Ο κλασσικός διαχωρισμός των λιπαρών ουσιών σε βλαπτικά για την υγεία κορεσμένα λιπαρά (ανευρίσκονται κλασσικά σε βούτυρο και τα ζωικά προϊόντα, έχουν στερεά μορφή σε θερμοκρασία δωματίου) και σε ευεργετικά για την υγεία ακόρεστα λιπαρά (ανευρίσκονται κλασσικά σε φυτικά έλαια είναι ρευστά σε θερμοκρασία δωματίου και έχουν ευεργετική δράση στην υγεία) δεν ισχύει πλέον σήμερα. Ήδη από τον εικοστό αιώνα, μία νέα κατηγορία λιπαρών, τα τρανς λιπαρά εισήχθησαν μαζικά από την βιομηχανία τροφίμων (π.χ. τηγανητά και ψητά φαγητά, fast food, τυποποιημένα τρόφιμα, εστιατόρια).
Τα τρανς λιπαρά είναι παραλλαγές των ακόρεστων λιπών, τα οποία έχουν τροποποιηθεί χημικώς για να βελτιώσουν τα φυσικά τους χαρακτηριστικά. Παρά το γεγονός ότι ελάχιστες ποσότητες τρανς λιπαρών ευρίσκονται και σε φυσικά τρόφιμα, η χρήση τους γενικεύτηκε κυρίως στην βιομηχανία τροφίμων. Η τρανς μετατροπή των λιπαρών ουσιών χρησιμοποιείται ευρέως διότι τα έλαια με την επεξεργασία αυτή βελτιώνουν χρήσιμες ιδιότητες (καλύτερη συντήρηση, γεύση, σταθερότητα). Σε πολλές μελέτες από το 1990 (π.χ. Mensking and Katan 1990, Walter Willett 1993), μελετήθηκαν οι δυσμενείς επιπτώσεις από την γενίκευση της χρήσης των trans λιπαρών και μάλιστα η βλαπτική τους επίδραση αναδείχτηκε ισχυρότερη από αυτή των κορεσμένων λιπαρών και του ζωικού λίπους. Συγκεκριμένα συνδέονται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων, αγγειακών προβλημάτων, στυτικής δυσλειτουργίας, εγκεφαλικών επεισοδίων.
Παρά το γεγονός ότι ο ακριβής μηχανισμός δράσης δεν έχει διαλευκανθεί πλήρως, φαίνεται ότι έχουν πολλαπλές δυσμενείς δράσεις κυρίως στο λιπιδαιμικό profil. Σήμερα η συχνή κατανάλωση trans λιπαρών θεωρείται βασικός παράγοντας νοσηρότητας ενώ αρκετές χώρες επιβάλλουν την υποχρεωτική αναγραφή των trans λιπαρών στις ετικέτες των τροφίμων. Στις εικόνες που ακολουθούν βλέπετε την ποσοτική καταμέτρηση των προκαλούμενων θανάτων λόγω κατανάλωσης τρανς λιπαρών, που έγινε συστηματοποιημένα στις ΗΠΑ από τους Danael G et Al το 2009. Τα διαγράμματα που δημοσιεύτηκαν κατά φύλο και ηλικία εκτίθενται αυτούσια παρακάτω (το συγκεντρωτικό διάγραμμα που αφορά και τα δύο φύλα παρατίθεται και στα ελληνικά).
Πώς θα μειώσετε τα trans λιπαρά που καταναλώνετε:
· Να διαβάζετε τις ετικέτες των τροφίμων και να αποφεύγετε αυτά που αναγράφουν «υδρογονωμένα φυτικά έλαια».
· Να αποφεύγετε τα πλούσια σε λίπη τρόφιμα (π.χ. πίτες, λουκάνικο, λουκουμάδες, τηγανητά σε εστιατόρια) όταν καταναλώνετε φαγητό εκτός οικίας.
· Να αποφεύγετε το fast food και τα τυποποιημένα τρόφιμα.