Το ρίγος αποτελεί σύμπτωμα που χαρακτηρίζεται από υποκειμενική αίσθηση κρύου (ο πάσχων αισθάνεται ότι κρυώνει, ανεξάρτητα εάν αυτό δικαιολογείται από τις αντικειμενικές περιβαλλοντικές συνθήκες), η οποία συνδυάζεται από επαναλαμβανόμενες συσπάσεις και χαλάσεις των μυών του σώματος.
Οι επαναλαμβανόμενες αυτές συσπάσεις και χαλάσεις γίνονται αντιληπτές από τον πάσχοντα ή το περιβάλλον του ως τρέμουλο ή τουρτούρισμα. Κάθε επεισόδιο ρίγους μπορεί να διαρκέσει επί λεπτά ή ώρες, να εμφανιστεί άπαξ ή να επαναλαμβάνεται σε περιοδική βάση.
Το ρίγος είναι η φυσιολογική απάντηση του οργανισμού όταν εκτεθεί σε περιβάλλον με σημαντικά χαμηλή θερμοκρασία και αποσκοπεί στην εσωτερική παραγωγή θερμότητας ώστε να διατηρηθεί φυσιολογική η θερμοκρασία του σώματος. Η διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας του σώματος ρυθμίζεται από ένα κεντρικό θερμοστάτη του σώματος που ευρίσκεται στον υποθάλαμο. Στο φυσιολογικό άτομο υπάρχει στενή διακύμανση της θερμοκρασίας του σώματος, ισορροπία ανάμεσα στην παραγωγή και στην απώλεια θερμότητας και το ρίγος υπηρετεί την ομοιοστατική λειτουργία του σώματος.
Το σύμπτωμα γίνεται παθολογικό, όταν εμφανίζεται χωρίς να αποτελεί φυσική συνέπεια της έκθεσης του πάσχοντα στο κρύο. Αυτό το χαρακτηριστικό κινητοποιεί τον πάσχοντα και το οικογενειακό περιβάλλον του και αναζητούν ιατρική βοήθεια.
Καταστάσεις που προκαλούν παθολογικό ρίγος είναι (ενδεικτική αναφορά):
· Οι λοιμώξεις
· Φάρμακα και τοξίνες
· Η υπογλυκαιμία
· Ορμονικά προβλήματα
· Ορισμένα καρκινώματα
· Αυτοάνοσα νοσήματα
· Ο υποσιτισμός
· Ψυχιατρικά προβλήματα
Οι οξείες και χρόνιες λοιμώξεις είναι το πιο σύνηθες και κοινό αίτιο που προκαλεί παθολογικό ρίγος. Kατά την διάρκεια των λοιμώξεων στο σώμα απελευθερώνονται φλεγμονώδεις ουσίες όπως είναι οι κυτοκίνες και οι προσταγλανδίνες, με αποτέλεσμα την αύξηση του κεντρικού σημείου ρύθμισης του φυσιολογικού υποθαλαμικού θερμοστάτη. Με το ρίγος το σώμα του ασθενούς παράγει θερμότητα κατά τη διάρκεια της μυϊκής σύσπασης στην προσπάθειά του να αυξηθεί η θερμοκρασία του σώματος με βάση το νέο υψηλότερο σημείο ρύθμισης.
Το ρίγος αποτελεί προάγγελο υψηλού πυρετού στις κοινές ιογενείς λοιμώξεις αλλά και δείκτη υψηλής φλεγμονώδους κινητοποίησης του σώματος σε λοιμώξεις που φαινομενικά δείχνουν ότι είναι ηπιότερου χαρακτήρα. Σε χρόνιες φορείες ή χρόνιες λοιμώξεις, ενδέχεται να εμφανίζονται επεισόδια ρίγους σε περιόδους υψηλής δραστηριοποίησης του παθογόνου μικροοργανισμού και έντονης φλεγμονής. Χαρακτηριστικό είναι το υψηλό ρίγος σε φυματίωση ή ελονοσία σε ταξιδιώτες που επιστρέφουν από ενδημικές περιοχές, το οποίο μάλιστα μπορεί να είναι και το πρώτο σημείο λοίμωξης. Ορισμένα άτομα με αδύνατο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να εμφανίσουν σοβαρή λοίμωξη χωρίς πυρετό με μοναδικό σημείο το ρίγος.
Το ρίγος στις κοινές ιογενείς λοιμώξεις και σε άτομα με καλό ανοσοποιητικό σύστημα συνήθως είναι ήπιο μικρής διάρκειας και αποκαθίσταται πλήρως όταν υφεθεί ο πυρετός και ο ιός έχει εισέλθει στο δεύτερο μισό ή το τέλος του κύκλου του συνηθέστερα μετά την πάροδο 48ώρου.
Γενικά μέτρα που πρέπει να τηρείτε εάν έχετε κοινή συνήθη ιογενή λοίμωξη με ρίγος:
1. Φροντίστε για την καλή σας ενυδάτωση με επαρκή πρόσληψη νερού. Αποφύγετε το κάπνισμα, καταναλώνετε καθημερινά φρούτα και λαχανικά. Οι σούπες, οι ζωμοί, το μέλι, το τσάι, το φασκόμηλο το κεφίρ είναι καλές επιλογές, εφόσον δεν έχετε αντίστοιχες δυσανεξίες. Αποφύγετε το αλκοόλ, καφέ, αναψυκτικά τύπου cola, γλυκά και βαριά λιπαρά γεύματα.
2. Πρέπει να αποφεύγετε την έκθεση σε κρύο ή ρεύματα. Αποφύγετε τις ακραίες θερμοκρασίες στα λουτρά σώματος (καυτό κρύο νερό).
3. Μην ασκείστε κατά την διάρκεια ημερών με ρίγος. Ο απλός περίπατος δεν έχει αντένδειξη εφόσον τα συμπτώματα είναι ήπια.
4. Εάν η ηλικία σας είναι κάτω από είκοσι ετών αποφύγετε την λήψη ασπιρίνης και ανάλογων σκευασμάτων για να αποφύγετε το σύνδρομο Reye, μια σπάνια αλλά δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση. Ορισμένοι ασθενείς με σοβαρά ηπατικά προβλήματα και λήψη φαρμάκων ενδέχεται να μην μπορούν να λάβουν ορισμένα αναλγητικά σκευάσματα. Αποφύγετε την χρήση αντιβιοτικών αντιισταμινικών ή αποσυμφορητικών χωρίς βέλτιστη ιατρική εξέταση και αντίστοιχη σύσταση.
5. Μεριμνάτε για την επαρκή σας ξεκούραση και τον απρόσκοπτο ύπνο.
Η σωστή παθολογική εξέταση είναι αναγκαία για την ειδική αιτιολογική θεραπεία του ρίγους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί ειδικός παθολογικός αιματολογικός ουρολογικός ή απεικονιστικός έλεγχος.