Οι μύκητες είναι μικροοργανισμοί που εμφανίζουν τεράστια ποικιλία και διάδοση. Οι περισσότεροι ανευρίσκονται στο έδαφος και τα φυτά. Υπάρχουν χρήσιμοι για τον άνθρωπο μύκητες όπως οι ζυμομύκητες και παθογόνοι για τον άνθρωπο μύκητες (π.χ. δηλητηριώδη μανιτάρια). Ορισμένοι μύκητες είναι δυνητικώς παθογόνοι.
Πρόκειται για μύκητες που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν είναι παθογόνοι αλλά γίνονται παθογόνοι, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση μυκητιάσεων είναι η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η χρήση κοινόχρηστων αντικειμένων, η υγρασία, οι πληγές, τα τσιμπήματα, η κακή διατροφή. Ενίοτε οι μύκητες μεταδίδονται από κακώς αποστειρωμένα εργαλεία που χρησιμοποιούνται σε επαγγελματικούς χώρους, όπως τα κομμωτήρια και τα κουρεία. H Candida αποτελεί το πιο κοινό γένος μύκητα που μπορεί να προσβάλλει τον άνθρωπο κύρια στο δέρμα, στον κόλπο, στο στόμα, στον φάρυγγα. Η είσοδος του μύκητα στο αίμα ή η προσβολή οργάνων, που βρίσκονται βαθύτερα στο σώμα, αποκαλείται αντίστοιχα καντινταιμία και εν τω βάθει καντιντίαση.
Η candida albicans είναι η συνηθέστερη αιτία επιφανειακής καντιντίασης και ευθύνεται για τις μισές περίπου περιπτώσεις καντινταιμίας σε νοσηλευόμενους ασθενείς. Τα μη albicans candida είδη (π.χ. candida guilliermondii, candida krusei, candida parapsilosis, candida tropicalis, candida kefyr, candida lusitaniae, candida dubliniensis, candida glabrata) ευθύνονται για τις μισές περίπου περιπτώσεις καντινταιμίας.
Παράγοντες κινδύνου για σοβαρές περιπτώσεις καντιντίασης και αιματογενή διασπορά είναι:
• Διαβήτης
• Χρήση και κατάχρηση αντιβιοτικών
• Καταστολή του ανοσοποιητικού
• Χαμηλά λευκά
• Κακές συνθήκες υγιεινής
• Εγκαύματα
• Νεογνά με χαμηλό βάρος γέννησης
• Ενέσεις κορτιζόνης
• Αναπνευστήρες
• Κοιλιακές και θωρακικές εγχειρήσεις
• Κυτταροτοξική χημειοθεραπεία
• Μεταμόσχευση οργάνου
• Χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών
• Κεντρικές ενδοφλέβιες γραμμές
• Μόνιμοι καθετήρες
• Υγρά υπερσίτισης
Η μυκητιασική στοματίτιδα χαρακτηρίζεται από λευκές, ανώδυνες κηλίδες στο στοματικό βλεννογόνο, γλώσσα ή στον οισοφάγο με πιθανή ανάπτυξη συνοδών ραγάδων στις γωνίες του στόματος. Άλλες δερματικές καντιντιάσεις είναι η παρωνυχία (διόγκωση δέρματος που περιβάλλει το νύχι), η ονυχομυκητίαση (λοίμωξη του νυχιού), το παράτριμμα (λοίμωξη δερματικών πτυχών με ερυθρότητα και φλύκταινες), η βαλανίτιδα (στην βάλανο του πέους), η μεσοδακτύλια διάβρωση (ανάμεσα στα δάκτυλα), η θυλακίτιδα (στα γένια), η περιεδρική καντιντίαση (γύρω από τον πρωκτό).
Η αιδοιοκολπική καντιντίαση εκδηλώνεται με αύξηση των κολπικών εκκρίσεων, εμφάνιση ασυνήθιστων εκκρίσεων (π.χ. σαν «κομμένο» γάλα), ανάπτυξη κολπικού ερεθισμού, τοπικής φαγούρας, πόνου ή αίσθησης «καψίματος».
Η εν τω βάθει καντιντίαση, προέρχεται είτε από αιματογενή διασπορά της candida, είτε από εισχώρηση του μικροοργανισμού από επιφανειακά όργανα. Έτσι η εν τω βάθει λοίμωξη του οισοφάγου μπορεί να οφείλεται στην εισχώρηση του οργανισμού από επιφανειακές διαβρώσεις του οισοφάγου, η λοίμωξη άρθρωσης σε εισχώρηση από το δέρμα, η λοίμωξη του νεφρού σε εισχώρηση μέσω καθετήρα, η λοίμωξη ενδοκοιλιακών οργάνων σε διάτρηση της γαστρεντερικής οδού, η λοίμωξη της χοληδόχου κύστης σε μετανάστευση του μικροοργανισμού από το έντερο. Εντούτοις, συχνότερα, η προσβολή εν τω βάθει οργάνων προκύπτει μέσω αιματογενούς διασποράς της candida και μεταφοράς της μέσω της κυκλοφορίας σε βαθύτερα όργανα. Ο εγκέφαλος, το μάτι, η καρδιά και οι νεφροί προσβάλλονται συχνότερα, ενώ ο σπλήνας και το ήπαρ σπανιότερα.
Κατά την διάρκεια της παθολογικής εξέτασης, τα στοιχεία από το διατροφικό και επαγγελματικό ιστορικό, το ιστορικό των καθημερινών συνηθειών, τα συνoδά συμπτώματα, ορισμένα σημεία από την εξέταση (π.χ. επισκόπηση δέρματος και λεμφαδένων, εξέταση λαιμού, μέτρηση θερμοκρασίας και πίεσης) είναι σημαντικά για να διαπιστωθεί:
Σε ορισμένες περιπτώσεις επιβάλλονται εργαστηριακοί έλεγχοι. Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτεί νοσοκομειακή νοσηλεία.
Κατά την κλινική εξέταση στις περιπτώσεις καντιντίασης πρέπει οπωσδήποτε:
· Να εκτιμάται το μέγεθος του προσβαλλόμενου ιστού
· Να διερευνάται εάν πρόκειται για επιφανειακή καντιντίαση ή για προσβολή βαθύτερων οργάνων
· Να διερευνάται εάν η Candida έχει αναπτυχθεί σε έδαφος κακών συνηθειών υγιεινής, συστηματικού νοσήματος ή καταστολής του ανοσοποιητικού
· Να αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά ο μύκητας με την κατάλληλη θεραπεία που εξαρτάται από το είδος του μύκητα, το μέγεθος της προσβολής και την ποιότητα του ανοσοποιητικού συστήματος του πάσχοντος.