Εκφράσεις όπως «Εγώ δεν ήθελα…. ο πατέρας σου επέμενε να σε κρατήσουμε», «από τότε που γεννήθηκες η ζωή μου πηγαίνει όλο και πιο πίσω» ή «Έχω στερηθεί τα πάντα για σένα, από τότε που σ’ είχα στην κοιλιά μου», «εγώ δεν έζησα την ζωή μου για χάρη σου……!!!», είναι σύνηθες.  Υπάρχουν αρκετές εκφράσεις που «κλειδώνουν» την ζωή και την εξέλιξη ενός ατόμου ακόμα και σ’ όλη την πορεία της ενήλικης ζωής του. Ακόμη και οι γυναίκες που εγκυμονούν αλλά νιώθουν μη-έτοιμες για αυτή τη νέα τους πραγματικότητα  ο φόβος και το άγχος –κυρίως- επικρατεί τότε και η κύηση τους, επιφέρει προβλήματα. Υπάρχει μία συσσωρευμένη κούραση και παραίτηση. Εκτός από τους σημαντικούς – βιολογικούς λόγους οι ψυχολογικοί καθορίζουν όλη την πορεία μιας εγκυμοσύνης αλλά και τι θέση κρατά η νέα μητέρα. Άλλες πάλι (γυναίκες) ανθυποβάλουν την θέση τους και η κύηση διακόπτεται, άλλες πάλι έχουν στην διάθεση τους 8-9 μήνες να «προετοιμαστούν» στην θέση και στον ρόλο αυτό και να δουν τι σημασία έχει για τις ίδιες η επιλογή τους αυτή.

Οι οικογενειακοί –συστημικοί Ψυχοθεραπευτές παίρνοντας  από έναν ενδιαφερόμενο ένα γενεαλογικό δέντρο ή γεννεόγραμμα υπολογίζουν εκτός από τα μέλη που είναι εν’ ζωή και τα μωρά που δεν είναι πλέον ή που δεν γεννήθηκαν ποτέ εξαιτίας κάποιας αποβολής ή έκτρωσης. Τα παιδιά που δεν γεννήθηκαν έχουν άμεση σχέση μ’ εκείνα που ήρθαν στην ζωή μετά από μία άμβλωση. Ή ακόμα και η σημασία για τον γονιό να μην κρατήσει στην συγκεκριμένη φάση εκείνο το μωρό. Όταν κάποιο «χάνεται» το αμέσως επόμενο παίρνει τον τίτλο του «ευνοημένου» παιδιού. Άρα λοιπόν, για πολλούς μία «ανεπιθύμητη» εγκυμοσύνη είναι λύτρωση στην συγκεκριμένη φάση από το να το φέρουν στην ζωή….και μετά τι επικρατεί…..;;!!!

Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη!

Είναι δίλλημα για αρκετούς νέους συντρόφους αν θα κρατήσουν το μωρό που κυοφορεί η κοπέλα. Οι ηθικοί, κοινωνικοί αλλά και θρησκευτικοί λόγοι πάλονται μέσα στον ενδιαφερόμενο και συνήθως δεν επικρατεί η συναισθηματική ετοιμότητα εκείνης της στιγμής. Σημαντικό ρόλο έχουν οι ενοχές για τα άτομα αυτά «ναι αλλά αν δεν το κρατήσω, ο Θεός μετά όταν θα θέλω θα με τιμωρήσει;;». Είναι από τις ποιο δύσκολες περιόδους κυρίως της γυναίκας. Ακόμα και ζευγάρια που θέλουν πολύ να προχωρήσουν σ’΄αυτό το βήμα, εκείνη την στιγμή δειλιάζουν-κομπιάζουν οι προσωπικές ανασφάλειες έχουν στήσει ήδη τον χορό τους.

Τα ερωτήματα που γεννιούνται στο σημείο αυτό, είναι πολλά και κάθε φορά αφορούν και τους δύο:

-Πόσο έτοιμοι είμαστε και οι δύο για ένα τέτοιο βήμα;

-Τι γίνεται στην περίπτωση που ο ένας εκ των δύο είναι ανένδοτος να μπει σε γονεικό ρόλο;

-Πρέπει η επιλογή της απόκτησης παιδιού να είναι επιλογή μόνο του ενός;

-Τι ρόλο παίζει η κοινωνία, η οικογένεια και η θρησκεία στην λήψη της καλύτερης για μας απόφασης;

-Πόσο κλονίζει τη σχέση του ζευγαριού μια τέτοια διαφωνία;

-Πως μεγαλώνει ένα παιδί χωρίς πατέρα;

-Τι θα πρέπει να γνωρίζει το παιδί και τι όχι;

-Πρέπει να υπάρξει νομική αντιδικία για το συμφέρον του παιδιού;

Γυναίκες που «επιλέγουν» την μέθοδο της άμβλωσης

Σύμφωνα με στοιχεία της Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού , τα οποία δόθηκαν στη δημοσιότητα το Φεβρουάριο του 2000, κάθε χρόνο πραγματοποιούνται στην Ελλάδα 100.000 έως 120.000 εκτρώσεις. Αυτός ο αριθμός ισοδυναμεί με τις ετήσιες γεννήσεις και δίνει στη χώρα μας μια θλιβερή πρωτιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι κοινό μυστικό ότι πoλλές Ελληνίδες αντιμετωπίζουν την άμβλωση ως μέθοδο οικογενειακού προγραμματισμού, προφανώς επειδή έχουν ελλιπή ή λανθασμένη πληροφόρηση για την αντισύλληψη. Η άποψη αυτή ενισχύεται από ανώνυμα ερωτηματολόγια τα οποία συμπλήρωσαν έφηβες που προσήλθαν το 1998 στη Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών που εδρεύει στο Αρεταίειο. Από  αυτά προκύπτει ότι ένα στα τρία κορίτσια ηλικίας 14 έως 19 ετών έχει κάνει έκτρωση.

Η επέμβαση και το νομικό πλαίσιο

Στην Ελλάδα οι αμβλώσεις νομιμοποιήθηκαν με το νόμο 1609/86. Αυτό σημαίνει ότι μια γυναίκα μπορεί να κάνει έκτρωση μέχρι και την 12η εβδομάδα, εφόσον συντρέχουν λόγοι και εξεταστεί από επιτροπή. Αυτό αναφέρει το γράμμα του νόμου. Ωστόσο, η εξέταση από επιτροπή δεν είναι απαραίτητη στην περίπτωση που η ενδιαφερόμενη απευθυνθεί σε κάποιο ιδιωτικό κέντρο.

Στην περίπτωση πολλών αμβλώσεων, ενδέχεται να μη διεξαχθεί ομαλά ή να μην ολοκληρωθεί η εγκυμοσύνη όταν η γυναίκα αποφασίσει ότι θέλει να αποκτήσει παιδί. Σε ό,τι αφορά τις ψυχολογικές επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει μια έκτρωση, τις πρώτες ημέρες μετά την επέμβαση η γυναίκα νιώθει αμηχανία και συνήθως έρχεται αντιμέτωπη με ηθικά διλήμματα. Η μετατραυματική περίοδος διαρκεί συνήθως έξι μήνες. Σε ποσοστό 1% η άμβλωση θεωρείται μια πολύ τραυματική εμπειρία που επηρεάζει το άτομο για πολύ καιρό. (Βούρτση)

Πως ο φόβος μπορεί να γίνει επιθυμία

Τις περισσότερες φορές ο ερχομός ενός παιδιού δεν βρίσκει πάντοτε και τους γονείς έτοιμους και πιστά εκπαιδευμένους στον νέο τους ρόλο. Οι αγωνίες τους είναι έντονες πολλές φορές περνούν από το μυαλό τους ακόμα και αρνητικές σκέψεις και κάποιοι δεν διστάζουν φανερά να εκδηλώσουν και την έντονη τους άρνηση. Για κάποιους ενήλικες είναι πρόκληση να αντιμετωπίσουν τις υπάρχουσες φοβίες που γεννήθηκαν μ’ αφορμή τον ερχομό του παιδιού τους, για άλλους πάλι μία αποφυγή με το ενήλικο κομμάτι των ευθηνών και προτεραιοτήτων. Ακούγεται συχνά ότι κυρίως κάποιοι άντρες επιθυμούν με την σύντροφο τους να είναι μαζί, για πολλά-πολλά χρόνια, να πορεύονται και στα πρώτα αποτελέσματα ότι η γυναίκα είναι έγκυος, να διστάζουν, να σαστίζουν και η συμπεριφορά τους να μεταλλάσσεται. Είναι άραγε ο φόβος της ανεπάρκειας ή το περιβόητο σύνδρομο του «πήτερ Παν», που βρίσκει τα περισσότερα αγόρια να επιθυμούν να μένουν σ’ αυτό τον ρόλο και να αποφεύγουν διακαώς τον ρόλο του «άντρα».;; Πολλές φορές η Συμβουλευτική Ψυχολογία «βοηθάει» τα ζευγάρια –που το θέλουν βέβαια- να βγαίνουν νικηφόρα από τον λαβύρινθο των αγωνιών και της αναποφασιστικότητας. Όταν ακολουθεί επεξεργασία του εσώτερου ψυχισμού ο καθείς έρχεται αντιμέτωπος με τις προσωπικές ανωριμότητες του και ο δρόμος προς την συνειδητοποίηση είναι πλέον εφικτός. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ο δρόμος είναι για όλους ο ίδιος, υπάρχουν άνθρωποι δηλαδή που η συνειδητή τους επιλογή είναι να μην γίνουν, ακόμα και ποτέ γονείς. Είναι εντάξει μ’ αυτό συνειδητά πλέον έπειτα από τέτοιου είδους εσώτερες αναζητήσεις. (Χουρδάκη Μ. 1992)

Το ενδιαφέρον για ένα παιδί είναι συνεχόμενο και ενεργό σ’ ολόκληρη την ζωή ενός ενήλικα. Σε άλλους γίνεται πιο φανερά ενώ σε κάποιους όχι τόσο. Ανάλογα με την προσωπική φάση του καθενός, είτε ως σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, είτε ως προστασία της εγκυμοσύνης και άλλοτε ως οικογενειακός προγραμματισμός για την φροντίδα της ανατροφής ενός παιδιού. Οι άνθρωποι εκείνοι που καλούνται να υποδεχτούν το μωρό τους είναι υπεύθυνοι για την αγωγή του, για την εξελικτική ψυχολογία του. Συγκεκριμένα οι αρχικοί ρόλοι τους είναι: -η κάλυψη των βασικών βιολογικών τους αναγκών. Μ’ αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η σωματική ακεραιότητα. –φροντίδα για την προαγωγή της γλωσσικής τους έκφρασης, αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, κανόνες συμπεριφοράς, θετική στάση προς το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον. –φροντίδα για την συγκρότηση της προσωπικότητας του παιδιού. –ακαδημαϊκές γνώσεις, επαγγελματικά εφόδια επαγγελματικών δεξιοτήτων όπου είναι απαραίτητες για την μελλοντική κοινωνική και εργασιακή καταξίωση. Αυτοί είναι κάποιοι από τους «κανόνες», που ένας νέος γονιός γνωρίζει και οφείλει να δώσει απλόχερα στην νέα ύπαρξη της ζωής του.

Φταίει ο ερχομός ενός μωρού για την απομάκρυνση του ζευγαριού;;

Όχι πια σύζυγοι κι εραστές. Μόνο φίλοι και γονείς; Ή κάπως έτσι!! Από τότε που ο μικρός σίφουνας εισέβαλε στο σπιτικό σας, µε γέλια και µε κλάματα, η ερωτική σας ζωή άλλαξε ριζικά. Συμβαίνει σε πολλά ζευγάρια που αποκτούν παιδί, μετά τη γέννηση του µωρού, η ερωτική, σεξουαλική ζωή να τοποθετείτε στην άκρη. Εξακολουθείτε να αγαπιέστε, αλλά οι στιγμές χαλαρότητας, φαίνεται να έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Το ζευγάρι θυμώνει και ο ένας ξεσπά στον άλλον, δεν παραδέχονται τι είναι εκείνο που τους φταίει. «Ενώ πολλά ζευγάρια πιστεύουν πως ο ερχομός του παιδιού θα φέρει μεγαλύτερη εγγύτητα στο ζευγάρι, οι έρευνες δείχνουν ότι µειώνεται η ικανοποίηση από τη σχέση και αυξάνονται οι εντάσεις μετά τον ερχομό του παιδιού». (Κυρανά Ε)  «Ενώ το 68% των γυναικών που δεν έχουν παιδί δηλώνουν ικανοποιημένες από τη σχέση τους, το αντίστοιχο ποσοστό, όταν υπάρχει παιδί, είναι µόνο 38%. Η μείωση στην ικανοποίηση από τη σχέση εμφανίζεται στις γυναίκες συνήθως κατά τον πρώτο χρόνο, ενώ στους άνδρες κατά τον 2ο χρόνο του παιδιού. Ωστόσο, δεν επιβαρύνεται η σχέση όλων των ζευγαριών. Εκτιμάται πως το 18-30% των ζευγαριών βιώνουν καλύτερη ποιότητα στη σχέση µε τον ερχομό του παιδιού». Πολλές μελέτες διεθνώς έχουν δείξει μείωση στην ποιότητα της σχέσης του ζευγαριού συνήθως 3 µήνες μετά την γέννα. Σε µελέτη στη Μ. Βρετανία (2000) το ποσοστό των ανθρώπων που αξιολόγησε τη ποιότητα της σχέσης του ως «κακή» ή «όχι πολύ καλή» αυξήθηκε από 1% πριν από τη γέννα σε 20% οκτώ µήνες μετά. «Παράγοντες που σχετίζονται µε το αν θα µειωθεί η ποιότητα της σχέσης του ζευγαριού είναι κυρίως η ποιότητα της σχέσης πριν την εγκυμοσύνη».

Μικρές καθημερινές πραγματικότητες

«Τώρα πια τηλεφωνώ στον Αντώνη µόνο για να του υπενθυμίσω να πάρει γιαουρτάκια από το σούπερ μάρκετ ή για να του πω το τελευταίο ‘κατόρθωμα’ της μικρής», παραδέχεται η Μ, μητέρα της 13 μηνών Ιωάννας. «Τα τηλεφωνήματα έτσι απλά για να τον ακούσω έχουν πια περάσει στην εποχή προ µωρού! Πού χρόνος και διάθεση για τέτοια τώρα; Γυρίζω πτώμα κάθε βράδυ από το γραφείο καθώς πρέπει να αποδείξω ότι δεν άλλαξε τίποτε τώρα µε το παιδί. Όταν πια η μικρή δεήσει να κοιμηθεί, περασμένες δύο -γιατί είναι και πολύ δύσκολη στον ύπνο- εγώ το μόνο που θέλω είναι να πέσω στην αγκαλιά του Μορφέα».  Όπως λέει χαρακτηριστικά η Μ, «όταν έχεις φτάσει πια στα όριά σου, δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από έναν καλό ύπνο. Άλλωστε, όταν κοιτάζω τον εαυτό µου στον καθρέπτη, δεν καταλαβαίνω πώς και µε βρίσκει ακόμα ελκυστική. Εγώ βλέπω ένα αρχαίο σύμβολο μητρότητας, συμπεριλαμβανομένης μπόλικης κυτταρίτιδας και δέκα παραπανίσιων κιλών από την εγκυμοσύνη. Σε σύγκριση µε πριν το παιδί, η ερωτική µου επιθυμία είναι πολύ πιο πεσμένη, για να μην πω στο ναδίρ».

Πως αισθάνεται ο άντρας

Ο σύντροφος µε τη μεγαλύτερη σεξουαλική επιθυμία συχνά νιώθει ανεπιθύμητος, αισθάνεται απόρριψη και κάποιες φορές, απόγνωση. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να τον κάνουν να ζητάει περισσότερο επιτακτικά ή επίμονα τη σεξουαλική επαφή. Αυτό όμως δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, διότι το άτομο µε τη λιγότερη επιθυμία νιώθει πίεση να κάνει κάτι που δεν επιθυμεί. «Σε βάθος χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αίσθηση πίεσης, θυμό ή απόσυρση και σε μεγαλύτερη μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Συνέπεια, όχι µόνο η μείωση των σεξουαλικών επαφών, αλλά και μείωση ή απουσία άλλων μορφών ερωτικής έκφρασης. Η έλλειψη σεξουαλικής εγγύτητας κάποιες φορές δημιουργεί και συναισθηματική απομάκρυνση στη σχέση ή συναισθήματα θυμού και στεναχώριας» (Κληρονόμου Ζ.)

Πώς να αποκαταστήσετε την ερωτική σχέση μετά την γέννηση του μωρού

• Επικοινωνήστε. Μέσα από την ειλικρινή επικοινωνία σε κλίμα ασφάλειας και αποδοχής, μπορεί να στηρίξει ο ένας τον άλλον και από κοινού να βρουν τρόπους διαχείρισης προβλημάτων που συντελούν στη σεξουαλική απομάκρυνση.

• Μην πιέζετε. Είναι σημαντικό να μην ασκείται πίεση στον σύντροφο µε τη μικρότερη επιθυμία για να συμμετέχει σε σεξουαλική επαφή, είναι εξίσου σημαντικό να λαμβάνει σεξουαλική ικανοποίηση αυτός µε τη μεγαλύτερη επιθυμία.

• Ρυθμίστε τον ύπνο του παιδιού ώστε να κοιμάται µόνο του στο δωμάτιο του, όλη τη νύχτα.

• Ζητήστε βοήθεια από ειδικούς. Θα μάθετε τρόπους ώστε να μπορείτε να διαχειρίζεστε τα προβλήματα και να απολαμβάνετε τη σχέση και τη σεξουαλική σας ζωή.

Το προχώρημα σε μία νέα σχέση

Παιδιά από προηγούμενο γάμο

Ο τρόπος της γνωριμίας με το παιδί καθορίζεται από το είδος της σχέσης.  Δεν υπάρχει κατάλληλη ηλικία του παιδιού μας για να κάνουμε μια νέα σχέση ή να γίνει η γνωριμία με αυτή.  Αλλά βέβαια θα λάβουμε υπόψη το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού όταν συζητάμε μαζί του. Αν η σχέση μας έχει ήδη γίνει σοβαρή, χρειάζεται να μιλήσουμε στο παιδί για αυτή τη σχέση, προτού γίνει η γνωριμία.  Σε αυτή την περίπτωση, μπορούμε μετά να οργανώσουμε μια κοινή δραστηριότητα, ώστε να γνωριστούμε όλοι μαζί και από κοντά.  Αποφεύγουμε επίσης να παρουσιάσουμε το νέο μας σύντροφο γενικά κι αόριστα σαν ‘φίλο’, στο πλαίσιο μιας π.χ. μεγάλης συγκέντρωσης, Οφείλει ο γονιός να ενημερώσει κατ’ ιδίαν το/α παιδί/α του για την συνάντηση αυτή. Όσο πιο μικρή είναι η ηλικία ενός παιδιού τόσο πιο προσεχτική είναι να γίνει αυτή η γνωριμία. Το νέο αυτό πρόσωπο δεν αντικαθιστά τον γονιό. Όσο απενεχοποιημένος είναι ο γονιός τόσο πιο άνετα θα νιώθει και το παιδί μ’ αυτή την γνωριμία. Υπάρχουν παιδιά ιδίως μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν την ανάγκη να «τεστάρουν» τον νέο σύντροφο του γονιού. Αυτό μπορεί να επιφέρει θυμό και εκνευρισμό στο ενήλικο άτομο και να νιώθει μόνο και χωρίς συμμαχία. Σε κάθε περίπτωση η προσέγγιση αυτή είναι ξεχωριστή και ατομική και δεν χωρούν γενικευμένες έννοιες και συμβουλές. Είναι προτιμότερο οι αρχικές εκδηλωτικές διαχύσεις μπροστά στο παιδί να αποφεύγονται.

Δεν υπάρχει κατάλληλος ‘χρόνος’ που πρέπει να μεσολαβήσει πριν γνωρίσουμε στο παιδί τη σχέση μας.  Ανάλογα με τα άτομα και το είδος της σχέσης, μπορεί να είναι από εβδομάδες μέχρι και χρόνια.  Δεν βλάπτει όμως να προσπαθήσουμε να μην είμαστε βιαστικοί.  Καλό είναι πρώτα να βεβαιωθούμε ότι η σχέση αυτή είναι σημαντική για εμάς. Επίσης, καλό είναι ο νέος σύντροφος να έχει εκφράσει μόνος την επιθυμία να γνωρίσει το παιδί μας. Δεν χρειάζεται το παιδί να γνωρίζει κάθε νέα μας σχέση.  Εμείς χρειάζεται να ξέρουμε τις απόψεις του νέου συντρόφου για τα παιδιά, την οικογένεια, το γονεϊκό ρόλο, τις σχέσεις κλπ, προτού προχωρήσουμε σε γνωριμία του παιδιού μας μαζί του/της.  Καθώς και να λάβουμε υπόψη την προσωπικότητα του παιδιού μας.  Αποφεύγουμε, να μιλήσουμε για πολύ προσωπικές σχέσεις, συναισθήματα, συνήθειες του παιδιού.  Αν το παιδί νιώθει άνετα στην πορεία της γνωριμίας μπορεί να κάνει το ίδιο τέτοιες εκμυστηρεύσεις. Η σκέψη για ένα νέο προχώρημα έπειτα από ένα διαζύγιο ή διακοπή μιας σχέσης συνήθως προκαλεί φόβο, συνήθως καραδοκεί μία συστολή στην επανάληψη μιας αποτυχίας. Όταν η νέα γνωριμία προχωρήσει σε σχέση τότε τα άτομα είναι να ξεκαθαρίζουν ανοιχτά και με ειλικρίνεια την νέα τους αυτή σχέση στο παιδί. Αρκετές ερωτήσεις υπάρχουν στο νου όπως, πως θα το πάρει το παιδί, αν είναι σωστό να του το πουν ακόμη…..πως θα εξελιχθεί η νέα συμβίωση. Τα προχωρήματα χωρίς προβληματισμούς δεν υπάρχει, ο καθένας οφείλει κυρίως στον εαυτό του να συνεχίσει την πορεία της ζωής του. Τα παιδιά από τον προηγούμενο γάμο αντιμετωπίζουν δυσκολίες και οι γονείς είναι να παρατηρούν και να σέβονται αυτή τους την δυσκολία της νέας πραγματικότητας. Μία νέα σχέση ή ένας δεύτερος γάμος είναι μία δύσκολη κατάσταση που είναι να αντιμετωπίσουν τα παιδιά έπειτα από εκείνη του διαζυγίου των γονιών του. Αυτή η αλλαγή για όλους έχει ένα ρίσκο για τα παιδιά αλλά και για τους νέους συντρόφους. (Καππάτου Α. 1999)

Όταν οι γονείς ξαναπαντρεύονται (τι να δίνεται προσοχή):

Τι θα μπορούσε να κάνει ο νέος σύντροφος:

Τι είναι χρήσιμο να αποφευχθεί:

Βαΐτσου Κ. Δήμητρα

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Οικογενειακή Θεραπέυτρια