Τα λιπίδια του αίματος είναι κυρίως η χοληστερόλη, τα λιπαρά οξέα και τα τριγλυκερίδια.
1. Χοληστερόλη
Η χοληστερόλη ή χοληστερίνη, όπως είναι ευρέως γνωστή, είναι μία χημική ουσία (στερόλη), που αυξάνει στον οργανισμό με την κατανάλωση λιπαρών ουσιών. Εκτός από την εξωγενή οδό απορρόφησης της χοληστερόλης των τροφών, η χοληστερόλη συντίθεται και στον οργανισμό. Το όχημα μεταφοράς της χοληστερόλης στο αίμα είναι οι λιποπρωτεΐνες, που συντίθενται κύρια στο ήπαρ και αποτελούνται από υδρόφοβα λιπίδια (εστέρες χοληστερόλης, τριγλυκερίδια), υδρόφιλα λιπίδια (φωσφολιπίδια, μη εστεροποιημένη χοληστερόλη) και πρωτεΐνες. Οι λιποπρωτεΐνες ανάλογα με την πυκνότητά τους διαιρούνται σε χυλομικρά, VLDL (very low density lipoprotein-πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), IDL(Intermediate density lipoprotein-ενδιάμεσης πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), LDL (low density lipoprotein-χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) και HDL (high density lipoprotein-υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη).
2. Λιπαρά οξέα
Τα λιπαρά οξέα απορροφώνται από το έντερο. Το όχημα μεταφοράς τους στο αίμα είναι οι λιποπρωτεΐνες και οι αλβουμίνες. Εκτός από την εξωγενή οδό απορρόφησης των λιπαρών οξέων των τροφών, υπάρχει η ενδογενής οδός σύνθεσης των λιπαρών οξέων, κατά την οποία τα λιπαρά οξέα συντίθενται στον οργανισμό και η ενδογενής διάσπαση των τριγλυκεριδίων από το λίπος που αποθηκεύει ο οργανισμός, για να το χρησιμοποιήσει σε περιόδους νηστείας. Ορισμένα από τα λιπαρά οξέα χαρακτηρίζονται ως βασικά, διότι ο οργανισμός δεν μπορεί να τα συνθέσει μόνος του (alpha-linolenic acid ,linoleic acid ). Οι κύριες λιποπρωτεΐνες, μεταφοράς των λιπαρών οξέων στο αίμα είναι τα χυλομικρά και η VLDL (very low density lipoprotein-πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), όπου «συμπυκνώνονται» σε τριγλυκερίδια.
3.Τριγλυκερίδια
Τα τριγλυκερίδια είναι εστέρες λιπαρών οξέων και γλυκερόλης. Είναι κατεξοχήν η μορφή με την οποία ο οργανισμός αποθηκεύει λίπος στον λιπώδη ιστό, για να το χρησιμοποιήσει σε περιόδους νηστείας. Το όχημα μεταφοράς των τριγλυκεριδίων στο αίμα είναι κυρίως τα χυλομικρά και η VLDL (very low density lipoprotein-πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη). Τα χυλομικρά αποτελούνται από τριγλυκερίδια, πρωτεΐνη αpo B 48, εστέρες χοληστερόλης, εστέρες ρετινόλης, φωσφολιπίδια και χοληστερόλη. Η VLDL μοιάζει με το χυλομικρό, αλλά περιέχει πρωτεΐνη αpo B 100 αντί για αpo B 48 και έχει μεγαλύτερο λόγο χοληστερόλης προς τριγλυκερίδια. Τα τριγλυκερίδια του λίπους των τροφών διασπώνται στο έντερο και στη συνέχεια μεταφέρονται με τα χυλομικρά στην περιφέρεια, όπου υφίστανται εκτενή επεξεργασία πριν φτάσουν στο ήπαρ. Συγκεκριμένα αποδίδουν ελεύθερα λιπαρά οξέα, τα οποία είτε χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας είτε αποθηκεύονται ως λίπος. Τα υπολείμματα των χυλομικρών απομακρύνονται από το ήπαρ, με αποτέλεσμα στο φυσιολογικό άτομο εντός δώδεκα ωρών από την λήψη τροφής, ελάχιστα χυλομικρά και υπολείμματα να υπάρχουν στην κυκλοφορία. Το ήπαρ ενσωματώνει λιπαρά οξέα σε τριγλυκερίδια και στη συνέχεια παράγει VLDL, την οποία απελευθερώνει στο αίμα. Τα τριγλυκερίδια της VLDL, υφίστανται ανάλογη επεξεργασία με τα χυλομικρά στην περιφέρεια. Ένα μέρος των τριγλυκεριδίων της VLDL και των χυλομικρών, προσλαμβάνεται από την υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη HDL, που ευθύνεται για την αντίστροφη μεταφορά του λίπους από την περιφέρεια στο ήπαρ. Η σωστή μέτρηση των τριγλυκεριδίων γίνεται μετά από δωδεκάωρη νηστεία.
H μέτρηση των ολικών λιπιδίων στο αίμα μας δίνει λίγες πληροφορίες για τη μεταβολική κατάσταση του οργανισμού.
Έτσι σε περίπτωση διαταραχής, είναι σημαντικό να μετρηθούν σε πρώτη φάση τα τριγλυκερίδια, η HDL και η LDL χοληστερόλη του οργανισμού. Ανάλογα με τον τύπο της επί μέρους διαταραχής, καθορίζεται η περαιτέρω εργαστηριακή διερεύνηση ή η θεραπεία. Η σωστή παθολογική εξέταση έχει κομβική σημασία σε κάθε περίπτωση.