Η θερμοπληξία, οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές, η υπόταση, είναι τα πιο συνήθη προβλήματα που αντιμετωπίζει ειδικός παθολόγος κατά τις ημέρες καύσωνα και συνδέονται άμεσα με αυτόν. Ομάδες υψηλού κινδύνου είναι οι πάσχοντες από γενικευμένες δερματικές νόσους, οι νεφροπαθείς, οι καρδιοπαθείς, οι πάσχοντες από ελάττωση της αιματικής ροής του σώματος, τα άτομα που κάνουν κακή διατροφή, οι πάσχοντες από υπόταση, οι πάσχοντες από νοσήματα που διαταράσσουν τους μηχανισμούς της δίψας και τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του σώματος, τα μωρά, οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες, οι αθλητές. Συνήθη φάρμακα και ουσίες που επηρεάζουν τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του σώματος είναι:
* Τα αντιχολινεργικά φάρμακα
* Τα ανιισταμινικά φάρμακα
* Οι φαινοθειαζίνες
* Τα αντικαταθλιπτικά
* Τα αγγειοσυσπαστικά
* Οι β αδρενεργικοί αναστολείς
* Τα ναρκωτικά
* Το αλκοόλ
Α. ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ
Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος ελέγχεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου στον οποίο βρίσκονται τα θερμορυθμιστικά κέντρα. Το θερμορυθμιστικό κέντρο στο φυσιολογικό άτομο, διατηρεί την θερμοκρασία του σώματος σταθερή, παρά τις περιβαλλοντικές αλλαγές, διότι εξισορροπεί τις διαταραχές θερμοκρασίας που μπορεί να προκύψουν από την μεταβολική δραστηριότητα του σώματος και την διακύμανση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος. Η ομοιοστατική αυτή λειτουργία του σώματος είναι πολύ σημαντική και η εφίδρωση, η περιφερική αγγειοδιαστολή και η δίψα είναι σημαντικοί συντελεστές του συστήματος ομοιόστασης του οργανισμού.
Η παθολογική αδυναμία του σώματος να αποβάλλει την πλεονάζουσα θερμότητα κατά την διάρκεια υψηλών περιβαλλοντικών θερμοκρασιών, λόγω ανεπάρκειας των ομοιοστατικού μηχανισμού του οργανισμού, προκαλεί μια σειρά από συμπτώματα: Ατονία, ζάλη, αδυναμία, κράμπες, σύγχυση, ναυτία, εμετό, λιποθυμία, πονοκέφαλο, εγκεφαλική δυσλειτουργία, διαταραχές ούρων. Όταν η ομοιοστατική λειτουργία διαταράσσεται σε μεγάλο βαθμό, εμφανίζεται θερμοπληξία με πυρετό, σοβαρές βλάβες στην λειτουργία της καρδιάς, των πνευμόνων, του εγκεφάλου, του ήπατος και των νεφρών, κατάσταση που μπορεί να αποβεί μοιραία για τον πάσχοντα, χωρίς την παροχή άμεσης ιατρικής βοήθειας.
Β. ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Το νάτριο και το κάλιο είναι οι πιο βασικοί ηλεκτρολύτες του οργανισμού που λαμβάνουμε με τα τρόφιμα. Η διατήρηση της φυσιολογικής συγκέντρωσης των ηλεκτρολυτών είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία των κυττάρων του σώματός μας, άρα κατ’ επέκταση και των οργάνων μας. Με την εφίδρωση που κινητοποιείται έντονα κατά την περίοδο του καύσωνα, το άτομα χάνει νερό και ηλεκτρολύτες, κυρίως μάλιστα νάτριο, το οποίο αφθονεί στον ιδρώτα. Εάν προεξάρχει η απώλεια νερού, η συγκέντρωση του νατρίου στο αίμα αυξάνεται, εάν προεξάρχει η απώλεια νατρίου, τότε εμφανίζεται χαμηλό νάτριο αίματος. Σημαντική είναι η σωστή λειτουργία του μηχανισμού της δίψας, της ούρησης και της αφόδευσης για την αποτροπή των ηλεκτρολυτικών διαταραχών.
Οι φυσιολογικές συγκεντρώσεις νατρίου είναι απαραίτητες για την πραγματοποίηση βασικών λειτουργιών του σώματος, όπως η εκτέλεση ποικίλων διεργασιών στον εγκέφαλο, το νευρικό σύστημα και τους μυς, την ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας του οργανισμού, την προστασία από την αφυδάτωση, την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Η διαταραχή του νατρίου στο αίμα μπορεί να επιφέρει διαταραχές πίεσης, κράμπες, μυϊκή αδυναμία, ζάλη, λήθαργο, σπασμούς, κώμα.
Γ. YΠΟΤΑΣΗ
Στην υπόταση, η συστολική αρτηριακή πίεση, η οποία ευρέως είναι γνωστή ως «μεγάλη» πίεση είναι κάτω από 100mmHg. Υπάρχουν ωστόσο και περιπτώσεις μεμονωμένης διαστολικής υπότασης, στις οποίες η διαστολική πίεση (είναι ευρέως γνωστή ως «μικρή» πίεση), ευρίσκεται σε επίπεδα κάτω από 70 mmHg. Η χαμηλή αρτηριακή πίεση δεν προκαλεί συμπτώματα σε αρκετά άτομα. Τα συμπτώματα, όταν υπάρχουν, περιλαμβάνουν, ζάλη, αδιαθεσία, λιποθυμία, έλλειψη συγκέντρωσης, σύνδρομο κόπωσης, θολή όραση, ναυτία, ωχρότητα, ταχεία αναπνοή, ατονία, κατάθλιψη, δύσπνοια, αίσθημα παλμών, ταχυκαρδίες. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή.
Κοινή αιτία υπότασης κατά τις ημέρες καύσωνα είναι η αφυδάτωση. Στην αφυδάτωση, οι απώλειες ύδατος υπερβαίνουν την ποσότητα που απαιτείται για την ομαλή αναπλήρωση. Ακόμη και η ήπια αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει αδυναμία, ζάλη υπόταση. Σε σοβαρές περιπτώσεις, προκαλείται υπο ογκαιμικό shock, κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες. Σημαντικά για την αποφυγή της υπότασης είναι η σωστή λειτουργία του μηχανισμού της δίψας, της ούρησης, των νευροφυτικών αντανακλαστικών και της αφόδευσης που δεν λειτουργούν σωστά σε πολλά άτομα.
Κατά την διάρκεια των ζεστών ημερών, αναγκαίο είναι να αποφεύγονται η έκθεση στον ήλιο, οι μετακινήσεις, η επίπονη άσκηση, το αλκοόλ, τα βαριά γεύματα. Οι καλύτερες ώρες για περπάτημα, άσκηση ή έκθεση στον ήλιο, είναι το πρωί πριν τις 10.30 και μετά τις 18.00. Συνιστώνται:
· Επαρκής λήψη νερού
· Δροσερά μπάνια κατά την διάρκεια της ημέρας
· Ανοιχτόχρωμα ρούχα
Οι χρονίως πάσχοντες ενδέχεται να χρειάζονται τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής. Οι ομάδες υψηλού κινδύνου καλό είναι να παραμένουν μόνιμα σε καλά κλιματιζόμενα δωμάτια.