Η τροφή ήταν ανέκαθεν το πρώτο μέλημα των ανθρώπων για την επιβίωση τους. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι πάρα πολλές φορές το φαγητό σχετίστηκε με θρησκευτικές δοξασίες. Οι Μουσουλμάνοι για παράδειγμα, δεν τρώνε ποτέ «ακάθαρτο» χοιρινό κρέας ενώ στην Ινδία δεν σερβίρεται πουθενά μοσχαρίσιο κρέας, διότι η αγελάδα θεωρείται ιερό ζώο και απαγορεύεται να καταναλωθεί.
Ανάλογα με τον τρόπο διαβίωσης, τον Πολιτισμό και το φυσικό περιβάλλον κάθε λαού διαμορφώνεται ένα ξεχωριστό διαιτολόγιο σε κάθε περίπτωση. Η μεσογειακή διατροφή που ακολουθείται εδώ και αιώνες στον Ελλαδικό χώρο δεν επιβάρυνε ιδιαίτερα τον οργανισμό με τοξίνες και κορεσμένα λίπη που προέρχονταν από την αυξημένη κατανάλωση κρέατος (όπως συνέβαινε με τους Ινδούς λόγω αυξημένων θερμοκρασιών) , ωστόσο δημιουργήθηκαν οι μέρες νηστείας και αποτοξίνωσης τόσο για θρησκευτικούς όσο και για περιβαλλοντικούς λόγους. Με βάση το ελαιόλαδο και μια έντονη εποχικότητα στην ποικιλία των αγαθών, η διατροφή της κλειστής θάλασσας έχει αναδειχθεί μια από τις πλέον υγιεινές. Επιπρόσθετα, η νηστεία των Ορθοδόξων είναι μια καλά σχεδιασμένη νηστεία και ένας τρόπος να αποτοξινωθεί ο οργανισμός από την κρεατοφαγία των προηγούμενων ημερών. Επίσης, ένας από τους διατροφικούς κανόνες της νηστείας είναι η μειωμένη πρόσληψη τροφής και η κατανάλωση τροφών που προέρχονται από τη γη. Σύμφωνα με αυτό το διατροφικό πλάνο θα περιμέναμε ότι μετά από ένα χρονικό διάστημα λιτής διατροφής… θα είχαμε και λιγότερα κιλά. Αντιθέτως, σχεδόν κάθε νηστεία παρατηρείται αύξηση της πρόσληψης ενέργειας μέσω των υδατανθράκων και του λίπους με ταυτόχρονη αύξηση του βάρους μας.
Που οφείλεται αυτό και πως μπορούμε να υιοθετήσουμε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο κατά τη διάρκεια της νηστείας;
Ένα καλά οργανωμένο νηστίσιμο διαιτολόγιο όχι μόνο δεν θα σας προσθέσει βάρος αλλά μπορεί να βελτιώσει την υγεία σας. Έχει παρατηρηθεί πως ο περιορισμός του κόκκινου κρέατος και των κορεσμένων λιπαρών μειώνει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων και της χοληστερόλης στο αίμα. Επίσης, μια δίαιτα που είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση, να συμβάλλει στην μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους και να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων και γαστρεντερικών διαταραχών.
Για πιο λόγο παρατηρείται αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της νηστείας;
Κατά τη διάρκεια της νηστείας παρατηρείται αυξημένη κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες ως γνωστόν «καίγονται» γρηγορότερα από τις πρωτεΐνες και κατά συνέπεια δεν μπορούν να μας χορτάσουν για αρκετή ώρα. Έτσι, καταφεύγουμε σε πολλά τσιμπολογήματα καθ’ολη τη διάρκεια της ημέρας χωρίς να υπολογίζουμε το θερμιδικό περιεχόμενο των τροφών αυτών. Το γεγονός ότι οι τροφές αυτές είναι νηστίσιμες δεν σημαίνει ότι δεν παχαίνουν.
Ένας τρόπος για να αποφύγουμε την αυξημένη πρόσληψη θερμίδων είναι να διατηρήσουμε μια ποικιλία στο νηστίσιμο διαιτολόγιο μας και να καταναλώνουμε πιο πολλές φυτικές ίνες και προϊόντα ολικής αλέσεως. Εκτός, από το μικρό θερμιδικό τους περιεχόμενο, μπορούν να μας χορτάσουν για αρκετή ώρα. Επίσης, όσο μεγαλύτερο είναι το εύρος των διατροφικών σου επιλογών τόσο περισσότερο περιορίζονται οι πιθανότητες έλλειψης συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών ή υπερβολικής πρόσληψης άλλων.
Ορισμένες διατροφικές επιλογές για να αποφύγουμε την αύξηση βάρους και να πάρουμε τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε κατά την περίοδο της νηστείας:
Η νηστεία με την ουσιαστική της έννοια εμπεριέχει ως αυτοσκοπό τη λιτότητα ως μέσο θεραπείας του σώματος σε όλα τα επίπεδα. Η έννοια αυτή θα πρέπει να εφαρμόζεται και στη νηστίσιμη διατροφή του ατόμου. Το διαιτολόγιο μας θα πρέπει να είναι λιτό, να περιέχει μικρές ποσότητες φαγητού οι οποίες όμως θα μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του ατόμου σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Τα θρεπτικά συστατικά που συνήθως βρίσκονται στα ζωικά και προϊόντα που πλέον δεν καταναλώνονται είναι ο σίδηρος και η βιταμίνη Β12. Ένας τρόπος να αποφύγουμε την έλλειψη σιδήρου είναι να εμπλουτίσουμε το διαιτολόγιο μας με φυτικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο σε συνδυασμό με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C. Μια πολύ καλή επιλογή είναι το σπανακόρυζο συνοδευόμενο με λεμόνι ή μια σαλάτα με ποικιλία λαχανικών, ξηρούς καρπούς και πορτοκάλι ή λεμόνι. Ιδανικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο για την περίοδο της νηστείας είναι: κιινόα, βρώμη, κεχρί, σουσάμι, κουκουνάρια, φουντούκια, αμύγδαλα, χαρουπόσκονη, ελιές, ξερά φρούτα (ιδίως σταφίδες και βερίκοκα), σπανάκι και φακές.
Κάνετε σωστό καταμερισμό των γευμάτων σας μέσα στη μέρα. Προσπαθήστε να τρώτε 2 με 3 κύρια γεύματα και 2 μικρά γεύματα (σνακ) μέσα στη μέρα με απόσταση 3 ωρών μεταξύ τους. Μ ε τον τρόπο αυτό, δεν θα πεινάτε και θα αποφύγετε τα τσιμπολογήματα. Ως ενδιάμεσα σνακ μπορείτε να καταναλώνετε φρούτα πλούσια σε βιταμίνες σε συνδυασμό με αμύγδαλα ή καρύδια πλούσια σε φυτικές ίνες.
Οι πρωτεΐνες του κρέατος είναι υψηλής βιολογικής αξίας και δεν μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν με τις φυτικές πρωτεΐνες. Τα όσπρια είναι μια εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης. Με το συνδυασμό των πρωτεϊνών του οσπρίου με τις πρωτεΐνες του ρυζιού (ή και της πατάτας που είναι πηγή αμύλου) επιτυγχάνεται αλληλοσυμπλήρωση των αμινοξέων. Αυτό σημαίνει ότι, όταν τα δυο αυτά φυτικά προϊόντα συνδυαστούν, παρέχουν στον οργανισμό πολλά απαραίτητα αμινοξέα και άρα συνθέτουν πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας αντίστοιχες με αυτές που παίρνουμε από τα ζωικά τρόφιμα. Μια ιδανική επιλογή γεύματος είναι το φακόρυζο! Επιπρόσθετα, η χριστιανική θρησκεία μπορεί να απαγορεύει την κατανάλωση κρέατος και ψαριών όμως δεν αποκλείει από τη διατροφή μας τα οστρακοειδή. Τα θαλασσινά όπως είναι οι γαρίδες, το χταπόδι και το καλαμάρι είναι πλούσια σε ασβέστιο, σίδηρο, φώσφορο και ψευδάργυρο. Με το σωστό μαγείρεμα (ψητά ή βρασμένα) σε συνδυασμό με βρασμένα λαχανικά ή σαλάτες παρέχουν στον οργανισμό μας ελάχιστες θερμίδες και είναι ένα εξαιρετικό γεύμα ακόμα και γι αυτούς που προσέχουν την διατροφή τους.
Βάλτε ποικιλία φρούτων και λαχανικών στο τραπέζι σας. Η ποικιλία των τροφών αυτών εκτός από πληθώρα βιταμινών, ιχνοστοιχείων και διαιτητικών ινών που μας προσφέρουν μας βοηθούν να διατηρήσουμε το βάρος μας σε φυσιολογικά επίπεδα.
Περιορίστε τη αλόγιστη κατανάλωση υδατανθρακούχων τροφίμων που συνήθως παρατηρείτε τις περιόδους της νηστείας. Η υπερβολική πρόσληψη υδατανθράκων ενδέχεται να ανεβάσει τα επίπεδα σακχάρου και τριγλυκεριδίων στο αίμα, να αυξήσει το κοιλιακό λίπος και να χειροτερεύσει το μεταβολικό σύνδρομο. Εκτός, αυτού το σύνηθες είναι τα περισσότερα από αυτά τα τρόφιμα για να γίνουν ακόμα πιο νόστιμα και να μας χορτάσουν «περνούν» πρώτα από το τηγάνι. Προτιμήστε δημητριακά ολικής άλεσης ή δημητριακά που προέρχονται από σπόρους. Μια φέτα πολύσπορο ψωμί με ταχίνι, αμυγδαλόψιχα και βιολογικό μέλι για πρωινό θα σας δώσει την ενέργεια που χρειάζεστε για να ξεκινήσετε τη μέρα σας.
Καταναλώστε τρόφιμα εμπλουτισμένα με ασβέστιο όπως είναι τα δημητριακά και αποφύγετε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων με πρόσθετη ζάχαρη.
Ενυδατώστε τον οργανισμό σας. Μην ξεχνάτε να πίνετε νερό και χυμούς φρέσκων φρούτων σε τακτά χρονικά διαστήματα. Πολύ συχνά νιώθουμε έντονο το αίσθημα της πείνας ενώ ο οργανισμός μας στην πραγματικότητα είναι αφυδατωμένος και έχει ανάγκη από υγρά.