Σύμφωνα με νέα έρευνα του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, μόνο δύο εβδομάδες χωρίς τακτική σωματική δραστηριότητα μπορούν να οδηγήσουν σε μυϊκές και μεταβολικές μεταβολές που θα μπορούσαν ενδεχομένως να αυξήσουν τον κίνδυνο διαβήτη, καρδιακών παθήσεων και πιθανώς ακόμη και πρόωρου θανάτου.
Η νέα μελέτη παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο για την Παχυσαρκία στο Πόρτο της Πορτογαλίας και δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί σε επιστημονικό περιοδικό. Το μέγεθος του δείγματος είναι μικρό και τα ευρήματα είναι προκαταρκτικά, ωστόσο οι συγγραφείς εξακολουθούν να επισημαίνουν τις επικίνδυνες συνέπειες της καθιστικής συμπεριφοράς – ακόμη και για σύντομο χρονικό διάστημα.
Για να διερευνήσουν κατά πόσο ένα διάλειμμα δύο εβδομάδων από τη φυσική δραστηριότητα μπορεί να επηρεάσει υγιείς νέους ενήλικες, οι ερευνητές αξιολόγησαν 28 άνδρες και γυναίκες, μέσης ηλικίας 25 ετών, οι οποίοι δεν ασκούνταν τακτικά, αλλά περπατούσαν περίπου 10.000 βήματα την ημέρα. Οι συμμετέχοντες είχαν έναν μέσο δείκτη μάζας σώματος 25, ο οποίος θεωρείται οριακός μεταξύ κανονικού και υπέρβαρου.
Πριν ξεκινήσει η μελέτη, οι ερευνητές μέτρησαν τη σωματική μάζα των συμμετεχόντων, τη λειτουργία των μιτοχονδρίων (πόσο καλά ρυθμίζουν την ενέργεια και την ανάκτηση της ενέργειας μετά την άσκηση) και τη φυσική κατάσταση. Οι συμμετέχοντες στη συνέχεια κλήθηκαν να φορούν έναν μετρητή της δραστηριότητας για δύο εβδομάδες και να μειώσουν την καθημερινή τους δραστηριότητα περισσότερο από 80% – δηλαδή από 10.000 σε περίπου 1.500 βήματα την ημέρα. Επίσης υποχρεώθηκαν να μην αλλάξουν την πρόσληψη τροφής τους εκείνη την περίοδο.
Κατά τη διάρκεια αυτών των δεκατεσσάρων ημερών, ο χρόνος που περνούσε ο εξεταζόμενος με μέτρια έως έντονη δραστηριότητα μειώθηκε κατά μέσο όρο τα 125 λεπτά την ημέρα – σε 36. Η ημερήσια καθιστική διάρκεια αυξήθηκε κατά μέσο όρο 129 λεπτά.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι, όταν οι συμμετέχοντες επανεξετάστηκαν μετά από αυτές τις δύο εβδομάδες, είχαν κερδίσει βάρος και είχαν χάσει μυϊκή μάζα. Το συνολικό σωματικό λίπος είχε επίσης αυξηθεί – ειδικά το λίπος γύρω από την κοιλιά, το οποίο αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση χρόνιων ασθενειών.
Οι ερευνητές παρατήρησαν όμως και άλλες αλλαγές που ήταν λιγότερο αναμενόμενες. Οι συμμετέχοντες δεν μπόρεσαν μετά τις δυο εβδομάδες καθιστικής ζωής να τρέξουν για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, ή με την ίδια ένταση, όπως μπορούσαν πριν την αποχή από το τρέξιμο. Επίσης, παρουσίασαν μείωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, αύξηση του λίπους που συσσωρεύεται στο ήπαρ και αύξηση των τριγλυκεριδίων (ένα συστατικό της χοληστερόλης).
“Θεωρήσαμε ότι θα δούμε κάποιες λεπτές αλλαγές”, λέει ο συν-συγγραφέας Dan Cuthbertson, σύμβουλος του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ στο Ινστιτούτο γήρανσης και χρόνιων νοσημάτων.
“Δεν περιμέναμε ωστόσο το βάρος, ιδιαίτερα το λίπος στην περιοχή της κοιλιάς καθώς και ο κίνδυνος ανάπτυξης ασθενειών να αυξηθεί σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα – μόλις εβδομάδες αποχής από την δραστηριότητα”
Τα αποτελέσματα ήταν επίσης εκπληκτικά, διότι η μελέτη αφορούσε σχετικά μικρά και υγιή άτομα, λέει ο κύριος συγγραφέας και μεταπτυχιακός φοιτητής Kelly Bowden-Davies. “Αν ακόμα και αυτοί οι νέοι και υγιείς, χωρίς προβλήματα βάρους άνθρωποι βρίσκονται σε κίνδυνο, πρέπει να σκεφτείτε τι σημαίνει αυτό για τους ασθενείς που είναι μεγαλύτεροι ή λιγότερο υγιείς ή που έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως ένα οικογενειακό ιστορικό ασθένειας”.
Οι συγγραφείς της μελέτης αναγνωρίζουν ότι οι αλλαγές ήταν μικρές, αλλά ήταν στατιστικά σημαντικές. Εάν ένας καθιστικός τρόπος ζωής συνεχιστεί για περισσότερο από δύο εβδομάδες, αυτές οι αλλαγές θα γίνουν πιθανότατα πιο έντονες.
Παρόλο που οι συμμετέχοντες στη μελέτη μείωσαν δραστικά την καθημερινή τους δραστηριότητα, ο Bowden-Davies επισημαίνει ότι εξακολουθούσαν να έχουν μια μικρή δραστηριότητα στην καθημερινότητά τους, όπως να περπατάνε, να πηγαίνουν στη δουλειά τους και να φροντίζουν τα παιδιά τους, κάποιες από τις συνήθειες που έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι στη σύγχρονη κοινωνία. Φανταστείτε δηλαδή οι άνθρωποι που έχουν υιοθετήσει ένα τέτοιο μοτίβο καθημερινότητας, τι κίνδυνο διατρέχουν!
Ωστόσο, υπάρχουν και καλά νέα από τη μελέτη: Όταν οι συμμετέχοντες επανήλθαν στη φυσιολογική τους δραστηριότητα μετά την καθιστική τους περίοδο, επέστρεψαν στο φυσιολογικό τους βάρος και λίπος και μυϊκή μάζα τις επόμενες δύο εβδομάδες.
“Τα αποτελέσματα ήταν εντελώς αναστρέψιμα – γεγονός που μας δίνει το περιθώριο να απέχουμε από κάθε είδος δραστηριότητας για ένα διάστημα δύο εβδομάδων, όσο διαρκούν και οι διακοπές του καλοκαιριού και μετά να ξέρουμε ότι μπορούμε να επανέλθουμε στα κιλά μας εύκολα και γρήγορα αρκεί να αυξήσουμε και πάλι τη δραστηριότητά μας ” λέει ο Cuthbertson.
“Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί άνθρωποι δεν επιστρέφουν πίσω στα επίπεδα δραστηριότητας που είχαν όσο αυξάνεται η ηλικία, οι απαιτήσεις της καθημερινότητας ή δεν επιστρέφουν άμεσα με αποτέλεσμα τα κιλά να συσσωρευτούν όπως και το λίπος στην περιοχή της κοιλιάς”.
Ο Cuthbertson τονίζει ότι οι άνθρωποι που απλώς κινούνται καθημερινά – δηλαδή κάθονται λιγότερο και περπατούν περισσότερο, δεν πηγαίνουν γυμναστήριο αλλά έχουν μια καθημερινή μέτρια δραστηριότητα είναι πιο υγιείς από αυτούς που πηγαίνουν για κάποιο διάστημα γυμναστήριο, “χύνουν ιδρώτα” και διακόπτουν κάθε δραστηριότητα όταν φτάσουν στο επιθυμητό τους βάρος.