H αύξηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων, με αποτέλεσμα την αύξηση της αιμοσφαιρίνης ή του αιματοκρίτη δεν συνοδεύεται συχνά από εμφανή συμπτώματα. H διαταραχή ανευρίσκεται τυχαία στο check up.
Παρά το γεγονός ότι τα παθολογικά επίπεδα στην ερυθροκυττάρωση, αρχίζουν συνήθως σε τιμές πάνω από 17 gram/dl αιμοσφαιρίνης και 50% αιματοκρίτη στον άνδρα και πάνω από 15 gram/dl αιμοσφαιρίνης και 45% αιματοκρίτη στην γυναίκα, τα φυσιολογικά όρια διαφοροποιούνται από άτομο σε άτομο. Με δεδομένο ότι ορισμένα άτομα έχουν κληρονομικώς υψηλό αιματοκρίτη, οι αυξήσεις αξιολογούνται ιατρικώς πάντα σε συνάρτηση με το ιστορικό, τα ευρήματα της ιατρικής εξέτασης και με παλαιότερες εξετάσεις, εάν υπάρχουν.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν οξυγόνο συνδεδεμένο με αιμοσφαιρίνη στους ιστούς του ανθρώπινου σώματος. Η φυσιολογική παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο ανθρώπινο σώμα γίνεται στο μυελό. Ο φυσιολογικός ρυθμιστής της παραγωγής των ερυθροκυττάρων είναι η ερυθροποιητίνη, που παράγεται κύρια στο νεφρό, αλλά και στο ήπαρ. Με την επίδραση της ερυθροποιητίνης, τα πρόδρομα ερυθροποιητικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται, διαφοροποιούνται και εξελίσσονται, διαδικασία που προϋποθέτει την επάρκεια θρεπτικών ουσιών, όπως σιδήρου, βιταμίνης Β12, φυλλικού οξέως. Ώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια απελευθερώνονται στην κυκλοφορία.Στους πνεύμονες γίνεται σύνδεση του οξυγόνου της ατμόσφαιρας με την αιμοσφαιρίνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Το αίμα που έχει κορεστεί από οξυγόνο, είναι ζωηρό κόκκινο και λέγεται αρτηριακό αίμα. Αυτό καθώς φτάνει στα λεπτά τριχοειδή αγγεία διασπάται σε αιμοσφαιρίνη και οξυγόνο, το οποίο μεταφέρεται στους ιστούς, με αποτέλεσμα το αίμα να λαμβάνει ένα σκούρο χρώμα (φλεβικό αίμα). Το γερασμένο ερυθρό αιμοσφαίριο καταστρέφεται στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα και ιδιαίτερα στο σπλήνα. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες η φυσιολογική παραγωγή ερυθροκυττάρων οδηγεί σε ημερήσια αντικατάσταση του 0.8-1% όλων των κυκλοφορούμενων ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Η αύξηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων, μπορεί να είναι αποτέλεσμα βλάβης σε κάποιο σημείο του κύκλου της αιμοποίησης των ερυθρών (π.χ. νοσήματα του αίματος), υπερβολικής παραγωγής ερυθροποιητίνης (π.χ. καρκινώματα που παράγουν ερυθροποιητίνη) ή υπερδραστηριότητας του κύκλου αυτού για να αντισταθμίσει την χαμηλή παροχή του οξυγόνου, που έχει ως αιτία νοσήματα και διαταραχές, οι οποίες επιδρούν δευτεροπαθώς σε ένα φυσιολογικό κύκλο αιμοποίησης (π.χ. κάπνισμα, καρδιοπάθεια, διαμονή σε μεγάλο υψόμετρο).
Άλλες φορές η αύξηση είναι αποτέλεσμα αιμοσυμπύκνωσης (π.χ. αφυδάτωση, έμετοι, διάρροιες).
Η παθολογική αύξηση του αιματοκρίτη, μπορεί να είναι σιωπηλή, μπορεί όμως να προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα, που δεν οφείλονται αμιγώς στην υποκείμενη νόσο. Στις περιπτώσεις αυτές η αύξηση της γλοιότητας του αίματος, δημιουργεί αυξημένη τάση για θρομβώσεις, αρτηριακές ή φλεβικές, ορισμένες από τις οποίες μπορεί να αποβούν θανατηφόρες. Σε πολλά άτομα εμφανίζεται υπέρταση. Είναι πιθανό να εμφανιστούν επιπλοκές όπως ίλιγγος, εμβοές, διαταραχές της όρασης.
Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία, που περιλαμβάνει την αποκατάσταση του υποκείμενου παράγοντα ή νοσήματος και την προστασία του οργανισμού από την υπεργλοιότητα και την θρόμβωση.