Τα ούρα παράγονται στους νεφρούς. Όταν ο νεφρός λειτουργεί ορθά και τα ούρα παράγονται φυσιολογικά, νερό και άχρηστες ουσίες του μεταβολισμού (π.χ. ουρία κρεατινίνη όξινα προϊόντα) απομακρύνονται από το σώμα. Στον υγιή οργανισμό, πολλοί παράγοντες διαμορφώνουν τη σύσταση και όψη των ούρων, με κυριότερους την πρόσληψη νερού και την δομή των τροφίμων.
Τα ούρα αποτελούν έναν από τους καθρέπτες της υγείας του σώματος. Η πραγματικότητα αυτή ήταν γνωστή από τα αρχαία χρόνια. Με επισκόπηση των ούρων κατά την αρχαιότητα, οι ιατροί προσπαθούσαν να διαγνώσουν εάν η νόσος από την οποία έπασχε ο ασθενής, θα είχε ή όχι μοιραία κατάληξη.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες το ούρο είναι στείρο μικροβίων και διαυγές. Το χρώμα του ούρου ποικίλλει από άχρωμο – ωχροκίτρινο έως βαθύ κίτρινο. Κάθε χρώμα εκτός του κίτρινου στα ούρα, είναι παθολογικό. Ωστόσο ορισμένες χρωστικές σε τρόφιμα ή σε φάρμακα που προσλαμβάνονται, ενδέχεται να τροποποιήσουν το σύνηθες χρώμα των ούρων και να προκαλέσουν μία ποικιλία χρωμάτων (π.χ. Καφέ, μαύρο, μπλε, πράσινο, πορτοκαλί, κόκκινο).
Στην καθημερινή κλινική πράξη οι συνήθεις διαταραχές του χρώματος των ούρων που πανικοβάλλουν τους ασθενείς και τους οδηγούν στον έμπειρο παθολόγο είναι:
1. Τα άχρωμα ούρα
2. Τα κόκκινα ούρα
3. Τα καφέ ούρα
Τα άχρωμα ούρα είναι συνήθως αποτέλεσμα μεγάλης ποσότητας νερού στα ούρα και σπανιότερα διάλυσης ουσιών με μειωμένη συγκέντρωση χρωστικών. Η κατάσταση είναι τις περισσότερες φορές αθώα.
Τα κόκκινα ή καφέ ούρα πολλές φορές έχουν ως αίτιο την ύπαρξη αιμοσφαιρίνης ή αίματος στα ούρα, κατάσταση που προέρχεται από εμμηνορρυσία, λοιμώξεις, αλλεργία, άσκηση, τραύματα, νοσήματα ουροποιητικού, λίθους, μεταβολικές διαταραχές, καρκινώματα, αιματολογικά νοσήματα, φάρμακα. Τα ούρα μπορεί να γίνουν καφέ από μυοσφαιρίνη, που προέρχεται από τραυματισμό μυϊκών κυττάρων.
Κατά την ιατρική εξέταση διερευνάται το διατροφικό ιστορικό, συνήθειες της καθημερινότητας και εξετάζεται η ύπαρξη αντικειμενικών παθολογικών σημείων. Τα στοιχεία αυτά είναι ζωτικής σημασίας για την ακριβή αξιολόγηση και την εκτίμηση της αναγκαιότητας διενέργειας εργαστηριακών εξετάσεων.
Η τέλεση μικροσκοπικής εξέτασης ούρων αρκετές φορές είναι αναγκαία στην διαγνωστική προσπέλαση των διαταραχών του χρώματος των ούρων. Η ανάλυση των ούρων, όταν γίνεται σωστά και αξιολογείται από τον έμπειρο με κλινική εμπειρία παθολόγο, έχει παρομοιαστεί με νεφρική βιοψία του φτωχού.
Τα ούρα συλλέγονται σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο. Το άτομο ουρεί πρώτα στην τουαλέτα και στην συνέχεια, ενώ ουρεί, συλλέγει μέρος από τα ούρα στο ειδικό αποστειρωμένο δοχείο, το οποίο παρεμβάλλεται ακριβώς στην θέση της τροχιάς του ούρου, χωρίς να διακοπεί η ούρηση και πριν ολοκληρωθεί. Το δείγμα αποστέλλεται άμεσα προς εξέταση και διερευνάται προσεκτικά για την παρουσία στοιχείων όπως αίματος, αιμοσφαιρίνης, πρωτεϊνών, λευκών αιμοσφαιρίων, κυλίνδρων, κρυστάλλων, βλέννας, μικροοργανισμών.
Το αποτέλεσμα αξιολογείται τελικώς σφαιρικά από τον έμπειρο παθολόγο.