Ο πρωτέας είναι gram αρνητικό βακτηρίδιο. Είναι συστατικό της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας των ανθρώπων και των ζώων και της χλωρίδας αρκετών χώρων όπως δημόσιων αποχωρητηρίων νοσοκομείων, γηροκομείων, ιδρυμάτων.
Ο πρωτέας προσκολλάται σε μια ποικιλία κυττάρων, έχει εκπληκτική ικανότητα να διαφεύγει των αμυντικών μηχανισμών του σώματος και διεκδικεί ωφέλιμες ουσίες από το ανθρώπινο κύτταρο προκαλώντας την λύση του. Στην κλινική πράξη συχνότερα απομονώνονται κυρίως τα στελέχη p mirabilis, p vulgari και p penneri.
Παρά το γεγονός ότι ο πρωτέας ενοχοποιείται για ορισμένες τροφικές δηλητηριάσεις, η κύρια δράση της παθογόνου δράσης του, εκδηλώνεται εξωεντερικά.
Το ουροποιητικό σύστημα και η ουροφόρος οδός είναι η συνηθέστερη εστία προσβολής με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ουρολοιμώξεων και προστατίτιδων. Τα συμπτώματα είναι τσούξιμο, συχνουρία, κοιλιακός πόνος. Ο πυρετός και ο πόνος στη μέση είναι σημείο σοβαρότερης φλεγμονής. Σοβαρά αποστήματα, νεφρική ανεπάρκεια, σήψη αποτελούν επιπλοκές των λοιμώξεων του ουροποιητικού. Ενώ αποτελεί ένα μικρό μόνο ποσοστό των ουρολοιμώξεων που εμφανίζονται σε υγιή άτομα, όταν υπάρχουν υποκείμενα νοσήματα ή ορισμένοι παράγοντες (π.χ. καθετήρες, νοσηλεία σε νοσοκομείο, πτώση ανοσοποιητικού), τα ποσοστά συμμετοχής του πρωτέα σε ουρολοιμώξεις αυξάνουν θεαματικά. Η ικανότητά του να παράγει ουρεάση ευνοεί την ανάπτυξη λίθων στο ουροποιητικό.
Ο πρωτέας εκτός από ουρολοιμώξεις, προκαλεί σπανιότερα κοιλιακές – πυελικές λοιμώξεις, πνευμονία, μηνιγγίτιδα, οστεομυελίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, απόστημα εγκεφάλου, σήψη, προσβάλλοντας ορισμένες φορές σοβαρά, πολυάριθμους ιστούς στο σώμα.
ΠΡΩΤΕΑΣ: ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ
Ο πρωτέας διαθέτει εκπληκτικές ικανότητες ανάπτυξης αντοχής σε αντιβιοτικά και αυτό αποτελεί σε ορισμένες περιπτώσεις σημαντικό πρόβλημα, που απαιτεί ειδικό χειρισμό στην κλινική πράξη. Το είδος της αντοχής έχει σχέση με το είδος και την ποσότητα των αντιβιοτικών που έχουν χρησιμοποιηθεί από το άτομο και με το είδος, την ποσότητα των αντιβιοτικών-χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή που ευρίσκεται το άτομο, το είδος του πρωτέα.
Χαρακτηριστική είναι η ανάπτυξη, σχετικώς πρόσφατα, με μεταφερόμενα πλασμίδια, γονιδίων που κωδικοποιούν β λακταμάσες ευρέους φάσματος (ESBL, Extended Spectrum b Lactamases), που τα καθιστούν τον πρωτέα ανθεκτικό σε πενικιλλίνες, κεφαλοσπορίνες, αζτρεονάμη, αντοχή μεγαλύτερη σύμφωνα με ορισμένες μελέτες στην Ευρώπη συγκριτικά με τις ΗΠΑ.
Το πρόβλημα αυτό της αντοχής περιλαμβάνει δυστυχώς όλα τα gram αρνητικά εντερικά βακτηρίδια που είναι συστατικά της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας των ανθρώπων και των ζώων, όπως klebsiella, κολοβακτηρίδιο κ.λπ. και συνδέεται με πολλούς παράγοντες (π.χ. κατάχρηση αντιβιοτικών από τον άνθρωπο και την σύγχρονη κτηνοτροφία, παρουσία πλούσιας αντιγονικής ποικιλότητας των εντερικών βακτηριδίων).
Κατά την ιατρική αντιμετώπιση των λοιμώξεων από πρωτέα, δεν είναι σημαντική μόνο η εκρίζωση του παθογόνου με την χορήγηση σωστής αντιβιοτικής αγωγής, αλλά και η εκρίζωση των παραγόντων, που οδήγησαν στην προσβολή (π.χ. καταστολή ανοσοποιητικού).