Με τον όρο αυτοδιάγνωση χαρακτηρίζεται η πρακτική κατά την οποία ο ασθενής προβαίνει μόνος του σε διαγνώσεις.
Ο ασθενής μπορεί να καταλήγει στην διάγνωση μόνο με βάση τις προσωπικές του εμπειρίες και τις εμπειρίες φίλων του ή να κρίνει με βάση πηγές που θεωρεί αξιόπιστες όπως το ίντερνετ ή τα βιβλία όπου εκτίθενται τιμές αναφοράς μικροβιολογικών εξετάσεων καθώς και περιπτώσεις ασθενών με παραπλήσια συμπτώματα.
Το φαινόμενο της αυτοδιάγνωσης έχει αυξηθεί κατά τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και της αύξησης της δυνατότητας πρόσβασης στο διαδίκτυο. Η κακή συνήθεια της αυτοδιάγνωσης οδηγεί σε λάθη και σημαντικές καθυστερήσεις τις περισσότερες φορές τόσο στο πεδίο της διάγνωσης όσο και στο πεδίο της θεραπείας.
1. Προβλήματα που συνδέονται με την διάγνωση
Η ανθρώπινη φυσιολογία είναι σύνθετη και η σωστή διάγνωση προϋποθέτει τόσο την αξιολόγηση συμπτωμάτων όσο και την αξιολόγηση αντικειμενικών ευρημάτων. Τα ευρήματα αυτά που εντοπίζονται κατά τη σωστή παθολογική εξέταση από σφαιρικά ενημερωμένο ιατρό με εμπειρία, έχουν κομβική σημασία για την ορθή διάγνωση. Ένας πόνος στο λαιμό για παράδειγμα, ενδέχεται να μην οφείλεται σε ίωση, που είναι το πιο σύνηθες αλλά σε έμφραγμα, ενώ ένας βήχας μπορεί να μην οφείλεται σε κρυολόγημα αλλά σε καρκίνο.
Εξάλλου όταν πρόκειται για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων, οι φυσιολογικές και οι παθολογικές τιμές που δίδουν τα βιβλία και τα μικροβιολογικά εργαστήρια, συνήθως δεν περιλαμβάνουν τις φυσιολογικές διακυμάνσεις, που εμφανίζονται κατά ηλικία, τις φυσιολογικές παραλλαγές που οφείλονται σε γενετικές παραμέτρους, τις φυσιολογικές μεταβολές που προκαλεί σε ορισμένες εργαστηριακές τιμές τυχόν συμπαρομαρτούν γνωστό νόσημα ή νοσηρή προδιάθεση. Επίσης δεν λαμβάνουν υπόψιν τους παλαιότερες τιμές εργαστηριακών εξετάσεων προβαίνοντας σε συγκριτική αξιολόγηση του εξεταζόμενου.
Όλες αυτές τις παραμέτρους είναι αδύνατον να τις γνωρίζει ο μη επαγγελματίας ενδιαφερόμενος με ανύπαρκτη εμπειρία, με αποτέλεσμα στη συντριπτική πλειοψηφία των προβλημάτων που αντιμετωπίζει να κάνει λάθος αξιολόγηση και διάγνωση.
2. Προβλήματα που σχετίζονται με την θεραπεία
Είναι σύνηθες ο ενδιαφερόμενος να αντιγράφει θεραπείες που νομίζει ότι έχουν ένδειξη με βάση τα συμπτώματά του.
Είναι αυτονόητο ότι οι θεραπείες που εφαρμόζονται σε ένα άνθρωπο και αντιστοιχούν σε ανύπαρκτες διαγνώσεις μπορεί να προκαλέσουν ανήκεστο βλάβη.
Σε άλλες περιπτώσεις ακόμη και όταν ο ασθενής λαμβάνει ήπια φάρμακα, η υφιστάμενη και μη θεραπευμένη νόσος εξελίσσεται με αποτέλεσμα όταν ο ασθενής αποφασίσει να επισκεφτεί επιτέλους τον ιατρό ο ασθενής να ευρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο νόσου και ορισμένες βλάβες να έχουν καταστεί μη αντιστρεπτές.
Δεν είναι σπάνιο η λάθος διάγνωση και η παράκαμψη της παθολογικής εξέτασης να κατευθύνει τον ασθενή σε λάθος ιατρική ειδικότητα με περαιτέρω καθυστερήσεις. Μία οσφυαλγία, για παράδειγμα μπορεί να μην οφείλεται σε πάθηση της σπονδυλικής στήλης η οποία κατευθύνει στον ορθοπεδικό, αλλά σε καρκίνο του παγκρέατος, ο πόνος του οποίου αντανακλά στην σπονδυλική στήλη.
Ακόμη όμως και σε περιπτώσεις σωστής διάγνωσης είναι λάθος να αντιγράφονται θεραπείες από ομοιοπαθείς. Κάθε οργανισμός είναι διαφορετική περίπτωση, έχει διαφορετική ιδιοσυγκρασία και συνολικό status υγείας. Δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν το ίδιο νόσημα αλλά οι παθοφυσιολογικές επιπτώσεις του νοσήματος αυτού στον οργανισμό να διαφέρουν και επομένως το είδος και η δοσολογία των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του ίδιου νοσήματος να είναι διαφορετικά.
Τα ευρήματα που εντοπίζονται κατά τη σωστή παθολογική εξέταση από σφαιρικά ενημερωμένο ιατρό με εμπειρία, έχουν κομβική σημασία για την ορθή διάγνωση και θεραπεία και αυτό πρέπει πάντοτε να μην διαλάθει της προσοχής του ανθρώπου που δεν θέλει να βλάψει ο ίδιος σοβαρά την υγεία του.