Είναι γεγονός πως η μεσογειακή διατροφή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την καλή υγεία των αγγείων της καρδιάς και του εγκεφάλου. Συμβάλλει έτσι τα μέγιστα στην πρωτογενή πρόληψη ενός εμφράγματος του μυοκαρδίου ή ενός αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Τί μπορεί να κάνει όμως κάποιος όταν έχει ήδη υποστεί ένα έμφραγμα ή εγκεφαλικό και επιθυμεί να προστατευθεί διατροφικά από ένα δεύτερο παρόμοιο συμβάν (δευτερογενής πρόληψη); Οι πιο πρόσφατες διατροφικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας εξακολουθούν να αποτελούν τον χρυσό κανόνα των επιλογών του, αλλά νέα επιστημονικά δεδομένα έρχονται να προστεθούν και να πλουτίσουν τις γνώσεις μας γύρω από τον ρόλο της διατροφής στους ασθενείς με ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Μια πολύ πρόσφατη μελέτη1 που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας αναδεικνύει τον ρόλο ενός συμπληρώματος διατροφής που είναι πλούσιο σε ισοφλαβόνες. Οι ισοφλαβόνες απαντώνται σε φυσική μορφή σε τρόφιμα όπως η σόγια, τα όσπρια, τα ρεβύθια και τα χόρτα. Οι ερευνητές όμως της συγκεκριμένης μελέτης εξέτασαν τη δράση ενός συμπληρώματος στον τρόπο με τον οποίο διαστέλλεται η κύρια αρτηρία του βραχίονα του χεριού μετά από αυξημένη ροή αίματος. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί δείκτη λειτουργίας των κυττάρων του ενδοθηλίου που επενδύουν τον εσωτερικό χιτώνα των αγγείων. Ως γνωστόν σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο το ενδοθήλιο δυσλειτουργεί και συγκεκριμένα παρουσιάζει φλεγμονή.
Οι ερευνητές λοιπόν από το πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, με επικεφαλή τον καθηγητή William MW Mong μελέτησαν 50 ασθενείς που είχαν υποστεί ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και έλαβαν το συμλήρωμα και 52 που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Μετά από χρονικό διάστημα 12 εβδομάδων χορήγησης του συμπληρώματος των ισοφλαβονών βελτιώθηκε κατά 50% η διάμετρος της αρτηρίας και κατ’ επέκταση η ροή του αίματος στους ασθενείς αυτούς. Η δόση στην οποία επιτεύχθηκε το αποτέλεσμα αυτό ήταν στα επίπεδα των 80 mgr ισοφλαβονών.
Φάνηκε πως οι ισοφλαβόνες αντιστρέφουν τη δυσλειτουργία του ενδοθηλίου στη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών. Είναι πολύ σημαντικό να παρατηρούνται τέτοιες ευεργετικές δράσεις σε ασθενείς με προηγούμενο καρδιαγγειακό ιστορικό, καρδιαγγειακή νόσο σε εξέλιξη και μεγάλο κίνδυνο για ένα δεύτερο έμφραγμα. Πρέπει όμως να αναφερθεί πως όταν οι ασθενείς χωρίστηκαν σε διαβητικούς και μη διαβητικούς δε φάνηκε σημαντική διαφορά από τη λήψη του συμπληρώματος. Όταν όμως χωρίστηκαν σε καπνίζοντες και μη καπνίζοντες τότε φάνηκε ευεργετική επίδραση του συμπληρώματος σε αυτούς που κάπνιζαν. Η παρατήρηση αυτή εξηγείται από το ότι το κάπνισμα επιβαρύνει τη λειτουργία του ενδοθηλίου των αγγείων και έτσι οι ασθενείς με δυσλειτουργικό ενδοθήλιο εξαιτίας του καπνίσματος ευεργετήθηκαν από το συμπλήρωμα των ισοφλαβονών.
Ένα άλλο εύρημα της μελέτης ήταν πως κατά τη διάρκεια των 12 εβδομάδων λήψης μειώθηκαν τα επίπεδα μιας πρωτεΐνης που θεωρείται ανεξάρτητος προγνωστικός δείκτης καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Πρόκειται για την C-αντιδρώσα πρωτεΐνη και αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς δείκτες δυσλειτουργίας (φλεγμονής) του ενδοθηλίου των αγγείων. Πιθανότατα οι ισοφλαβόνες ανακουφίζουν τα αγγεία που έχουν υποστεί βλάβη από τη φλεγμονή και δυσλειτουργούν. Επιπρόσθετα, οι ισοφλαβόνες αποτελούν μια από τις κυριότερες κλάσσεις των φυτοοιστρογόνων, ουσιών που απαντώναι στα τρόφιμα και μιμούνται τη δράση των οιστρογόνων. Τα τελευταία έχουν γνωστή προστατευτική δράση έναντι των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Όπως τόνισαν οι ερευνητές, το αξιοσημείωτο στοιχείο της μελέτης αυτής ήταν πως τα αποτελέσματά της προσομοίαζαν με αυτά που παρατηρούνται α) σε ασθενείς οι οποίοι έχουν κάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής τους π.χ υποβάλλονται σε γυμναστικές ασκήσεις αντοχής ή β) σε ασθενείς που λαμβάνουν φαρμακευτική θεραπεία με στατίνες για τη μείωση των λιπιδίων του αίματος. Η μελέτη αυτή θεωρείται πως είναι η πρώτη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη κλινική δοκιμή που ερευνά τη δράση του συγκεκριμένου συμπληρώματος. Είναι πολύ νωρίς ακόμα για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τη δράση τέτοιων συμπληρωμάτων. Αν τα αποτελέσματά της μελέτης αυτής επαληθευθούν και από άλλες παρόμοιες μελέτες ίσως έχουν σημασία για τη χρήση του συγκεκριμένου συμπληρώματος ισοφλαβονών στη δευτερογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων σε ασθενείς με ιστορικό εγκεφαλικού. Μέχρι το σημείο της έκδοσης κλινικών οδηγιών που να αφορούν τις ισοφλαβόνες η επιστήμη έχει πολλά ερωτήματα να απαντήσει ακόμη. Οι πιθανές παρενέργειες από μακροχρόνια χρήση τέτοιων συμπληρωμάτων πρέπει να διερευνηθούν. Οι ενδείξεις μέχρι τώρα είναι ενθαρρυντικές και καλό θα ήταν προς το παρόν το πλούσιο φορτίο των ισοφλαβονών να το περιέχουν μόνο τα τρόφιμα της διατροφής μας και τίποτε άλλο.
1): Reduction of C-reactive protein with isoflavone supplement reverses endothelial dysfunction in patients with ischaemic stroke. European Heart Journal. doi:10.1093/eurheartj/ehn409.