Οι ερωτήσεις που ακολουθούν υποβλήθηκαν από δημοσιογράφους και τηλεοπτικό κοινό, στα πλαίσια συνέντευξής μου στην τηλεοπτική εκπομπή CHECK UP, με θέμα τις λοιμώξεις του Φθινοπώρου-Χειμώνα, στο CONTRA TV στις 8-10-2011. Eυχαριστώ τους συντελεστές της εκπομπής και το τηλεοπτικό κανάλι, για τη συμβολή τους στη μάχη της σοβαρής ιατρικής ενημέρωσης.
1. Ποια μικρόβια και ιοί μας απειλούν κυρίως αυτή την εποχή;
Οι ρινοιοί, οι αδενοιοί, ο ιός της παραινφλουέντζας, ο στρεπτόκοκκος, ο σταφυλόκοκκος, οι ιοί της γρίπης, ο πνευμονιόκοκκος, ο αιμόφιλος, η moraxella, είναι ορισμένα μόνο από τα παθογόνα, που απειλούν αυτή την εποχή.
2. Τι συμπτώματα προκαλούν κυρίως;
Τα πιο συνήθη συμπτώματα που προκαλούν είναι μπούκωμα, καταρροή, βήχα, πυρετό. Τα συμπτώματα, όταν δεν υπάρξουν επιπλοκές, υποχωρούν, όταν η λοίμωξη κάνει τον κύκλο της. Αυτό συμβαίνει συνηθέστερα, στην ιατρική καθημερινή πράξη εντός τριημέρου-πενθημέρου.
Σπανιότερα συμβαίνουν σοβαρές επιπλοκές, όπως επιμολύνσεις, πνευμονία, βρογχίτιδα, καρδιακές αλλοιώσεις, αναπνευστική ανεπάρκεια.
3. Πώς θα καταλάβουμε ότι πάσχουμε από γρίπη και όχι από απλό κρυολόγημα;
Υπάρχει σημαντική αλληλοεπικάλυψη στην συμπτωματολογία σε αρκετές περιπτώσεις. Ορισμένες φορές, μόνο η ιατρική εξέταση μπορεί να θέσει την διάγνωση. Συνηθέστερα, πάντως, στην τυπική περίπτωση της γρίπης χωρίς επιπλοκές, συγκριτικά με το απλό κρυολόγημα, ο πυρετός εμφανίζει ταχύτερη άνοδο το πρώτο 24ωρο των συμπτωμάτων ενώ συνοδεύεται συνηθέστερα από διάχυτα συστηματικά συμπτώματα, όπως πόνους στα κόκκαλα και στο σώμα, ατονία, κακουχία και η διάρκεια δεν υπερβαίνει το τετραήμερο.
4. Ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν για την γρίπη;
Αυτή η εποχή είναι κατάλληλη για εμβολιασμό. Πρέπει να εμβολιάζονται τα άτομα άνω των έξι μηνών που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρές επιπλοκές ή ευρίσκονται σε στενή επαφή με άτομα υψηλού κινδύνου για σοβαρές επιπλοκές ή είναι επαγγελματίες κτηνοτρόφοι για να αποφευχθούν θανατηφόροι ανασυνδυασμοί με ιούς γρίπης που ενδημούν σε ζώα. Ενδεικτικά ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρές επιπλοκές είναι τα άτομα άνω των 65 ετών, τα άτομα κάτω των πέντε ετών, οι πάσχοντες από διαβήτη, καρδιαγγειακά, νεφρική ανεπάρκεια, aids, πνευμονικά νοσήματα, ηπατικά νοσήματα. Κάθε άτομο θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον οικογενειακό του ιατρό αυτή την εποχή, για να ρωτήσει εάν το status της υγείας του χαρακτηρίζεται από εξασθένηση του ανοσοποιητικού του, γεγονός που επιβάλλει εμβολιασμό του.
Ο εμβολιασμός δεν γίνεται εφόσον δεν υπάρχουν σοβαρές αντενδείξεις για τον εμβολιασμό (π.χ. κίνδυνος θανατηφόρας αλλεργίας).
5. Πώς μπορεί να προφυλαχτεί κανείς από τις λοιμώξεις του Φθινοπώρου και του Χειμώνα;
Η πρόληψη επιτυγχάνεται με γενικά και ειδικά μέτρα. Με δεδομένο ότι οι λοιμώξεις που επικρατούν κατά το Φθινόπωρο-Χειμώνα μεταδίδονται με σταγονίδια είναι σημαντικά μέτρα:
• Το συχνό και καλό πλύσιμο χεριών
• Ο επαρκής αερισμός των χώρων
• Η αποφυγή συνωστισμού
Η διατήρηση καλής φυσικής κατάστασης ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό και επιτυγχάνεται με:
• Αποφυγή έκθεσης σε καπνό
• Καλή διατροφή που να περιλαμβάνει, στο υγιές άτομο, τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων. Ο χρονίως πάσχων πρέπει να ακολουθεί διατροφικά προγράμματα συμβατά με το νόσημά του.
• Σωστή ιατρική φροντίδα που περιλαμβάνει έγκαιρο εντοπισμό και σωστή θεραπεία παθολογικών προβλημάτων που συνδέονται με πτώση της ανοσολογικής ετοιμότητας.
6. Ποια είναι τα συχνότερα λάθη που κάνουν οι έλληνες κατά την διάρκεια των λοιμώξεων, σύμφωνα με την ιατρική σας εμπειρία;
Τα πιο συχνά λάθη είναι:
• Η κατάχρηση αντιβιοτικών ή η χρήση αντιβιοτικών χωρίς ιατρική συνταγή ή κατά παρέκκλιση των ιατρικών οδηγιών.
Συχνά ο έλληνας ασθενής αγοράζει αντιβιοτικά με βάση παλαιές συνταγές και μετά από παράκαμψη της ιατρικής εξέτασης. Άλλες φορές, χρησιμοποιεί το αντιβιοτικό με βάση τις ιατρικές οδηγίες στην αρχή της λοίμωξης και μετά μόλις νοιώσει καλύτερα, παύει να τις ακολουθεί. Άλλες φορές, νομίζει ότι το αντιβιοτικό είναι πανάκεια και πάει στον ιατρό πιέζοντάς τον να συνταγογραφήσει αντιβιοτικό. Όμως τα αντιβιοτικά δεν έχουν δράση στις ιογενείς λοιμώξεις και μάλιστα η κατάχρηση αντιβιοτικών, η χρησιμοποίηση λάθος αντιβιοτικών και η πλημμελής χορήγηση (όταν επιβάλλεται η χρήση τους), είναι πρακτικές που οδηγούν σε ανθεκτικά μικρόβια και επικίνδυνες λοιμώξεις.
• Η κατάχρηση τοπικών αποσυμφορητικών
Τα τοπικά αποσυμφορητικά χρησιμοποιούνται ευρύτατα χωρίς συνταγή ιατρού και μάλιστα συχνά μετά από επιρροή διαφημίσεων φαρμακευτικών εταιρειών. Η κατάχρηση τοπικών αποσυμφορητικών οδηγούν σε χρόνια φαρμακευτική ρινίτιδα, κακή οξυγόνωση και επικίνδυνες επιμολύνσεις.
• Η κακή χρήση αντιβηχικών
Πολλά αντιβηχικά, που προκαλούν καταστολή του βήχα, αγοράζονται αφειδώς από φαρμακεία. Όμως κατά την φυσική εξέλιξη της λοίμωξης, η καταστολή του βήχα δεν είναι επιθυμητή σε περιπτώσεις, στις οποίες υπάρχει κίνδυνος κατακράτησης εκκρίσεων και κακής παροχέτευσης. Στις περιπτώσεις αυτές η καταστολή του βήχα, μπορεί να οδηγήσει σε επέκταση της λοίμωξης και εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών.
• Η παθητική ή ενεργητική έκθεση σε καπνό κατά την διάρκεια της λοίμωξης
Ο άκαυστος καπνός περιέχει βλαπτικές ουσίες. Με την καύση οι βλαπτικές ουσίες πολλαπλασιάζονται λόγω της εξαέρωσης, της πυρόλυσης της πυροσύνθεσης του καπνού και των άλλων χημικών προσθέτων που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή των διαφόρων ειδών τσιγάρου. Οι τοξικές αυτές ουσίες αλλοιώνουν σημαντικά την άμυνα του αναπνευστικού επιθηλίου και την συστηματική άμυνα του σώματος.
• Η πλημμελής αγωγή σε περιπτώσεις χρόνιων νοσημάτων
Αρκετά χρόνια νοσήματα προκαλούν πτώση της ανοσολογικής ετοιμότητας (π.χ. διαβήτης, καρδιαγγειακά, νεφρική ανεπάρκεια,aids, πνευμονικά νοσήματα). Εκτός από την εφαρμογή εμβολιαστικών προγραμμάτων, που κλασσικά εφαρμόζονται κατά την διάρκεια του Φθινοπώρου, η άριστη ρύθμιση των νοσημάτων αυτών με την ενδεικνυόμενη θεραπεία και την τήρηση των σωστών διαιτητικών προγραμμάτων κατά την διάρκεια της λοίμωξης είναι σημαντική για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.