Η ακούσια απώλεια βάρους είναι ένα ιατρικό πρόβλημα που απασχολεί αρκετούς ασθενείς που επισκέπτονται τον ειδικό παθολόγο. Το άτομο χάνει βάρος, χωρίς να το επιδιώκει. Η απώλεια βάρους μπορεί να συνοδεύεται από ανορεξία, ενδέχεται όμως να είναι παντελώς ανεξήγητη για τον πάσχοντα, να μη συνοδεύεται δηλαδή από μείωση της ποσότητας της τροφής λόγω ανορεξίας.
Το βάρος του σώματος καθορίζεται από την θερμιδική πρόσληψη του ατόμου, την ικανότητα απορρόφησης των θρεπτικών ουσιών των τροφών, το μεταβολικό ρυθμό του ατόμου και τις ενεργειακές του απώλειες. Με την πάροδο της ηλικίας, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται, με αποτέλεσμα το βάρος του σώματος να αυξάνει έως την έκτη δεκαετία. Μετά την περίοδο αυτή, το βάρος σταδιακά φθίνει, φαινόμενο που οφείλεται κυρίως σε παράγοντες, όπως μεταβολές στη σύσταση του σώματος (πχ ελάττωση ύψους, μυϊκής μάζας), απώλεια δοντιών, άνοια, ψυχολογικούς παράγοντες.
Παροδική, μικρή απώλεια βάρους είναι συνήθης σε μία πληθώρα οξέων νοσημάτων (π.χ. ιώσεις, γαστρεντερίτιδες, αγχώδη σύνδρομα) και δεν έχει επιβλαβή αποτελέσματα για τον οργανισμό. Κάθε πρόσφατη απώλεια βάρους άνω του 5% για τα δεδομένα ενός ατόμου είναι ωστόσο κλινικά σημαντική και πρέπει να διερευνάται ιατρικώς. Παρατεινόμενα ψυχιατρικά σύνδρομα, η νευρική ανορεξία, χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, χρόνια λοιμώδη, ορμονικές διαταραχές, καρκινώματα, ηπατικά νεφρικά καρδιακά γαστρεντερικά μεταβολικά νοσήματα και φάρμακα είναι ανάμεσα στα αίτια που πρέπει να αποκλείονται. Όταν η απώλεια βάρους συνοδεύεται από ελλείψεις σε προσλαμβανόμενες θρεπτικές ουσίες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, μυϊκή ατροφία, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, συμπτώματα αβιταμινώσεων (π.χ. ξηροδερμία και θολερότητα επιπεφυκότων από έλλειψη βιταμίνης Α, παραισθησίες, αναιμία και δερματίτιδες από έλλειψη βιταμινών Β), δερματικές αλλοιώσεις, οφθαλμολογικά προβλήματα, διαταραχές εμμήνων κύκλων στις γυναίκες, μπορεί να εμφανιστούν. Η νοσηλεία είναι ενίοτε απαραίτητη προς αποκατάσταση του οργανισμού. Σε 20% περίπου των περιπτώσεων απώλειας βάρους δεν αποκαλύπτεται κανένα υποκείμενο οργανικό ή ψυχιατρικό νόσημα.
ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ (ΝΕΥΡΙΚΗ) ΑΝΟΡΕΞΙΑ
Η νευρογενής ανορεξία είναι ένα σύνδρομο άγνωστης αιτιολογίας, όπου υπάρχει ανορεξία και άρνηση λήψης τροφής, λόγω διαταραχής της αντίληψης της εικόνας του σώματος και φόβου παχυσαρκίας. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία σημαντικής απώλειας βάρους σε εφήβους και ιδιαίτερα γυναίκες. Τα άτομα αυτά είναι ευαίσθητα, τελειοθηρικά, με διαταραχές στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Χρησιμοποιούν πολλές φορές καθαρτικά και προκαλούν τα ίδια εμετό στον εαυτό τους, ενώ θέτουν αυστηρά όρια για το ιδανικό βάρος τους.
Η νευρογενής ανορεξία προκαλεί στους πάσχοντες απώλεια βάρους πάνω από 15% του αναμενόμενου για την ηλικία τους. Οι ασθενείς παρουσιάζουν επιπλέον σημαντικές ελλείψεις ζωτικών για το σώμα ουσιών. Σε σοβαρές περιπτώσεις εμφανίζονται δυσανεξία στο ψύχος, βραδυκαρδία, υπόταση, υποθερμία, αναιμία, αύξηση ουρίας, διαταραχές ηλεκτρολυτών.
Η νοσηλεία είναι απαραίτητη σε αρκετά περιστατικά νευρογενούς ανορεξίας, προς σταθεροποίηση του οργανισμού. Η θεραπεία των ψυχολογικών προβλημάτων των ασθενών είναι απαραίτητη για την αποφυγή υποτροπής.