H στύση πραγματοποιείται λόγω αύξησης της ροής του αίματος στους σχισμοειδείς χώρους του γεννητικού συστήματος, μετά από χάλαση των λείων μυϊκών ινών που υπάρχουν στην περιοχή. Το φαινόμενο της στύσης προκαλείται από νευρικά αντανακλαστικά, που κινητοποιούνται μετά από την επίδραση ποικιλίας ψυχογενών και ορμονικών παραγόντων.
Έτσι η στύση πραγματοποιείται σε τρεις φάσεις: Η πρώτη φάση, η έναρξη της στύσης, προϋποθέτει κυρίως άθικτη ψυχική σφαίρα, ομαλή ορμονική λειτουργία, καλά νευρολογικά αντανακλαστικά και περιφερικά ερεθίσματα. Η δεύτερη και η τρίτη φάση, που αντίστοιχα χαρακτηρίζονται από πλήρωση των αρτηριών του πέους και αποθήκευση επαρκούς όγκου αίματος στο δίκτυο των σηράγγων, προϋποθέτουν κυρίως άθικτη τοπική ανατομία και καλό αγγειακό σύστημα, όπου ρέει το αίμα.
Η σεξουαλική δυσλειτουργία προσβάλλει τον άνδρα σε αυξανόμενα ποσοστά στον Δυτικό Κόσμο. Σύμφωνα με μελέτες ο μισός ανδρικός πληθυσμός ηλικίας 40-70 ετών, παρουσιάζει κάποιου βαθμού στυτική δυσλειτουργία ενώ στις μικρότερες ηλικίες το 10%, παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, ποσοστό που βαίνει αυξανόμενο. Ενώ ο ψυχολογικός παράγοντας και συνήθεις παράγοντες καθημερινότητας (αυπνία, κάπνισμα, χρήση φαρμάκων) μπορεί να ευθύνονται σε μία ευρεία κατηγορία περιπτώσεων, πολλές φορές η ανδρική δυσλειτουργία αποτελεί πρώτο σύμπτωμα παθολογικών νοσημάτων και παραγόντων.
Παθολογικά οργανικά νοσήματα και καταστάσεις που διαταράσσουν την ομαλή σεξουαλική λειτουργία είναι νοσήματα και καταστάσεις που προκαλούν διαταραχές με τρεις βασικούς μηχανισμούς:
· Εξαιρετικά μειωμένη libido ή αδυναμία έναρξης της στύσης. Τα νοσήματα αυτά επηρεάζουν κυρίως το νευρογενές ή ενδοκρινικό στοιχείο της στύσης. Εδώ συγκαταλέγονται παθήσεις και καταστάσεις όπως ορισμένες ορμονικές και μεταβολικές διαταραχές, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ορισμένες παθήσεις νεύρων και του νωτιαίου μυελού, ο αλκοολισμός και άλλες. Το αλκοόλ προκαλεί βλάβες των νεύρων και επηρεάζει τα στυτικά αντανακλαστικά. Η ευαισθησία του γεννητικού συστήματος στην τοξική επίδραση του αλκοόλ ποικίλει από άτομο σε άτομο και είναι ευθύνη του ειδικού παθολόγου με ανάλογη εμπειρία να διερευνήσει εάν η χρησιμοποιούμενη ποσότητα αλκοόλ συνδέεται με τη σεξουαλική δυσλειτουργία που εμφανίζει ένας συγκεκριμένος άνδρας. Εξάλλου το πρόβλημα της κατάχρησης αλκοόλ σπανίως συνειδητοποιείται από τους συστηματικούς πότες, αλλά και από το περιβάλλον τους. Σύμφωνα με μελέτες το 10% περίπου του πληθυσμού είναι προβληματικοί πότες, χωρίς να αναγνωρίζεται, φαινόμενο προοδευτικώς επιδεινούμενο.
· Αδυναμία πλήρωσης και αποθήκευσης επαρκούς ποσότητας αίματος στα αγγεία του γεννητικού συστήματος. Είναι η πιο συχνή οργανική αιτία. Εδώ συγκαταλέγονται, νοσήματα και καταστάσεις, ο ανεπαρκής εντοπισμός και θεραπεία των οποίων προάγουν την αθηρωμάτωση όπως η άνοδος της χοληστερόλης (¨χοληστερίνης¨) του αίματος, η υπέρταση, το μεταβολικό σύνδρομο, ορισμένες παθολογικές αιματολογικές διαταραχές, η άνοδος του σακχάρου του αίματος( ¨ζάχαρο¨). Τα νοσήματα αυτά τις περισσότερες φορές είναι σιωπηλά, δεν έχουν δηλαδή συμπτώματα, δρουν ύπουλα σε βάθος χρόνου, σήμερα όμως εντοπίζονται πρώιμα με την προληπτική παθολογική εξέταση στο ιατρείο, η οποία πρέπει να πραγματοποιείται τουλάχιστον σε ετήσια βάση. Δρουν συνεργικά με το κάπνισμα. Αυτό σημαίνει ότι η τοξική επίδραση των νοσημάτων αυτών στα αγγεία του γεννητικού συστήματος είναι αυξημένη στους καπνιστές. Οι παθήσεις και οι διαταραχές αυτές είναι εξαιρετικά διαδεδομένες, σήμερα όμως υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία.
Σπανιότερα, ορισμένα φάρμακα, τοπικά τραύματα και άλλες παθήσεις διαταράσσουν την ομαλή αιμάτωση της γεννητικής περιοχής.
· Διαταραχές εκσπερμάτισης. Ορισμένα οργανικά νοσήματα ενδέχεται να προκαλέσουν διαταραχές αμιγώς στην λειτουργία και την ποσότητα της εκσπερμάτισης, όπως τοπικές αλλοιώσεις στον αυχένα της ουροδόχου κύστης και ορισμένα προστατικά σύνδρομα.
Ορισμένα νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, προκαλούν συχνά διαταραχές, σε περισσότερους από έναν από τους μηχανισμούς που προαναφέρθηκαν.
Τι πρέπει να γνωρίζουν επιπροσθέτως όλοι οι άνδρες:
· Η πρόωρη εκσπερμάτιση έχει συνήθως ψυχολογικά αίτια όταν η libido και οι στύσεις βαίνουν καλώς και παρατηρείται συχνά σε αγχώδη άτομα.
· Όταν οι αυτόματες στύσεις κατά τις πρώτες πρωινές ώρες, οι νυχτερινές στύσεις, η στύση και η εκσπερμάτιση σε πιθανή αυτοϊκανοποίηση είναι ομαλές, η πιθανότητα οργανικής στυτικής δυσλειτουργίας είναι ελάχιστη.
· Ο οργανικός και ο ψυχικός παράγοντας συνυπάρχουν σε πολλές περιπτώσεις σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
· Σήμερα η Επιστήμη της Ιατρικής έχει στην φαρέτρα της αποτελεσματικές εξετάσεις διερεύνησης της οργανικής σεξουαλικής δυσλειτουργίας, αποτελεσματικές μεθόδους πρόληψης και θεραπείας της διαταραχής. Είναι σημαντική όμως η πρώιμη παρέμβαση.