Ο ρευματικός πυρετός, είναι μία επικίνδυνη νόσος που προσβάλλει όλα τα οργανικά συστήματα. Αποτελεί σοβαρή επιπλοκή ενός μικροβίου, του στρεπτόκοκκου. Ο στρεπτόκοκκος που ευρίσκεται στην ρίζα της νόσου μεταδίδεται κυρίως με άμεση επαφή με τις εκκρίσεις του αναπνευστικού του πάσχοντος από στρεπτοκοκκική λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος. Στην τυπική μορφή της νόσου πριν τον ρευματικό πυρετό προηγείται στρεπτοκοκκική προσβολή του ασθενούς με φλεγμονή του φάρυγγα ή των αμυγδαλών (φαρυγγίτιδα ή πυώδη αμυγδαλίτιδα). Το σύμπτωμα είναι πονόλαιμος με πυρετό. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει μόνο απλός πονόλαιμος ενώ σε άλλες, η προσβολή του στρεπτόκοκκου είναι χωρίς συμπτώματα προκαλώντας μόνο μία αύξηση του τίτλου των στρεπτοκοκκικών αντισωμάτων (ASTO).
Ο ρευματικός πυρετός προσβάλλει κύρια άτομα πέντε με σαράντα ετών. Έχει χαρακτηριστεί ως νόσημα της οικονομικής κρίσης διότι η επίπτωσή του αυξάνει σε περιόδους οικονομικών κρίσεων και σε κατοίκους χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών τάξεων στις βιομηχανοποιημένες χώρες. Στις αναπτυσσόμενες χώρες σήμερα ο ρευματικός πυρετός έχει μεγάλη επίπτωση και είναι κύρια αιτία θανάτου και επίκτητης καρδιοπάθειας στα παιδιά και τους νέους ενήλικες. Οι πλημμελείς κανόνες ατομικής και κοινωνικής υγιεινής, η ελαττωμένη πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες και η μη εφαρμογή σωστής αντιβιοτικής αγωγής στις κοινές αμυγδαλίτιδες, όταν απαιτείται είναι οι κύριες αιτίες που η επίπτωση της νόσου αυξάνει σε περιόδους οικονομικών κρίσεων.
Μία με πέντε εβδομάδες μετά τον πονόλαιμο από κοινή αμυγδαλίτιδα από στρεπτόκοκκο ή την ασυμπτωματική προσβολή, εμφανίζεται ο ρευματικός πυρετός ο οποίος στην τυπική του μορφή προκαλεί:
1. Πυρετό, συνήθως υψηλό πυρετό (άνω του 39) και σπανιότερα δεκατικό πυρετό.
2. Καρδιακή νόσο, στο 60% των πασχόντων με συνηθέστερη την προσβολή βαλβίδων και σπανιότερα προσβολή του περικαρδιακού σάκου, του ενδοκαρδίου, του μυοκαρδίου. Η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια.
3. Ρευματική νόσο με αρθρίτιδα στο 60-70% των περιπτώσεων, συχνότερα αρθρίτιδα των μεγάλων αρθρώσεων με μεταναστευτικό χαρακτήρα και έντονο τοπικό πόνο πρήξιμο ερυθρότητα.
4. Χορεία με συχνότητα που παρουσιάζει ευρεία διακύμανση μεταξύ των πληθυσμών από 2% έως 30%. Αποτελεί ένα σύνολο ακούσιων παθολογικών κινήσεων ιδιαίτερα της κεφαλής και των άνω άκρων. Σε σοβαρές περιπτώσεις χορείας το άτομο αδυνατεί να επιτελέσει καθημερινές δραστηριότητες ή κινδυνεύει να αυτοτραυματιστεί.
5. Σπάνια δερματικό εξάνθημα κυρίως με τη μορφή διαλείποντος δακτυλιοειδούς ερυθήματος κυρίως κορμού και σπανιότερα άκρων.
6. Σπάνια υποδόρια οζίδια κυρίως με τη μορφή ανώδυνων μικρών κινητών ύβων κάτω από το δέρμα σε οστικές προεξοχές.
Οι εκδηλώσεις που προαναφέρονται ενδέχεται να μην εμφανιστούν ταυτόχρονα αλλά διαδοχικά μετά από παρατεταμένη λανθάνουσα περίοδο που διαρκεί έως και έξι μήνες.
Ο ρευματικός πυρετός οφείλεται σε μία ανοσολογική διαδικασία που προκαλεί ο στρεπτόκοκκος, η οποία οδηγεί σε μία ανώμαλη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος με παραγωγή αντισωμάτων που επιτίθενται στους ίδιους ιστούς του οργανισμού. Τα ευρήματα αυξημένης επίπτωσης στα μέλη της ίδιας οικογένειας και σε μονοζυγωτικούς διδύμους καταδεικνύουν μία αυξημένη πιθανώς κληρονομούμενη επιρρέπεια σε άτομα της ίδιας οικογένειας.
Η άμεση διάγνωση και χορήγηση της ενδεικνυόμενης θεραπείας είναι απαραίτητη για την άμεση αποκατάσταση της νόσου. Το σημαντικότερο πρόβλημα του ρευματικού πυρετού είναι η προοδευτική ανάπτυξη ρευματικής καρδιακής νόσου και οι υποτροπές παρά τα μικρά ποσοστά άμεσης θνητότητας. Έτσι στους ασθενείς χορηγούμε επί μακρόν θεραπεία, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθεί και σε όλη την διάρκεια ζωής του ασθενούς.
Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Η πρόληψη περιλαμβάνει όλα τα μέτρα που αποτρέπουν τη νόσηση από στρεπτόκοκκο και την άμεση εκρίζωση του στρεπτόκοκκου σε κοινές λοιμώξεις. Συγκεκριμένα πρέπει να τηρούνται τα μέτρα προφύλαξης από αναπνευστικές λοιμώξεις: Πρέπει να αποφεύγεται ο συγχρωτισμός, να πλένονται συχνά και με επιμέλεια τα χέρια, να γίνεται καλός αερισμός των χώρων και να επιδιώκεται καλή συντήρηση του ανοσοποιητικού συστήματος με καλή διατροφή αποφυγή καπνίσματος κατάχρησης αλκοόλ και καθιστικής ζωής.
Άμεσα πρέπει να γίνεται ιατρική εξέταση σε περιπτώσεις υψηλής ΑΣΤΟ και σε εμπύρετα σύνδρομα τα οποία δεν έχουν χαρακτηριστικά απλής ίωσης αλλά μπορεί να υποκρύπτουν στρεπτοκοκκική εμπλοκή. Άμεση ιατρική αξιολόγηση απαιτείται σε υψηλό πυρετό, σε πυρετό που δεν ανταποκρίνεται σε αντιπυρετικά, σε πυρετό που συνοδεύεται από εξάνθημα ή φαρυγγαλγία, σε πυρετό που ενώ είναι σε βελτίωση επιδεινώνεται, σε παρατεινόμενο πυρετό ή φαρυγγαλγία που διαρκεί πάνω από τετραήμερο, σε πυρετό που συνοδεύεται από επίμονο ρίγος, σε υποτροπιάζουσες αμυγδαλίτιδες ή σε χρόνιες αμυγδαλίτιδες.