H γρίπη και οι ιώσεις του αναπνευστικού συστήματος συχνά προκαλούν πανικό στα άτομα που αρρωσταίνουν και στις οικογένειές τους.
Η γρίπη και οι ιώσεις του αναπνευστικού έχουν διαφορετικά αιτιολογικά και επιδημιολογικά χαρακτηριστικά, ταλαιπωρούν συχνά ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και παρόλο που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων προκαλούν αθώα σύνδρομα, μπορεί να προκαλέσουν ειδικά σε άτομα υψηλού κινδύνου, σοβαρές επιπλοκές. Ειδικές περιπτώσεις που ενδέχεται να οδηγήσουν σε θανατηφόρες παθολογικές καταστάσεις επιβάλλουν νοσηλεία.
Α ΓΡΙΠΗ
Οι πιο σοβαρές επιδημικές εξάρσεις προκαλούνται από ιούς γρίπης Α. Οι επιδημίες αρχίζουν απότομα, κορυφώνονται σε διάστημα 2-3 εβδομάδων, διαρκούν 2-3 μήνες και υποχωρούν εξίσου γρήγορα όπως άρχισαν. Οι επιδημίες γρίπης εμφανίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην Ελλάδα τον χειμώνα, σε αντίθεση με τις τροπικές περιοχές, όπου παρατηρείται έξαρση όλο τον χρόνο. Σύμφωνα με μελέτες το 2% των ατόμων που προσβάλλονται θα κινδυνεύσουν σοβαρά, ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για άτομα με χρόνιες μεταβολικές, νεφρικές ή καρδιοπνευμονικές νόσους. Η μετάδοση γίνεται μετά από ενοφθαλμισμό του ιού στο αναπνευστικό σύστημα, με τον βήχα, τον πταρμό, αλλά και με μολυσμένα αντικείμενα. Ο χρόνος επώασης είναι μία με τρεις ημέρες. Η απάντηση του οργανισμού γίνεται με πολλούς τρόπους, όπως παραγωγή αντισωμάτων (ανιχνεύονται πολλές φορές μετά το δεκαήμερο), παραγωγή ιντερφερονών, κινητοποίηση του σπλήνα, κινητοποίηση κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων. Η αποβολή του ιού διακόπτεται συνήθως εντός δύο με πέντε ημερών μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Η γρίπη χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη πυρετού, 38-41 βαθμούς, πόνους στους μύες, πονοκέφαλο, βήχα, πρήξιμο αδένων, ρίγη, αίσθημα κακουχίας. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα άτομα εμφανίζουν την εικόνα που προαναφέρεται, το φάσμα των κλινικών εκδηλώσεων είναι ευρύ και κυμαίνεται από ελαφρά απύρετη αναπνευστική νόσο όπως το κοινό κρυολόγημα έως την σοβαρή εξάντληση. Ο πυρετός εμφανίζει ταχεία άνοδο κατά το πρώτο 24ωρο και πέφτει βαθμιαία σε διάστημα δύο – τριών ημερών, αν και περιστασιακά διαρκεί επί μία εβδομάδα. Η νόσος γενικά λύεται εντός δύο πέντε ημερών.
Οι επιπλοκές είναι η πνευμονία, η επιδείνωση χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας ή άσθματος, η παραρρινοκολπίτιδα, η μέση ωτίτιδα, το σύνδρομο REYE, η μυοσίτιδα, η ραβδομυόλυση, η μυοκαρδίτιδα, η περικαρδίτιδα, η επιδείνωση νεφρικής λειτουργίας, η επιδείνωση καρδιαγγειακού και ορισμένα νευρολογικά σύνδρομα όπως η εγκεφαλίτιδα, το GUILLAIN BARRE, ο θάνατος.
Η διάγνωση γίνεται εντός δύο-τριών ημερών με απομόνωση του ιού από το αναπνευστικό ή με σύγκριση των τίτλων των αντισωμάτων του αίματος, δέκα – δεκατέσσερις ημέρες από την έναρξη της νόσου.
Πρέπει να εμβολιάζονται οι ομάδες υψηλού κινδύνου για επικίνδυνες επιπλοκές όπως τα άτομα πάνω από 65 ετών, οι τρόφιμοι γηροκομείων, οι πάσχοντες από ΧΑΠ, τα παιδιά και έφηβοι που λαμβάνουν χρονίως ασπιρίνη, οι πάσχοντες από χρόνιες μεταβολικές νόσους, ορισμένες καρδιοπάθειες, διαβήτη, χρόνια νεφρικά νοσήματα, άσθμα, αιμοσφαιρινοπάθειες, ανοσοκαταστολή, εφόσον δεν υπάρχουν απαγορευτικές αλλεργίες. Τα άτομα που μεταδίδουν τον ιό σε ασθενείς υψηλού κινδύνου όπως υγειονομικό προσωπικό, εργαζόμενοι γηροκομείων, μέλη οικογένειας που φροντίζουν γέροντες, καλό είναι να εμβολιάζονται επίσης, εφόσον δεν υπάρχουν σχετικές αντενδείξεις.
Β ΛΟΙΠΕΣ ΙΩΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ
Εκδηλώνονται ως κοινό κρυολόγημα, φαρυγγίτιδα, λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα, τραχειίτιδα, βρογχιολίτιδα, βρογχίτιδα και ιογενή πνευμονία. Οι λοιμώξεις αυτές συμβαίνουν σε όλη την διάρκεια του έτους με εποχικές κορυφώσεις κατά το Φθινόπωρο Χειμώνα Άνοιξη. Η μετάδοση γίνεται με μολυσμένες εκκρίσεις και η περίοδος επώασης διαρκεί μία έως έξι ημέρες.
Υπάρχει πονόλαιμος, βήχας, ρινόρροια, πταρμός, παροξυσμός άσθματος, που διαρκούν μερικές φορές πάνω από εννέα ημέρες ενώ ο πυρετός και η κεφαλαλγία είναι ήπια ή σπάνια, τουλάχιστον στην αρχή. Ενδέχεται να υπάρχουν οξεία διάρροια, επιπεφυκίτιδα, ενίοτε αιμορραγική κυστίτιδα.
Οι επιπλοκές είναι η πνευμονία, η επιδείνωση χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας ή άσθματος, η παραρρινοκολπίτιδα, η μέση ωτίτιδα, οι καρδιοπνευμονικές εκδηλώσεις, ο θάνατος.
Τι πρέπει να γνωρίζετε επιπροσθέτως για την γρίπη και τις ιώσεις του αναπνευστικού:
Κατά την διάρκεια του πυρετού συνιστάται αποφυγή υπερκόπωσης, παραμονή στο σπίτι, αποφυγή ενεργητικού και παθητικού καπνίσματος, ελαφρά διατροφή και άφθονα υγρά ενδιαμέσως των γευμάτων, αποφυγή αλκοόλ καφέ και φαρμάκων που καταστέλλουν τον βήχα. Τα χλιαρά μπάνια, τα ψυχρά επιθέματα, τα αντιπυρετικά, ελέγχουν τον πυρετό κατά την διάρκεια της γρίπης και των κοινών ιώσεων. Οι έγκυες, οι θηλάζουσες, τα παιδιά και οι έφηβοι δεν πρέπει να λαμβάνουν ως αντιπυρετικό την ασπιρίνη για τον έλεγχο του πυρετού, για να αποφευχθεί ένα σπάνιο και επικίνδυνο σύνδρομο, το σύνδρομο REYE. Η χορήγηση ακατάλληλης αντιβίωσης στις ιώσεις αυξάνει την πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών και δεν οδηγεί σε ταχεία ανάρρωση όπως λανθασμένα πιστεύεται από πολλά άτομα. Οι ομάδες υψηλού κινδύνου πρέπει να ευρίσκονται υπό ιατρική παρακολούθηση σε όλη την διάρκεια ακόμη και απλών ιώσεων χωρίς πυρετό. Ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής μπορεί να χρειαστεί προληπτικός εμβολιασμός και με το εμβόλιο της πνευμονίας.
Περιπτώσεις πυρετού που επιβάλλουν επείγουσα ιατρική αξιολόγηση, είναι ο υψηλός πυρετός, ο πυρετός που δεν ανταποκρίνεται σε αντιπυρετικά, η δυσχέρεια αναπνοής, η κεφαλαλγία και ο έμετος, το εξάνθημα, η φωτοφοβία, τα συμπτώματα που ενώ είναι σε φάση βελτίωσης επιδεινώνονται, τα συμπτώματα που δεν εμφανίζουν τάση υποστροφής μετά το πρώτο 48ωρο, ο πυρετός που συνοδεύεται από επίμονο ρίγος, ο πόνος στο αυτί, ο πόνος στο στήθος ή στον θώρακα, η έντονη δυσκαταποσία, η πολύ έντονη κακουχία με πόνους, οι πυώδεις εκκρίσεις, τα πηχτά πτύελα, η αιμόπτυση, το πρήξιμο των ποδιών.