Υπάρχουν πράγματα που θεωρούμε αποτέλεσμα ψυχολογίας, συνθηκών ζωής και άλλων παραμέτρων τα οποία δε σκεφτήκαμε ποτέ ότι μπορεί να σχετίζονται με την κληρονομικότητα. Η αίσθηση της ευτυχίας σίγουρα συγκαταλέγεται σε αυτά. Καθώς οι επιστήμονες προσπαθούν να καθορίσουν τι κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους ή δυστυχισμένους ένας παράγοντας φαίνεται να παίζει το βασικό του σιωπηλό ρόλο και αυτός δεν είναι άλλος από το γενετικό μας απόθεμα.
Φυσικά αυτό δε συνεπάγεται την ύπαρξη ‘’γονιδίου ευτυχίας’’ και ας μη βιαστούμε να κατηγορήσουμε το DNA μας για τυχόν αίσθηση δυστυχίας στη ζωή μας. Φαίνεται, ωστόσο, πως η βιολογία διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη ευτυχία, μέσω ενός αριθμού γονιδίων που σχετίζονται με τη διαμόρφωση της προσωπικότητας. Οι οικονομολόγοι παρέχουν στοιχεία που υποστηρίζουν τη βιολογία στον τομέα αυτό, αναφέροντας πως οι απώλειες επιδρούν πολύ περισσότερο στις αποφάσεις των ανθρώπων από ότι τα κέρδη. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για τους μαθητές σχολείων, στους οποίους παρατηρήθηκε πως αυτοί με υψηλούς βαθμούς δεν είναι ευτυχέστεροι από τους αντίστοιχους με χαμηλούς βαθμούς, αλλά και οι δύο ομάδες αναστατώνονται εξίσου όταν οι βαθμοί τους πέφτουν. Οι βιολόγοι δεν απόρησαν με τις παρατηρήσεις αυτές των άλλων επιστημόνων, καθώς είναι γνωστό από μελέτες σε ζώα ότι μια απώλεια μπορεί να κοστίσει στο άτομο το μέλλον του, ενώ ένα κέρδος ή μια επιτυχία το βοηθούν προσωρινά και λίγο.
Μία άλλη παράμετρος που κατά κανόνα θεωρείται ότι επιδράει καταλυτικά στην ευτυχία, ο πλούτος, φαίνεται επίσης να έχει τελικά περιορισμένο ρόλο. Οι βιολόγοι υποστηρίζουν πως δεδομένου ότι τα χρήματα είναι σχετικά πρόσφατο επίτευγμα στην ανθρώπινη εξέλιξη δε θα μπορούσαν να καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ευτυχία, που σαφώς προϋπήρχε της εμφάνισής τους. Στους ανθρώπους, όπως και σε πολλά ζώα, φαίνεται να λειτουργεί ο μηχανισμός ‘’της απόλαυσης και της δυστυχίας του ίσως’’. Αυτό σημαίνει ότι πολλές φορές οι άνθρωποι φτάνουν σε ύψιστο βαθμό ευτυχίας όχι όταν αποκτούν κάτι, αλλά όταν συνειδητοποιούν ότι πρόκειται να το αποκτήσουν. Μέσω αυτού του μηχανισμού εξηγούνται παράλογοι τρόποι συμπεριφοράς που απορρέουν από το κυνήγι της κατάκτησης πραγμάτων που επιθυμούμε και που έχουμε υποψία πως ίσως επιτύχουμε να αποκτήσουμε.
Στη σημερινή κοινωνία η εργασία θεωρείται από τους κυριότερους παράγοντες που συνεισφέρουν στην ανθρώπινη ευτυχία. Στατιστικά οι άνεργοι άνθρωποι είναι πιο δυστυχισμένοι από τους εργαζόμενους. Ωστόσο πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως το άγχος στο οποίο υποβάλλονται οι άνθρωποι προκειμένου να κατακτήσουν και να κρατήσουν τις δουλειές που τους κάνουν ευτυχισμένους αφαιρεί μεγάλο μέρος της ευτυχίας τους.
Οι επιστήμονες λένε πως περίπου το 50% των διαφορών στην προσωπική ευτυχία σχετίζονται με γονίδια. Το άλλο μισό μερίδιο ευθύνης φέρουν διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, οι διαπροσωπικές σχέσεις και η υγεία. Υπάρχουν γονίδια που προδιαθέτουν προς την ευτυχία και αυτά είναι κυρίως γονίδια καθοριστές της προσωπικότητας, όπως το να είναι κάποιος ήρεμος, κοινωνικός, συναισθηματικά σταθερός και να μπορεί να εξωτερικεύει τα συναισθήματά του. Η αισιοδοξία που φαίνεται να είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομήσιμη βοηθάει κάποιους ανθρώπους να ξεπερνούν δύσκολες καταστάσεις και να επιτυγχάνουν την ευτυχία σε συνθήκες που άλλοι δε μπορούν. Υπάρχει με άλλα λόγια μια πηγή ευτυχίας γραμμένη στα γονίδιά μας, που μπορεί να ανασυρθεί την απαραίτητη στιγμή και να βοηθήσει το άτομο στην κατάκτηση της ευτυχίας.
Αν επιχειρούσαμε να φτιάξουμε την τέλεια συνταγή για την ευτυχία το βασικό της συστατικό θα ήταν τα γονίδια, και σαν το καρύκευμα που θα εξασφαλίσει το αποτέλεσμα θα προσθέταμε το περιβάλλον και τις συνθήκες της ζωής που μπορούν να ανατρέψουν τα όρια που κάποιες φορές το γονιδίωμα πεισματικά θέτει στις δυνατότητές μας. Πιθανότατα οι άνθρωποι έχουν μια ενδογενή τάση να είναι ευτυχισμένοι. Και όπως είπε ο Τολστόι ”αν θέλεις να είσαι ευτυχισμένος, απλά γίνε”
Βιολόγος