμονικού συστήματος των γυναικών. Αφορά, πιο συγκεκριμένα, διαταραχή στη λειτουργία και τα επίπεδα των ορμονών που ρυθμίζουν την περίοδο, αλλά μπορεί να συνδυάζεται και με αύξηση των επιπέδων των ανδρογόνων ορμονών όπως και με γενικότερη διαταραχή του μεταβολισμού, με αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης και προβληματική διαχείριση του ενεργειακού ισοζυγίου. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες που έχουν το σύνδρομο μπορεί να έχουν από ελάχιστα συμπτώματα, όπως ελαφρώς ακανόνιστη περίοδο, μέχρι και πλήρη απουσία περιόδου για μήνες (αμηνόρροια), εκδηλώσεις από τα αυξημένα ανδρογόνα όπως ακμή και τριχοφυΐα, παχυσαρκία με δυσκολία στην απώλεια βάρους και δυσκολία να μείνουν έγκυες (υπογονιμότητα).

Ο γιατρός μου βρήκε στον υπέρηχο πολυκυστικές ωοθήκες. Έχω το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών; Πρέπει να πάρω θεραπεία;

Όχι απαραίτητα. Θα πρέπει να διακρίνουμε την απλή εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών (polycystic ovarian morphology – PCOM) από το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (polycystic ovarian syndrome – PCOS). Το 25% των γυναικών έχουν εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών στον υπέρηχο. Από αυτές ένα μικρό ποσοστό στην πραγματικότητα πάσχει από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) και χρειάζεται να πάρει θεραπεία. Για να πούμε ότι μια γυναίκα έχει ΣΠΩ πρέπει να εμφανίζει δύο από τα παρακάτω κριτήρια:

1. Αραιομηνόρροια (π.χ. περίοδο κάθε 2-3 μήνες)
2. Αυξημένα ανδρογόνα στο αίμα
3. Εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών στον υπέρηχο με αυστηρά κριτήρια

Συνεπώς μπορεί να έχουμε ΣΠΩ ακόμα και χωρίς εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών και αντίστροφα, η εικόνα στον υπέρηχο από μόνη της δεν αρκεί να θέσει τη διάγνωση.

Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι κληρονομικές;

Η αιτιολογία του ΣΠΩ δεν έχει ακόμα πλήρως διευκρινισθεί. Ωστόσο φαίνεται ότι ο κληρονομικός παράγοντας παίζει σημαντικό ρόλο. Έχουν βρεθεί γονίδια που σχετίζονται με την εκδήλωση του συνδρόμου τα οποία φέρουν ακόμα και άνδρες, οι οποίοι εμφανίζουν πρόωρη τριχόπτωση (φαλάκρα) και αυξημένη τριχοφυΐα. Το ΣΠΩ είναι πολυπαραγοντικό. Αυτό σημαίνει ότι για την εκδήλωση των συμπτωμάτων παίζουν ρόλο τόσο γονιδιακοί παράγοντες, όσο και περιβαλλοντικοί, όπως η διατροφή, η άσκηση, το σωματικό βάρος και άλλα.

Έχω πολυκυστικές ωοθήκες. Πρέπει να χάσω βάρος;

Αν και οι περισσότερες γυναίκες που πάσχουν από ΣΠΩ έχουν αυξημένο σωματικό βάρος, αυτό δεν ισχύει πάντα. Υπάρχει διαφορά μεταξύ των περιπτώσεων και οι γυναίκες με ΣΠΩ και φυσιολογικό βάρος χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση. Ο λιπώδης ιστός συμμετέχει με ένζυμα και μεσολαβητές στην παραγωγή ορμονών και είναι εύκολα αντιληπτό ότι η περίσσεια λίπους διαταράσσει το ορμονικό προφίλ. Το εντυπωσιακό είναι ότι στις υπέρβαρες και περισσότερο στις παχύσαρκες γυναίκες, η επαναφορά στο ιδανικό βάρος βελτιώνει τα συμπτώματα, επαναφέρει την περίοδο, αλλά και τη γονιμότητα. Συνεπώς σε μερικές περιπτώσεις ένα πρόγραμμα άσκησης και δίαιτας είναι από μόνο του αρκετό για τη βελτίωση των συμπτωμάτων.

Πρέπει να κάνω θεραπεία με αντισυλληπτικά;

Οι γυναίκες που έχουν βεβαιωμένα ΣΠΩ πρέπει να κάνουν κάποια θεραπεία η οποία είναι μακροχρόνια. Σε γενικές γραμμές η θεραπευτική προσέγγιση αφορά 5 κύρια προβλήματα του ΣΠΩ
1. Βελτίωση της αντίστασης στη δράση της ινσουλίνης, αντιμετώπιση του οξειδωτικού στρες και σωστή διαχείριση του ενεργειακού ισοζυγίου
2. Αντιμετώπιση της ακμής και της τριχοφυΐας
3. Ρύθμιση της περιόδου και πρόληψη σοβαρών μελλοντικών επιπλοκών όπως η υπερπλασία και ο καρκίνος του ενδομητρίου
4. Αποκατάσταση της γονιμότητας
5. Αντιμετώπιση της ψυχολογικής και συναισθηματικής επιβάρυνσης που υφίστανται οι περισσότερες γυναίκες ως αποτέλεσμα των εκδηλώσεων του ΣΠΩ

Αν το πρόγραμμα σωστής διατροφής, άσκησης και απώλειας βάρους δεν επαρκεί, συνήθως εφαρμόζεται θεραπεία με λήψη αντισυλληπτικών, τα οποία βελτιώνουν το ορμονικό προφίλ, επαναφέρουν την περίοδο, βελτιώνουν τα συμπτώματα της ακμής και της τριχοφυΐας και μειώνουν την πιθανότητα μελλοντικών επιπλοκών. Ωστόσο, η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία, τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και τον οικογενειακό προγραμματισμό της κάθε γυναίκας. Αν και δεν έχει τεκμηριωθεί η αποτελεσματικότητά τους, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικές θεραπείες, με φυτικούς και αντιοξειδωτικούς παράγοντες, όπως σε γυναίκες που δεν επιθυμούν για διάφορους λόγους τις κλασικές θεραπείες.

Έχω ΣΠΟ, θα μπορέσω να μείνω έγκυος;

Αν και το ΣΠΩ συνδέεται με υπογονιμότητα, αρκετές γυναίκες με ΣΠΩ, ιδιαίτερα σε μικρές ηλικίες, θα μείνουν έγκυες χωρίς κάποια επιπλέον βοήθεια. Η συνήθης διαταραχή στο ΣΠΩ που επηρεάζει τη γονιμότητα αφορά στη φυσιολογική παραγωγή κάθε μήνα ενός ωαρίου από τις ωοθήκες, το οποίο προορίζεται να γονιμοποιηθεί. Η διαταραχή αυτή, ειδικά σε νέες γυναίκες, είναι εύκολο να διορθωθεί στα πλαίσια της θεραπείας των άλλων συμπτωμάτων του συνδρόμου ή και με κάποια επιπλέον ήπια φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, καλό είναι σε περιπτώσεις υπογονιμότητας να γίνεται ενδελεχής έλεγχος διότι μπορεί να υπάρχουν και προβλήματα ανεξάρτητα από το ΣΠΩ. Τα καλά νέα είναι ότι λίγα περιστατικά με ΣΠΩ θα χρειαστούν τελικά να προχωρήσουν σε πολύπλοκες θεραπείες, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση.

Ποια είναι η συνολική επίπτωση του ΣΠΩ στην ποιότητα της ζωής μου;

Το ΣΠΩ μπορεί να προκαλέσει, εκτός από αισθητικά προβλήματα που επιφέρουν ψυχολογική επιβάρυνση, σημαντικές επιπλοκές στην υγεία της γυναίκας. Οι περισσότερες επιπλοκές είναι μακροπρόθεσμες και δε θα εμφανιστούν παρά μετά από πολλά χρόνια από τη διάγνωση του συνδρόμου και αφορούν αυξημένο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, καρδιαγγειακά επεισόδια λόγω διαταραχής του λιπιδαιμικού προφίλ, υπερπλασία ή/και καρκίνο του ενδομητρίου και πιθανώς αυξημένο κίνδυνο για αποβολές σε περίπτωση εγκυμοσύνης. Η ορθή θεραπευτική παρέμβαση και η τακτική ιατρική παρακολούθηση μπορούν να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους αυτούς και να προλάβουν την εμφάνιση επιπλοκών. Σε γενικές γραμμές οι γυναίκες με ΣΠΩ μπορούν να έχουν μια φυσιολογική ζωή εφόσον προσαρμόσουν στην καθημερινότητά τους έναν υγιεινό τρόπο ζωής που περιλαμβάνει ισορροπημένη δίαιτα και τακτική άσκηση.

Πηγή : http://www.nutrimed.gr