Στο παρόν άρθρο εκτίθενται ερωτήματα ασθενών μου, που σχετίζονται με το εμβόλιο για τη νέα γρίπη. Από το σύνολο των ερωτημάτων επιλέγηκαν αυτά που η μαχόμενη κλινική εμπειρία αποδεικνύει ότι απασχολούν την πλειοψηφία των ελλήνων πολιτών και των πολιτών της κοινότητας του internet. Ορισμένα από αυτά αφορούν και ιατρούς που λόγω ειδικότητας δεν αντιμετωπίζουν συχνά λοιμώξεις κατά τη μαχόμενη κλινική πράξη και ζητούν υπεύθυνες απαντήσεις για το σοβαρότατο αυτό θέμα.
1. Πώς δρουν τα εμβόλια;
Τα εμβόλια περιέχουν τμήματα του λοιμογόνου παράγοντα ή και ολόκληρο τον λοιμογόνο παράγοντα που έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία έτσι ώστε να μην προκαλούν νόσο, αλλά να κινητοποιούν το αμυντικό σύστημα προς παραγωγή αποτελεσματικών αντισωμάτων, λεμφοκυττάρων. Αυτό έχει ως συνέπεια ο ασθενής να εμφανίζει ανοσολογική μνήμη και να εξουδετερώνει τον λοιμογόνο παράγοντα όταν αυτός του επιτεθεί στο μέλλον, σε συνθήκες λοίμωξης στην κοινότητα.
2. Είμαι γιατρός χειρουργός και προβληματίζομαι για το εμβόλιο. Έχω δύο υγιή παιδάκια τεσσάρων και επτά ετών. Γιατί η Αυστραλία, που το παράγει, δεν το χορηγεί σε άτομα κάτω των δέκα ετών ενώ στην Ελλάδα μας λένε να το κάνουν οπωσδήποτε τα παιδιά γιατί ευρίσκονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου και κινδυνεύουν να πεθάνουν από τον Η1Ν1;
Το εμβόλιο Η1Ν1 δεν έχει δοκιμαστεί ακόμα σε συνθήκες κοινότητας επαρκώς. Του δόθηκε άδεια κυκλοφορίας σε συνθήκες πανδημίας, γιατί δύο με τρεις εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό στον οργανισμό αναπτύσσονται συχνά αντισώματα Η1Ν1, παρόμοια με αυτά που αναπτύσσονται μετά από φυσική νόσηση. Το εάν αυτά τα αντισώματα θα δράσουν ως αποτελεσματικό προστατευτικό τείχος σε πραγματικές συνθήκες στην κοινότητα, δεν είναι πλήρως καθορισμένο. Το πρόβλημα είναι ότι αρκετά άτομα δεν είναι καν responders, είναι άτομα δηλαδή που δεν αντιδρούν στο εμβόλιο με παραγωγή αντισωμάτων. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες η προστατευτική δράση του εμβολίου είναι μικρότερη στα παιδιά, ενώ επειδή εισήλθαν κάπως καθυστερημένα στις μελέτες, τα δεδομένα που αφορούν την ασφάλεια του εμβολίου είναι λιγότερα. Αρκετοί στην διεθνή επιστημονική κοινότητα δεν βλέπουν τον λόγο γιατί να σπεύσουν να κάνουν στα παιδιά ένα εμβόλιο που μπορεί να είναι αναποτελεσματικό και συγχρόνως να προκαλεί και παρενέργειες.
3. Είμαι άνδρας με παλιό έμφραγμα μυοκαρδίου. Έκανα το εμβόλιο. Με προστατεύει ή κινδυνεύω να αρρωστήσω;
Το εμβόλιο Η1Ν1 δεν έχει δοκιμαστεί ακόμα σε συνθήκες κοινότητας επαρκώς. Του δόθηκε άδεια κυκλοφορίας, γιατί δύο με τρεις εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό στον οργανισμό αναπτύσσονται συχνά αντισώματα Η1Ν1, όπως αυτά που αναπτύσσονται μετά από φυσική νόσηση. Το εάν αυτά τα αντισώματα θα δράσουν ως αποτελεσματικό προστατευτικό τείχος σε συνθήκες πανδημίας στην κοινότητα δεν είναι πλήρως καθορισμένο. Επομένως δεν πρέπει να εφησυχάζετε. Εξάλλου ακόμη και το εμβόλιο της κοινής γρίπης που κυκλοφορεί επί δεκαετίες δεν προστατεύει πλήρως στην μαχόμενη ιατρική πράξη από την εποχική γρίπη. Aυτό συμβαίνει λόγω της φύσεως των ιών της γρίπης που είναι ιδιαιτέρως ικανοί προς επιβίωση.
4. Το εμβόλιο μπορεί να με σκοτώσει;
Στο εμβόλιο ο λοιμογόνος παράγοντας έχει καταστεί ακίνδυνος και ανίκανος να προκαλέσει νόσο. Το εμβόλιο δεν προκαλεί θανάτους, εφόσον χρησιμοποιείται σωστά και υπό ιατρική παρακολούθηση (πχ. δεν εφαρμόζεται σε άτομα με θανατηφόρες αλλεργίες στο αυγό).
5. Το εμβόλιο Η1Ν1 είναι ασφαλές;
Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα κλινικές μελέτες το εμβόλιο έχει εξαιρετική ανοχή και ασφάλεια με λίγες παρενέργειες που περιλαμβάνουν πρήξιμο, πόνο στην θέση της ένεσης, μυϊκά άλγη, κακουχία, ελαφρό γριπώδες σύνδρομο για λίγες ημέρες μετά την ένεση. Το εμβόλιο δεν προκαλεί θανάτους, εφόσον χρησιμοποιείται σωστά και υπό ιατρική παρακολούθηση (πχ. δεν εφαρμόζεται σε άτομα με θανατηφόρες αλλεργίες στο αυγό). Τα συστήματα εγρήγορσης για θέματα παρενεργειών είναι σε εγρήγορση στις χώρες που κυκλοφορεί το εμβόλιο, διότι κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει απώτερες επιπλοκές, εφόσον το εμβόλιο δεν έχει δοκιμαστεί σε βάθος χρόνου. Πάντως επειδή το εμβόλιο παρασκευάζεται με την ίδια τεχνογνωσία που κατασκευάζεται επί πολλά χρόνια το εμβόλιο της γρίπης και αφορά ουσιαστικά την ίδια κατηγορία ιών, δεν αναμένεται να έχει σοβαρές παρενέργειες.
6. Έχω ακούσει για τις ομάδες υψηλού κινδύνου που πρέπει οπωσδήποτε να κάνουν αυτό το εμβόλιο. Ποιες είναι αυτές και γιατί να το κάνουν;
Οι ομάδες υψηλού κινδύνου είναι άνθρωποι που ο ιός Η1Ν1 κινδυνεύει κατεξοχήν να τους σκοτώσει. Ο ιός έχει σκοτώσει αρκετά άτομα παγκοσμίως. Επειδή ο ιός Η1Ν1 είναι ουσιαστικά ιός γρίπης και το εμβόλιο, παρασκευάζεται με την ίδια τεχνογνωσία που παρασκευάζεται επί πολλά χρόνια το εμβόλιο της γρίπης, η παραγωγή αντισωμάτων που προκαλεί το εμβόλιο αναμένεται να προστατεύσει με ασφάλεια αρκετά άτομα υψηλού κινδύνου από μοιραία κατάληξη. Έτσι υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες ως προς την εφαρμογή του εμβολίου στις εξής κατηγορίες ατόμων υψηλού κινδύνου για θανατηφόρες επιπλοκές, εφόσον δεν υπάρχουν απαγορευτικές αντενδείξεις (π.χ. θανατηφόρες αλλεργίες, οξέα εμπύρετα):
· Στους πάσχοντες από ορισμένα υποκείμενα χρόνια νοσήματα όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, πνευμονοπάθεια, διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική ανεπάρκεια, καρκίνο, AIDS, εξασθενημένο αμυντικό σύστημα
· Στους υγιείς παχύσαρκους
· Στα υγιή άτομα που είναι βαρείς καπνιστές
· Στις έγκυες, για τις ίδιες και για την προστασία του νεογνού μετά την γέννηση λόγω μεταφοράς προστατευτικών αντισωμάτων. Ιδιαίτερα στις έγκυες αλλά και στα παιδιά, πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για να χορηγείται όσο γίνεται καθαρό εμβόλιο, ελεύθερο από προσμίξεις, ανοσοτροποποιητικά και thiomersal
Στα άτομα που φροντίζουν μωρά έως έξι μηνών, πρέπει να γίνεται το εμβόλιο για την πληρέστερη προστασία των βρεφών, στα οποία «ούτως ή άλλως» δεν γίνεται το εμβόλιο. Στους πτηνοτρόφους και επαγγελματίες κτηνιατρικών υπηρεσιών, πρέπει να γίνεται το εμβόλιο για να αποφευχθεί θανατηφόρος ανασυνδυασμός του ιού με τον ιό της γρίπης των πτηνών, ενώ στους υγιείς ιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό, το εμβόλιο πρέπει να εφαρμοστεί καθολικά, λόγω του κομβικού ρόλου που έχουν στην θεραπεία των ασθενών. Το εμβόλιο με ζωντανό εξασθενημένο ιό είναι απαγορευτικό σε ορισμένες ομάδες (π.χ. έγκυες, άτομα με ανοσοκαταστολή κ.λπ. ).