Οι δίαιτες express είναι εξαιρετικά υποθερμιδικές – στερητικές δίαιτες που οδηγούν σε ταχεία απώλεια βάρους. Είναι εξαιρετικά δημοφιλείς δίαιτες που ακολουθούνται από τα υπέρβαρα άτομα κυρίως κατά το καλοκαίρι.
Ο ανθρώπινος οργανισμός, για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται μία στοιχειωδώς επαρκή ποσότητα βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων, υδατανθράκων, πρωτεϊνών, λίπους. Για τα περισσότερα άτομα οι ποσότητες αυτές αντιστοιχούν σε 45-70 γραμμάρια πρωτεΐνης, 30-50 γραμμάρια υδατανθράκων και 2 γραμμάρια λίπους, ενώ σε εξαιρετικά υποθερμιδικές δίαιτες κάτω των 1000 θερμίδων ημερησίως αρκετές φορές απαιτείται συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Οι δίαιτες απώλειας βάρους πρέπει πάντα να γίνονται υπό σοβαρή ιατρική επίβλεψη με ιδανικό ρυθμό απώλειας βάρους που δεν υπερβαίνει τα τέσσερα κιλά το μήνα και όταν πρόκειται για ταχείας απώλειας βάρους δίαιτες, ή δίαιτες με ημερήσια πρόσληψη θερμίδων κάτω από 1000 θερμίδες ημερησίως, αυτές πρέπει πάντα να είναι βραχείας διάρκειας. Το μέγιστο επιτρεπόμενο χρονικό διάστημα της δίαιτας καθορίζεται ανάλογα με το status και τις μεταβολικές αντοχές του οργανισμού κατά την ιατρική εκτίμηση. Οι αρχές αυτές σπάνια τηρούνται στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα αρκετοί ασθενείς να καταλήγουν στα ιατρεία (ορισμένοι δε και στο νοσοκομείο) από επιπλοκές της ακατάλληλης δίαιτας αδυνατίσματος, που ακολουθούν.
Οι ακατάλληλες δίαιτες προκαλούν σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, λιποθυμικά επεισόδια, δυσκοιλιότητα, διάρροια, τριχόπτωση, ανωμαλίες περιόδου, ορθοστατική υπόταση, αδυναμία συγκέντρωσης, διαταραχές ηλεκτρολυτών, ουρική νόσο, καρδιακές αρρυθμίες, αναιμία, κέτωση, γρήγορη επανάκτηση του παθολογικού βάρους. Σε πολλές δίαιτες με λιγότερες από 600 θερμίδες ημερησίως, αλλά και σε αρκετές ακατάλληλες δίαιτες, η απώλεια βάρους συχνά οφείλεται αποκλειστικά σε απώλεια υγρών. Σε ποσοστό που μπορεί να φτάσει έως 25% βάσει μελετών, αναπτύσσονται χολόλιθοι, που εν μέρει οφείλονται στη μεγαλύτερη επίπτωση βουλιμικών επεισοδίων, μετά την εφαρμογή της δίαιτας. Τα επεισόδια υπερφαγίας, που συχνά εμφανίζονται μετά τις δίαιτες αυτές, μπορεί να προκαλέσουν τοξική προσβολή του παγκρέατος και παγκρεατίτιδα.
Ιδιαίτερα ευπρόσβλητα σε νοσηρές επιπλοκές είναι τα άτομα που έχουν κάποια από τα παρακάτω νοσήματα ή καταστάσεις στην αρχή της δίαιτας:
• Κύηση
• Χαμηλή πίεση
• Αναιμία
• Μεταβολικές διαταραχές
• Βάρος λιγότερο από το 130% του ιδανικού τους βάρους, όπως καθορίζεται με σαφήνεια κατά την ιατρική αξιολόγηση
• Οργανικά αίτια παχυσαρκίας (π.χ. υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο cushing, παθήσεις υποθαλάμου, ινσουλίνωμα)
• Ηπατική δυσλειτουργία
• Καρδιακό νόσημα
• Καρκίνο
• Ψυχιατρικό νόσημα.