Η τροφική δυσανεξία στο σιτάρι χαρακτηρίζεται από κακή πέψη ή διαταραχή της απορρόφησης ή αντίδραση υπερευαισθησίας στο σιτάρι και στα προϊόντα σίτου (π.χ. σταρένιο ψωμί). Τα συμπτώματα είναι ποικίλα, εμφανίζονται μαζί ή μεμονωμένα:
• Φούσκωμα
• Κοιλιακός πόνος
• Διάρροια
• Δυσκοιλιότητα
• Εξάνθημα
• Δύσπνοια
• Κνησμός
• Ζάλη
• Πονοκέφαλος
• Εφίδρωση
• Λιποθυμία
Διακρίνουμε:
1. Αλλεργικού τύπου αντίδραση στο σιτάρι.
Το ανοσοποιητικό σύστημα εκλαμβάνει το σιτάρι ως αλλεργιογόνο. Στις τυπικές μορφές τα παραγόμενα αντισώματα IgE οδηγούν στην απελευθέρωση χημικών ουσιών, όπως η ισταμίνη που είναι υπεύθυνες για τα συμπτώματα της αλλεργικής αντίδρασης. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια και τοπικά έως συστηματικά και σοβαρά. Η αλλεργική αντίδραση όταν είναι γενικευμένη μπορεί να αρχίσει με φαγούρα στο στόμα, ναυτία, διάρροια και κοιλιακό άλγος και να οδηγήσει σε πτώση της πίεσης του αίματος, αλλεργικό shock άσθμα και δερματικές αντιδράσεις όπως κνίδωση ή έκζεμα. Συνηθέστερα οι ασθενείς ή οι οικογένειές τους έχουν ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων. Πολλά από τα αλλεργικά στο σιτάρι άτομα έχουν αλλεργίες και σε άλλα συνήθη τροφικά αλλεργιογόνα όπως είναι τα αυγά, το γάλα , η σόγια, η σοκολάτα, τα φιστίκια , τα καρύδια , τα ψάρια και οστρακοειδή.
2. Τροφική δυσανεξία λόγω δυσανεξίας στην γλουτένη.
Πρόκειται για δυσανεξία μη αλλεργικού τύπου στην γλοιαδίνη ένα συστατικό της γλουτένης που υπάρχει στο σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη. Η αιτιολογία της νόσου είναι άγνωστη, πιθανολογείται ωστόσο ανοσολογικός μηχανισμός διαφορετικός από την περίπτωση των τροφικών αλλεργιών. Συγκεκριμένα το ανοσοποιητικό σύστημα δημιουργεί αυτοαντισώματα, τα οποία κινητοποιούνται με την λήψη γλουτένης και προκαλούν αλλοιώσεις στον βλεννογόνο του λεπτού ποικίλλουσας βαρύτητας: Απουσία ή βράχυνση λαχνών, αλλοίωση της δομής της λάχνης, αύξηση της συσσώρευσης λεμφοκυττάρων. Όταν το σύνολο αυτών των παθολογοανατομικών αλλοιώσεων είναι βαριάς μορφής, προκαλείται η νόσος της κοιλιοκάκης, που χαρακτηρίζεται από παθολογική βιοψία, σοβαρά συμπτώματα δυσανεξίας, κακή απορρόφηση ουσιών, αυξημένη πιθανότητα προσβολής από διαβήτη, καρκίνου, λεμφωμάτων.
Η θεραπεία της δυσανεξίας στην γλουτένη μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική και διατροφική θεραπεία ελεύθερη γλουτένης.