Η λακτόζη είναι ένα σάκχαρο που βρίσκεται στο γάλα και τα περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Για να απορροφηθεί σωστά η λακτόζη πρέπει να λειτουργεί σωστά η λακτάση, ένα ένζυμο που ευρίσκεται στα τοιχώματα του εντέρου και διασπά την λακτόζη. Η λακτάση διασπά την λακτόζη που είναι δισακχαρίτης σε δύο συστατικούς μονοσακχαρίτες την γλυκόζη και την γαλακτόζη.
Η λακτάση ευρίσκεται σε πολλά είδη κατά τη νεογνική περίοδο αλλά εξαφανίζεται με την πάροδο της ηλικίας. Ο άνθρωπος αποτελεί εξαίρεση, με αποτέλεσμα η λακτάση να διατηρεί την δραστηριότητά της και μετά τον αποθηλαμό.
Παρά ταύτα η δραστηριότητα της λακτάσης απουσιάζει ή είναι χαμηλή σε πολλά άτομα. Δυσανεξία λακτόζης παρουσιάζεται όταν τα επίπεδα λακτάσης είναι ανεπαρκή. Η ανεπάρκεια λακτάσης είναι διαδεδομένη στη Μεσόγειο και ελάχιστη στην Βόρεια Ευρώπη. Υπάρχουν δύο είδη ανεπάρκειας λακτάσης, η πρωτοπαθής μορφή που είναι κληρονομούμενη και η δευτεροπαθής μορφή που οφείλεται σε υποκείμενο παθολογικό παράγοντα. Η κοιλιοκάκη, η σοβαρή γαστρεντερίτιδα, η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και οι παρενέργειες φαρμάκων είναι οι πιο κοινές παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν δυσανεξία στην λακτόζη.
Τα συμπτώματα της δυσανεξίας είναι φούσκωμα κοιλιακά άλγη συσπάσεις εντέρου διάρροια. Τα περισσότερα άτομα με δυσανεξία στην λακτόζη δεν έχουν δυσανεξία σε όλα τα προϊόντα γάλακτος. Ορισμένα άτομα δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ή παρουσιάζουν συμπτώματα όταν συντρέχουν και άλλες προϋποθέσεις όπως είναι η καταστροφή της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου. Γενικώς ο βαθμός των προκαλούμενων συμπτωμάτων στην δυσανεξία λακτόζης εξαρτώνται:
· Από τον βαθμό της ανεπάρκειας λακτάσης
· Από την ποσότητα λακτόζης της τροφής
· Από την ταχύτητα της κένωσης του στομάχου ή του εντέρου. Έτσι για παράδειγμα σε περιπτώσεις ταχείας κένωσης στομάχου (π.χ. μετά από χειρουργείο στομάχου) τα συμπτώματα επιδεινώνονται
· Την λειτουργία της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου που μπορεί να αντιρροπεί την ανεπάρκεια επεξεργαζόμενη την λακτόζη των τροφών
Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία. Η θεραπεία εξαρτάται από την έκταση της ανεπάρκειας λακτάσης, τον βαθμό των συμπτωμάτων και τα αίτια της ανεπάρκειας (δευτεροπαθής πρωτοπαθής).