Ο διαβήτης οφείλεται σε διαταραχή είτε της έκκρισης είτε της δράσης της ινσουλίνης είτε σε συνδυασμό αυτών και χωρίζεται σε διαβήτη τύπου 1 ή ινσουλινοεξαρτώμενο, όπου ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει καθόλου ινσουλίνη και διαβήτη τύπου 2 ή μη ινσουλινοεξαρτώμενο, στον οποίο παράγεται μικρή ποσότητα ινσουλίνης η οποία όμως δεν επαρκεί για τις ανάγκες του οργανισμού. Η ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου στους ασθενείς είναι αναγκαία, διότι η χρόνια υπεργλυκαιμία στο διαβήτη προκαλεί βλάβες σε πολλά όργανα και ιδιαίτερα στους νεφρούς, στον αμφιβληστροειδή, στα νεύρα και στις αρτηρίες.
Η αντιμετώπιση του διαβήτη στοχεύει στην τροποποίηση της συμπεριφοράς του ασθενούς στο κομμάτι της διατροφής και της φυσικής δραστηριότητας, με στόχο την ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, την αποφυγή των υπογλυκαιμιών και την διατήρηση των επιπέδων της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης όσο γίνεται πιο κοντά στις φυσιολογικές τιμές. Ο ρόλος της διατροφής είναι καίριος αφού μπορεί να βελτιώσει την ινσουλινοαντίσταση, ακόμα και να προλάβει την εμφάνιση της ασθένειας. Σύμφωνα με την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία και τoν Ευρωπαϊκό Οργανισμό Έρευνας του σακχαρώδη διαβήτη, η διατροφή συνίσταται να είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, καθώς οι φυτικές ίνες που περιλαμβάνονται στα τρόφιμα αυτά καθυστερούν την απορρόφηση της γλυκόζης, ώστε μεταγευματικά να μην αυξάνεται το σάκχαρό του ασθενούς. Ταυτόχρονα μια διατροφή φτωχή σε κορεσμένα, τρανς λιπαρά και χοληστερόλη φαίνεται πως μειώνει τον κίνδυνο επιπλοκών της νόσου μακροπρόθεσμα.
Πιο συγκεκριμένα, το σημαντικότερο στοιχείο της διατροφής των διαβητικών είναι όλες οι τροφές που περιέχουν σάκχαρα, δηλαδή υδατάνθρακες. Ανεξάρτητα με το είδος του διαβήτη, οι υδατάνθρακες που θα καταναλωθούν θα πρέπει να μοιραστούν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι υδατάνθρακες αποτελούν κύριο συστατικό πολλών τροφίμων όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα (με εξαίρεση όλα τα είδη τυριών) και της ομάδας του αμύλου (π.χ. ψωμί, μακαρόνια, ρύζι, πατάτες κ.α.). Επομένως, υδατάνθρακες κρύβονται σε όλες τις τροφές εκτός από τα τυριά, το κρέας, τα λίπη και τα έλαια, τρόφιμα δηλαδή που δεν επηρεάζουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην κατανάλωση του αλκοόλ. Το αλκοόλ προκαλεί υπογλυκαιμία, για αυτό πάντα θα πρέπει να καταναλώνεται μαζί με κάποιο σνακ ή γεύμα που να περιέχει υδατάνθρακες. Παράλληλα, ο καφές έχει βρεθεί ότι ασκεί προστατευτική δράση καθώς όσοι πίνουν καφέ και τσάι διατρέχουν μειωμένο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη. Η προστασία αυτή μάλλον δεν έχει να κάνει με την καφεΐνη, αλλά με άλλες ουσίες που περιέχουν αυτά τα ροφήματα – όπως το μαγνήσιο και οι αντιοξειδωτικές ουσίες λιγνάνες και χλωρογενικά οξέα και αυτό διότι ο ντεκαφεϊνέ καφές φαίνεται να παρέχει το μεγαλύτερο όφελος. Σύμφωνα με τις έρευνες, όσοι πίνουν τρία ή τέσσερα φλιτζάνια κανονικό καφέ ή τσάι την ημέρα μειώνουν τον κίνδυνο διαβήτη κατά 20% ή περισσότερο. Σε όσους, όμως, προτιμούν τον ντεκαφεϊνέ καφέ, η αντίστοιχη μείωση είναι 33%.
Συνοψίζοντας, ο διαβητικός ασθενής πρέπει να ενθαρρύνεται στην τροποποίηση της διατροφικής του συμπεριφοράς και στην ένταξη της άσκησης στην ζωή του, καθώς όπως έχει φανεί η απώλεια του πλεονάζοντος βάρους συμβάλει στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και η άσκηση βελτιώνει την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη.
Βιβλιογραφία:
- Hollander P,
- Heffner SM. Management of dyslipidemia in adults with diabetes. Diabetes Care 2003;26 (Suppl 1): S43-6
- Nutrition recommendations and principles for people with diabetes mellitus. Diabetes Care 2000; 23 (Suppl 1) S:43-6
- Chandalia M, Garg A, Lutjohann D, von Bergamann K, Grundy SM, Brinkley LJ. Beneficial effects of high dietary fiber intake in patients with type 2 diabetes mellitus. N Engl J Med 2000; 342(19): 1392-8
Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος