Τα βότανα είναι φυτά τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως για να προσδώσουν άρωμα κατά την παρασκευή των τροφίμων είτε ως αφεψήματα στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής είτε ως φαρμακευτικές ουσίες στην Εναλλακτική Ιατρική για την αντιμετώπιση ορισμένων παθήσεων.
Τα βότανα περιέχουν βιοδραστικές ουσίες, οι οποίες δεν στερούνται παρενεργειών. Οι βιοδραστικές αυτές ουσίες ευρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις όταν τα βότανα χρησιμοποιούνται όχι σε ελάχιστες ποσότητες για να προσδώσουν άρωμα στο φαγητό, αλλά με τη μορφή αφεψημάτων. Τί πρέπει να ξέρετε όταν χρησιμοποιείτε βότανα:
1. Μην προβαίνετε μόνοι σας σε χρήση των βοτάνων για ιατρικά προβλήματα χωρίς την καθοδήγηση έμπειρου ιατρού με ανάλογη εμπειρία.
Οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ιατρικών προβλημάτων είναι εξαιρετικά μεγαλύτερες των ελάχιστων δόσεων που χρησιμοποιούνται κατά την διατροφική χρήση των βοτάνων και επιπρόσθετα τα βότανα χορηγούνται με συστηματικότητα σε ενδεικνυόμενες δραστικές δοσολογίες. Στις δοσολογίες αυτές το βότανο μπορεί να εκδηλώσει σοβαρές παρενέργειες εάν έχετε ιδιαίτερη ευαισθησία ή δεν καθοριστεί σωστά η δοσολογία.
2. Μην αγοράζετε βότανα από πλανόδιους πωλητές.
Η συλλογή του βοτάνου πρέπει να υπακούει σε προδιαγραφές. Ορισμένες από τις πιο σοβαρές περιπτώσεις σοβαρών παρενεργειών (π.χ. τοξική βλάβη ήπατος) που παρατηρούνται στην κλινική πράξη προκαλούνται από βότανα που συλλέγονται με ακατάλληλο τρόπο κατά τη συγκομιδή με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν επικίνδυνες προσμίξεις όπως υπολείμματα δηλητηριωδών μανιταριών ή ουσιών με τοξική για τα εσωτερικά όργανα δράση.
3. Να προτιμάτε βότανα που τυποποιούνται από σοβαρές επώνυμες εταιρείες.
Μία εταιρεία που ειδικεύεται στη συλλογή και τυποποίηση των βοτάνων συνήθως δεν ρισκάρει την φήμη της ή την παρουσία της στην αγορά επιλέγοντας να τυποποιήσει βότανα με αμφίβολες προσμίξεις.
4. Να προτιμάτε βότανα που δεν έχουν ενσωματωθεί σε φακελίσκους.
Παρά το γεγονός ότι αρκετές εταιρείες που ενσωματώνουν τα βότανα σε φακελίσκους τηρούν αυστηρές προδιαγραφές κατά την τυποποίηση, να διατηρείτε πάντοτε ένα υγιή σκεπτικισμό για χορταρικά και φρούτα που δεν μπορείτε να ξεπλύνετε, για να απομακρύνετε σκόνες ή υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Παρά το γεγονός ότι η επί μακρόν πλύση του βοτάνου δεν συνιστάται διότι με τον τρόπο αυτό απομακρύνονται ωφέλιμα υδατοδιαλυτά συστατικά, αποκτήστε τη συνήθεια να ξεπλένετε για λίγο το βότανο πριν το χρησιμοποιήσετε.
5. Η αυξημένη συγκέντρωση βαρέων μετάλλων και υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων αποτελεί σοβαρό πρόβλημα.
Πολλές από τις ουσίες αυτές δεν μπορούν να απομακρυνθούν με την απλή πλύση του βοτάνου πριν την χρήση του. Προτιμήστε βότανα που προέρχονται από εδάφη, τα οποία δεν έχουν επιβαρυνθεί ιδιαίτερα από την ύπαρξη βιομηχανιών ή μολυσμένων υδάτων ή ρυπαντών. Προτιμήστε τα ελληνικά από τα εισαγόμενα βότανα.
6. Να ακολουθείτε τις οδηγίες του κατασκευαστή κατά την παρασκευή των αφεψημάτων.
Ορισμένα βότανα όπως το τσάι εμβαπτίζονται για ένα δύο λεπτά, άλλα χρειάζονται παρατεταμένους χρόνους εμβάπτισης, όπως δέκα δεκαπέντε λεπτά.
7. Να ακολουθείτε τον κανόνα ασφαλείας <<όχι πάνω από δύο μερίδες την εβδομάδα όταν πρόκειται για κατανάλωση συγκεκριμένου αφεψήματος βοτάνου και έως τέσσερις μερίδες την εβδομάδα όταν πρόκειται για κατανάλωση αφεψημάτων διαφορετικών βοτάνων εφόσον καταναλώνετε ευρείας χρήσης βότανα, εφόσον δεν έχει προηγηθεί η ιατρική σας εξέταση και δεν καταναλώνετε συστηματικά φάρμακα.
8. Να συμβουλεύεστε πάντοτε έμπειρο ιατρό με ανάλογη εμπειρία, όταν παίρνετε συστηματικά φάρμακα. Ορισμένα βότανα αλληλεπιδρούν δυσμενώς με ορισμένα φάρμακα και δεν πρέπει να καταναλώνονται ταυτόχρονα.
9. Να είστε επιφυλακτικοί όταν κατά την εμπορική διάθεση των βοτάνων προσπαθούν να σας πείσουν ότι το βότανο μπορεί να αντιμετωπίσει κάθε παθολογικό ιατρικό σας πρόβλημα.
10. Να είστε επιφυλακτικοί όταν προσπαθούν να σας πείσουν ότι η χρήση χημικών φαρμάκων είναι μονόδρομος στα ιατρικά σας προβλήματα και επομένως η συμπληρωματική ή εναλλακτική χρήση βοτάνων αποκλείεται.