Οι λίθοι της χολής είναι ένα κοινό πρόβλημα σήμερα, αυξανόμενο σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με μελέτες πάνω από το 10% των ανδρών και το 20% των γυναικών, θα αποκτήσουν πέτρες στην χολή, με την πάροδο της ηλικίας. Η κακή κληρονομικότητα, η παχυσαρκία, οι ακατάλληλες δίαιτες, η ταχεία μεταβολή του βάρους, η δυσανεξία στην γλυκόζη, τα υψηλά τριγλυκερίδια, ορισμένα φάρμακα, αποτελούν κοινούς παράγοντες που προδιαθέτουν σε χολολιθίαση.
Η χολολιθίαση συνήθως δε συνοδεύεται από συμπτώματα. Η πλειοψηφία των περιπτώσεων διαγιγνώσκεται μετά από παθολογική εξέταση ρουτίνας και πραγματοποίηση υπερηχογραφήματος. Συμπτώματα είναι ο κοιλιακός πόνος, η ευαισθησία, ο εμετός, η ναυτία, η δυσπεψία, ο ίκτερος και αναπτύσσονται σε μικρό αριθμό ασθενών.
Η πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών δεν είναι ίδια σε κάθε περίπτωση χολολιθίασης. Ανάλογα με την θέση, το μέγεθος, τη μορφή των λίθων και την ύπαρξη ή όχι συμπτωμάτων η πιθανότητα ανάπτυξης σοβαρών επιπλοκών κυμαίνεται από μηδαμινή έως εξαιρετικά υψηλή. Επιπλοκές προκύπτουν όταν κάποιος λίθος μετακινηθεί. Σε περίπτωση ενσφήνωσης στον κυστικό ή χοληδόχο πόρο αναπτύσσεται απόφραξη ή φλεγμονή στην θέση του κωλύματος (χοληδοχολιθίαση ή χολοκυστίτιδα). Εάν ο χολόλιθος μετακινηθεί και προσβάλλει το πάγκρεας, αναπτύσσεται παγκρεατίτιδα. Ενίοτε προκαλείται ειλεός από απόφραξη του λεπτού εντέρου από χολόλιθο.
Όταν μετά από ιατρική μελέτη διαπιστωθεί αυξημένος κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών, η χειρουργική αφαίρεση της χολής είναι αναγκαία. Η χειρουργική παρέμβαση, ωστόσο, δεν πρέπει να πραγματοποιείται ως ρουτίνα σε κάθε περιστατικό χολολιθίασης. Η χειρουργική παρέμβαση δεν στερείται σοβαρών κινδύνων. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, εκτός από τους συνήθεις χειρουργικούς κινδύνους, που σήμερα έχουν μειωθεί δραματικά, λόγω των νεώτερων χειρουργικών τεχνικών (π.χ. λαπαροσκόπηση), τα άτομα στα οποία έχει αφαιρεθεί η χολή κινδυνεύουν σε μεγαλύτερο βαθμό να προσβληθούν από καρκινώματα του οισοφάγου και του εντέρου. Αυτά τα ευρήματα πιθανώς οφείλονται στο γεγονός ότι με την παρουσία της χοληδόχου κύστης στο ανθρώπινο σώμα, η έκθεση του εντερικού βλεννογόνου στην χολή πραγματοποιείται με άριστο δυνατό τρόπο, ώστε να αποφεύγεται ο ερεθισμός του και η ανάπτυξη καρκινικών αλλοιώσεων. Η χολοκυστεκτομή αυξάνει επίσης, εκτός από τον εντερικό ερεθισμό και τον οισοφαγικό ερεθισμό, λόγω επίτασης του φαινομένου παλινδρόμησης γαστρικών υγρών.
Λόγω των δεδομένων αυτών η χολολιθίαση σήμερα, αντιμετωπίζεται χειρουργικώς σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις υψηλού κινδύνου για εμφάνιση θανατηφόρων επιπλοκών (π.χ. ύπαρξη συμπτωμάτων, μεγάλο μέγεθος λίθων, υποψήφια μεταμόσχευση καρδιάς).
Δυστυχώς στην Ελλάδα, συχνά γίνεται κατάχρηση της χειρουργικής χολοκυστεκτομής, η οποία εκτός από περιττή, μπορεί να αποβεί και μοιραία. Αρκετές φορές επίσης, συμπτώματα που προέρχονται από άλλα όργανα, όπως το στομάχι, αποδίδονται λανθασμένα σε μία ασυμπτωματική χολολιθίαση. Η σωστή ιατρική παθολογική εξέταση από τον έμπειρο παθολόγο, έχει κομβική σημασία στην αξιολόγηση της χολολιθίασης και στην εκτίμηση της αναγκαιότητας της χειρουργικής επέμβασης.