Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος περιλαμβάνουν μια ποικιλία ξεχωριστών συνδρόμων, όπως κοινό κρυολόγημα, φαρυγγίτιδα, γρίπη, βρογχίτιδα, πνευμονία, ωτίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα. Τα σύνδρομα αυτά μπορεί να είναι ελαφριάς μορφής, μπορεί όμως να εμφανίσουν σοβαρές επιπλοκές όπως αναπνευστική ανεπάρκεια, μηνιγγίτιδα, θάνατο, όταν ο οργανισμός δεν αμυνθεί με άριστο τρόπο.
Σήμερα όλη η ιατρική επιστημονική κοινότητα παραδέχεται ότι κατά την τελευταία δεκαετία στο Δυτικό κόσμο, παρά τις προόδους της Ιατρικής και της δημόσιας Υγιεινής που μείωσαν θεαματικά τον κίνδυνο των λοιμωδών νοσημάτων, τα μικρόβια έχουν γίνει περισσότερο επιθετικά, σε μεγάλο βαθμό λόγω της ανθεκτικότητας σε υπάρχοντα αντιβιοτικά. Νέοι παθογόνοι παράγοντες έχουν εμφανισθεί. Τα παραπάνω, αποτελούν σημαντικές απειλές ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ηλικιωμένα άτομα και άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα.
Κατά την επίθεση ενός μικροβίου στο οργανισμό κινητοποιούνται μηχανισμοί άμυνας, που περιλαμβάνουν, στοιχεία του αίματος, όπως τα λευκά αιμοσφαίρια, τα αντισώματα, το συμπλήρωμα και τον σπλήνα. Κατά την διάρκεια μιας λοίμωξης, ο άνθρωπος ευρίσκεται σε κατάσταση εσωτερικού πολέμου με το μικρόβιο και ο πυρετός, το μπούκωμα, η ρινική έκκριση, η κακουχία, το πρήξιμο των αδένων, ο βήχας, οι μυαλγίες, είναι τα εξωτερικά συμπτώματα ενός πολέμου, που διεξάγεται από ένα καλό αμυντικό σύστημα σε εγρήγορση. Τα άτομα με ανεπαρκές αμυντικό σύστημα, όπως για παράδειγμα οι ηλικιωμένοι και ορισμένες κατηγορίες ασθενών, τους οποίους η Ιατρική Επιστήμη αποκαλεί ανοσοκατεσταλμένους, εμφανίζουν πολλές φορές ελαφρά συμπτώματα, ακόμα και επί απειλητικών για την ζωή τους λοιμώξεων, λόγω ελαττωμένων αντανακλαστικών του ανοσοποιητικού τους συστήματος.
Η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος στον ηλικιωμένο οφείλεται σε πολλές ταυτόχρονες παθοφυσιολογικές διαταραχές. Ενδεικτικά:
• Με την ηλικία το ανοσοποιητικό σύστημα είναι λιγότερο σε θέση να διακρίνει παράγοντες του σώματος από βλαπτικά αντιγόνα. Αυτό σημαίνει βραδεία αντίδραση σε βλαπτικά ερεθίσματα, αλλά και αυξημένη τάση για παραγωγή αντισωμάτων που κατευθύνονται ενάντια στους ίδιους τους ιστούς του σώματος (αυτοαντισώματα).
• Τα μακροφάγα και τα λεμφοκύτταρα καταστρέφουν τα βακτήρια, τα καρκινικά κύτταρα και άλλα αντιγόνα πιο αργά. Αυτό πιθανώς συντελεί και στην αυξημένη συχνότητα του καρκίνου μεταξύ των ηλικιωμένων.
• Υπάρχει πτώση λεμφοκυττάρων και συμπληρώματος.
• Τα αντισώματα είναι λιγότερο ικανά να παγιδεύουν τα βλαπτικά αντιγόνα (μειωμένη λειτουργικότητα).
Έτσι είναι απαραίτητο, ο ηλικιωμένος να λαμβάνει ενισχυμένα μέτρα προφύλαξης. Συγκεκριμένα:
Πρέπει να διακόψει το κάπνισμα. Το κάπνισμα αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα του περιβάλλοντος, που καταστέλλει την φυσιολογική άμυνα.
Πρέπει να φροντίζει τον εαυτό του, με υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρούτα, όσπρια, λαχανικά, γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, αποφυγή κατάχρησης κρέατος. Εάν πάσχει από χρόνιο νόσημα πρέπει να ακολουθεί τα διατροφικά προγράμματα που απαιτούνται στην περίπτωσή του.
Πρέπει να περπατά καθημερινά και να διατηρεί φυσιολογικό βάρος.
Πρέπει να κοιμάται επαρκώς και να αποφεύγει τις ψυχολογικές επιβαρύνσεις.
Πρέπει να αερίζει επαρκώς τους κλειστούς χώρους και πλένει συχνά τα χέρια.
Δεν πρέπει να επισκέπτεται ενηλίκους ή παιδιά που πάσχουν από ενεργό λοίμωξη.
Πρέπει να μην αμελεί την περιοδική προληπτική εξέταση από έμπειρο παθολόγο, κατά την διάρκεια της οποίας εντοπίζονται πρώιμα νοσήματα και καταστάσεις που ενδέχεται να μην έχουν συμπτώματα, αλλά αλλοιώνουν περαιτέρω την σωστή άμυνα (π.χ. χρόνιες παραρρινοκολπίτιδες, σακχαρώδης διαβήτης).
Πρέπει να μην λαμβάνει άχρηστα φάρμακα, ιδιαιτέρως αντιβιοτικά.
Εάν είναι πάνω από εξήντα πέντε ετών και δεν έχει απαγορευτικές αλλεργίες, πρέπει να κάνει προληπτικώς το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα, της γρίπης κάθε Φθινόπωρο, καθώς και το εμβόλιο της πνευμονίας άπαξ ή ανά πενταετία, ανάλογα με την κατάσταση της υγείας του.
Πρέπει να ευρίσκεται σε στενή ιατρική παρακολούθηση, σε όλη την διάρκεια της λοίμωξης.