Ο πειρασμός να χάσει κάποιος βάρος και να μειώσει το λίπος στο σώμα του γρήγορα είναι μεγάλος. Είναι όμως αποτελεσματικά όλα αυτά τα προϊόντα αδυνατίσματος που κυκλοφορούν στην αγορά και πάνω απ’ όλα είναι ασφαλή;
Κρέμες και τζελ αδυνατίσματος
Οι κρέμες και τα τζελ αδυνατίσματος υπόσχονται ότι τα ενεργά συστατικά τους, συνήθως εκχυλίσματα από κισσό, φύκια, καφεΐνη κ.α., προκαλούν λιποδιάλυση και μπορούν να μειώσουν το λίπος στο σημείο που εφαρμόζονται. Η αλήθεια όμως είναι ότι κανένα από τα συστατικά τους δεν μπορεί να διαπεράσει το δέρμα και να φτάσει στο λιπώδη ιστό, αφού αυτός είναι και ο βασικός ρόλος του δέρματος, δηλαδή να προστατεύει τα εσωτερικά μας όργανα από το εξωτερικό περιβάλλον. Οι κρέμες λοιπόν αυτές μπορεί να προσφέρουν μία καλή ενυδάτωση όχι όμως να βοηθήσουν στην απώλεια λίπους.
Χάπια αδυνατίσματος και λιποδιαλύτες
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν πολλά σκευάσματα με διαφορετική σύσταση που περιέχουν ένα ή περισσότερα ενεργά συστατικά τα οποία υπόσχονται γρήγορη απώλεια λίπους, ή αύξηση του μεταβολισμού, ή μείωση της όρεξης, ή μείωση της απορρόφησης του λίπους ή και του αμύλου κ.α. Ας δούμε αναλυτικά μερικά από τα πιο συνηθισμένα συστατικά αυτών των προϊόντων.
Κετόνες βατόμουρου
Οι κετόνες βατόμουρου είναι μία χημική ουσία η οποία προέρχεται κυρίως από τα κόκκινα βατόμουρα. Προωθείται ως ένα προϊόν που βοηθά στη ρύθμιση της αδιπονεκτίνης (μίας ορμόνης που εμπλέκεται στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης και στην διάσπαση των λιπαρών οξέων) και στην καύση του λίπους. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν υπάρχει καμία μελέτη σε ανθρώπους που να δείχνει ότι η χορήγηση κετονών βατόμουρου μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους και λίπους. Υπάρχει βέβαια μόνο μία μελέτη σε ποντίκια όπου χορηγήθηκαν υπερβολικά μεγάλες δόσεις κετονών βατόμουρου με αποτέλεσμα τα ποντίκια που την κατανάλωσαν να πάρουν λιγότερο βάρος από αυτά που δεν πήραν κετόνες βατόμουρου (όχι όμως να χάσουν βάρος). Και επειδή δεν υπάρχουν μελέτες σε ανθρώπους δεν γνωρίζουμε αν υπάρχουν πιθανές παρανέργειες από την κατανάλωση των κετονών βατόμουρου.
Καρνιτίνη
Η καρνιτίνη είναι μία ουσία που τη συναντάμε σε όλα σχεδόν τα κύτταρα του οργανισμού και παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή ενέργειας. Σε φυσιολογικές καταστάσεις το σώμα μας μπορεί να συνθέσει όση καρνιτίνη χρειάζεται. Η συμπληρωματική χορήγηση καρνιτίνης με στόχο την αύξηση της καύσης του λίπους και την απώλεια βάρους είναι κάτι το οποίο επιστημονικά δεν μπορεί να υποστηριχθεί αφού δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα από επιστημονικές μελέτες που να το επιβεβαιώνουν. Και σε ότι αφορά την ασφάλεια της κατανάλωσής της, σε μικρές δόσεις θεωρείται γενικά ασφαλής, σε μεγάλες όμως δόσεις μπορεί να προκαλέσει ναυτίες, έμετο, στομαχικές διαταραχές, διάρροια και επιληπτικές κρίσεις.
Καφεϊνη
Η καφεΐνη σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αυξήσει την ενεργειακή δαπάνη ή την καύση του λίπους αλλά η δράση της είναι πολύ μικρή για να θεωρηθεί σημαντικό βοήθημα στην διαχείριση του σωματικού βάρους. Και στην περίπτωση που το σκεύασμα που θα καταναλώσει κάποιος έχει υψηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη μπορεί να προκληθούν αϋπνίες, νευρικότητα, ναυτίες και αύξηση στην αρτηριακή πίεση.
Συζευγμένο Λινολεϊκό Οξύ (CLA)
Το CLA είναι ένα από τα απαραίτητα λιπαρά οξέα και υπάρχουν ισχυρισμοί ότι μπορεί να βοηθήσει στην καύση του λίπους και στον κορεσμό. Οι έρευνες όμως σχετικά με την αποτελεσματικότητά του είναι μεικτές. Μερικές μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η χορήγηση 0,7-4,5 γρ. CLA την ημέρα μπορεί να είναι αποτελεσματικό μέσο στην απώλεια λίπους και στην αύξηση της μυϊκής μάζας, άλλες έρευνες όμως καταλλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν είναι αποτελεσματικό. Σε ότι αφορά την ασφάλειά του, υπάρχουν ορισμένες μελέτες που δείχνουν ότι η χρήση CLA για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να αυξήσει την αντίσταση στην ινσουλίνη (κάτι το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπυ 2) και σε ορισμένους ανθρώπους μπορεί να προσκαλέσει στομαχικές διαταραχές και ναυτία.
Απόσταγμα πράσινου τσαγιού
Το απόσταγμα πράσινου τσαγιού προωθείται ως αποτελεσματικό στη μείωση της όρεξης και στην αύξηση του μεταβολισμού. Δεν υπάρχουν όμως αρκετά επιστημονικά στοιχεία από καλά σχεδιασμένες μελέτες που να δείχνουν την αποτελεσματικότητά του. Οι παρενέργειες από την κατανάλωση αποστάγματος πράσινου τσαγιύ περιλαμβάνουν ναυτίες, έμετο, διάρροια, ζάλη, αϋπνία κ.α.
Guar Gum
Το Guar Gum (ή κόμμι Γκουάρ) είναι ουσιαστικά φυτικές ίνες που προέρχονται από τους σπόρους ενός φυτού. Όπως και άλλες φυτικές ινές που περιέχονται σε προϊόντα αδυνατίσματος προωθείται ως ένα μέσο «δέσμευσης» του λίπους. Είναι ένα από τα συστατικά των προϊόντων αδυνατίσματος που έχει μελετηθεί εκτενώς. Στις περισσότερες μελέτες τα αποτελέσματα δείχουν ότι δεν είναι αποτελεσματικό. Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες από την χρήση του είναι η διάρροια και ο μετεωρισμός.
Garcinia cambogia
Είναι ένα φρούτο το δέρμα του οποίου περιέχει μία ουσία, το υδροξυκιτρικό οξύ (HCA), το οποίο οι κατασκευαστές αδυνατιστικών προϊόντων υποστηρίζουν ότι καταστέλλει την όρεξη και εμποδίζει τη δημιουργία λίπους στον σώμα. Με βάση όμως τα αποτελέσματα των ερευνών που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι το εκχύλισμα του φυτού Garcinia cambogia είναι αποτελεσματικό στην μείωση του σωματικού βάρους στους ανθρώπους. Σε ότι αφορά την ασφάλειά του, σε μικρές δόσεις είναι πιθανώς ασφαλές.
Hoodia
Πρόκειται για ένα κάκτο που φυτρώνει στην Αφρική και προωθείται ως ένα προϊόν που βοηθά στη μείωση της όρεξης και στην απώλεια βάρους. Ο κάκτος αυτός περιέχει ένα συστατικό, το Ρ57, το οποίο υποστηρίζεται από τους κατασκευαστές των αδυνατιστικών σκευασμάτων ότι αυξάνει το αίσθημα του κορεσμού. Δεν υπάρχουν όμως στοιχεία από καλά σχεδιασμένες μελέτες που να δείχνουν ότι είναι αποτελεσματικό ή ασφαλές.
Διουρητικά
Τα διουρητικά χρησιμοποιούνται από ορισμένους ανθρώπους ως ένα μέσο για τη μείωση του σωματικού βάρους. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα διουρητικά δεν έχουν καμία θέση στον έλεγχο του σωματικού βάρους, καθώς προκαλούν εκτεταμένη απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών (και όχι λίπους), και είναι δυνατό να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες, όπως αφυδάτωση, αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος και υπονατριαιμία.
Υποκατάστατα γεύματος
Τα υποκατάστατα γεύματος είναι ίσως τα μόνα προϊόντα που μπορεί να είναι χρήσιμα στην προσπάθεια ελέγχου του σωματικού βάρους. Σε περιπτώσεις όπου κάποιος δυσκολεύεται με την παρασκευή των γευμάτων ή/και με τον έλεγχο των μερίδων, η αντικατάσταση ενός η δύο γευμάτων ή σνακ την ημέρα με υποκατάστατα γεύματος θα μπορούσε να είναι χρήσιμη. Βέβαια για να είναι αποτελεσματική η χρήση τους θα πρέπει να γίνει στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένουν προγράμματος διαχείρισης βάρους.
Τα φυτικά προϊόντα είναι ασφαλή;
Πολλά σκευάσματα αναφέρουν ότι είναι φυτικά, και πολλοί θεωρούν ότι αυτό σημαίνει ότι είναι ασφαλή. Το ότι ένα προϊόν περιέχει φυτικές ουσίες δεν σημαίνει όμως ότι είναι ασφαλές, γιατί μπορεί να περιέχει κάποιες ουσίες σε τόσο μεγάλη συγκέντρωση που να μπορούν να βλάψουν τον οργανισμό μας.
Συμπερασματικά…
Δεν υπάρχει εύκολος ή μαγικός τρόπος για να χάσει κάποιος βάρος και να μειώσει το ποσοστό λίπους στο σώμα του. Ο καλύτερος τρόπος αδυνατίσματος και ο καλύτερος λιποδιαλύτης είναι η συστηματική άσκηση και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου διατροφής. Μην κάνετε λοιπόν τον εαυτό σας πειραματόζωο, αλλά απευθεινθείτε σε ένα πτυχιούχο γυμναστή και ένα πτυχιούχο διαιτολόγο οι οποίοι έχουν τις γνώσεις και μπορούν να σας βοηθήσουν να χάσετε βάρος και να μειώσετε το ποσοστό λίπους στο σώμα μας με ασφάλεια, και να έχετε αποτελέσματα που θα μπορέσετε να διατηρήσετε μακροπρόθεσμα.
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, BSc, Hons, RD