Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση των οστών που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και επομένως, δηλαδή μικρής ανθεκτικότητας οστά. Αποτέλεσμα είναι η γυναίκα να έχει μεγαλύτερο κίνδυνο για κατάγματα. Η πυκνότητα των οστών μειώνεται απότομα και σε σημαντικό βαθμό, αμέσως μόλις ξεκινά η εμμηνόπαυση. Τότε παρουσιάζεται απότομη αύξηση των καταγμάτων, αρχικά του καρπού και της σπονδυλικής στήλης, και αργότερα του ισχίου. Η μία στις τρεις γυναίκες θα υποστεί κάταγμα μετά την εμμηνόπαυση, ενώ μέχρι την ηλικία των 80 χρόνων οι 2 στις 3 θα παρουσιάσουν συμπιεστικό σπονδυλικό κάταγμα.

Ο κίνδυνος οστεοπόρωσης εξαρτάται από τον ρυθμό απώλειας οστικής μάζας αλλά και από την μέγιστη οστική πυκνότητα της γυναίκας πριν την εμμηνόπαυση. Η μέγιστη οστική πυκνότητα, η οστική απώλεια και ο κίνδυνος για κατάγματα εξαρτώνται από παράγοντες που σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την ομαλή «περίοδο» κατά τα αναπαραγωγικά της χρόνια. Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν είναι διάφορες άλλες παθήσεις (πχ. Θυρεοειδοπάθειες) ή φάρμακα (πχ, κορτιζόνη), το κάπνισμα, η σωματική άσκηση και άλλα.

Τα οιστρογόνα (γυναικείες ορμόνες) έχουν σημαντικότατο ρόλο στον οστικό μεταβολισμό. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι οποιαδήποτε ανωμαλία στη λειτουργία των ωοθηκών (πχ πρώιμη εμμηνόπαυση, χειρουργική αφαίρεση ωοθηκών, κλπ) μπορεί να επηρεάσει αρκετά την οστική πυκνότητα. Για το λόγο αυτό, κατά τα πέντε πρώτα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση (όταν τα οιστρογόνα μειώνονται δραματικά),  η οστική απώλεια φτάνει μέχρι  και το 5% ανά έτος!

Το κάταγμα επηρεάζει την υγεία και ποιότητα ζωής της εμμηνοπαυσιακής γυναίκας. Μετά από ένα χρόνο, μόνο το 50% των γυναικών με κάταγμα θα καταφέρουν να είναι και πάλι λειτουργικές όσο και πριν. Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι μέσα στον πρώτο χρόνο από το κάταγμα ισχίου, το 20-30% των γυναικών θα πεθάνουν, πιθανότατα από θρομβώσεις.

Η πρόληψη έχει μεγάλη σημασία. Η θεραπεία πρέπει να είναι άμεση για να προλάβουμε την μεγάλη απώλεια οστικής μάζας, κατά τα πρώτα χρόνια της εμμηνόπαυσης. Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας είναι η καλύτερη μέθοδος αναγνώρισης των γυναικών σε αυξημένο κίνδυνο. Επίσης, άλλοι δείκτες μας βοηθούν να υπολογίσουμε την ταχύτητα απώλειας οστικής μάζας.

Η θεραπεία της οστεοπόρωσης περιλαμβάνει πολλές εναλλακτικές λύσεις, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε γυναίκας. Τα φάρμακα κατά της οστεοπόρωσης μειώνουν δραστικά τον κίνδυνο καταγμάτων. Όποιο φάρμακο και αν επιλέξουμε, η γυναίκα πρέπει να λαμβάνει ασβέστιο και βιταμίνη D, ως βασική αντιμετώπιση.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία. Για το λόγο αυτό, κάθε γυναίκα πρέπει να φροντίζει, από τη νεαρή της ηλικία, να αποκτήσει όσο το δυνατό υψηλότερη οστική πυκνότητα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι, η μεγίστη οστική μάζα αποκτάται στην ηλικία μεταξύ 25 με 30 ετών. Συνεπώς, πρέπει να αποφεύγονται όλοι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για οστεοπόρωση (πχ κάπνισμα, διαταραχές της «περιόδου», προβλήματα θυρεοειδούς), να ακολουθείται σωστή διατροφή και άσκηση, και να ξεκινά θεραπεία υποκατάστασης αμέσως μετά την έναρξη της εμμηνόπαυσης. Θυμηθείτε ότι, η γυναίκα θα περάσει το 1/3 της ζωής της στην εμμηνόπαυση. Ας είναι λοιπόν αυτά τα χρόνια γεμάτα υγεία και ενέργεια. Ας είναι γεμάτα αληθινή, ποιοτική ζωή. 

Παναγιώτης Χριστόπουλος MD, MSc, PhD, IFEPAG

Μαιευτήρας Γυναικολόγος

Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Director of EURAPAG