Στην αλλεργία παθολογικές καταστάσεις όπως το άσθμα, η ρινίτιδα, η κνίδωση, η αναφυλαξία, εκδηλώνονται ως αποτέλεσμα υπερευαισθησίας του οργανισμού σε ουσίες του περιβάλλοντος που ονομάζονται αλλεργιογόνα. Στην Ελλάδα, λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας της γύρεως στην ατμόσφαιρα και άλλων αλλεργιογόνων κατά την άνοιξη, οι αλλεργίες είναι ιδιαίτερα συχνές κατά την εαρινή περίοδο. Οι συνήθεις αλλεργίες της άνοιξης, διαιρούνται σε αλλεργική ρινίτιδα, κνίδωση και αγγειοίδημα, άσθμα, επιπεφυκίτιδα, αναφυλαξία.

Αλλεργική ρινίτιδα

Η αλλεργική ρινίτιδα χαρακτηρίζεται από φτάρνισμα, μπούκωμα, έκκριση από τη μύτη, φαγούρα και δακρύρροια. Εμφανίζεται συχνά σε ατοπικά άτομα, δηλαδή άτομα με οικογενειακό ιστορικό σχετικών αλλεργιών. Η εποχική αλλεργική ρινίτιδα, έχει εποχικό χαρακτήρα και οφείλεται σε αλλεργιογόνα που αφορούν συγκεκριμένη εποχή όπως είναι η αλλεργική ρινίτιδα που προκαλείται από την γύρη κατά την περίοδο της ανθοφορίας την άνοιξη. Η χρόνια αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζεται όλο τον χρόνο και οφείλεται σε αλλεργιογόνα που επιδρούν ανεξαρτήτως εποχής, όπως είναι τα ακάρεα της σκόνης και τα απολεπιζόμενα επιθηλιακά κύτταρα του δέρματος των ζώων.

Η τροφική αλλεργία είναι ασυνήθης αιτία αλλεργικής ρινίτιδας. Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να επιπλακεί και με μικροβιακές ή ιογενείς επιμολύνσεις. Η μελέτη της αλλεργικής ρινίτιδας γίνεται με ειδικές εξετάσεις, η θεραπεία είναι φαρμακευτική ή με κατάλληλα spray, ενώ ?ειδικά εμβόλια? χορηγούνται σε σοβαρότερες περιπτώσεις.

Αλλεργικό άσθμα

Εκδηλώνεται με παροξυσμική δύσπνοια, βήχα και συριγμό, που συνήθως εμφανίζονται κατά κρίσεις. Κατά την έναρξη της κρίσης ο ασθενής αισθάνεται συχνά συσφιγκτικό άλγος στο στήθος και υπάρχει ξηρός βήχας, ενώ η λήξη του ασθματικού παροξυσμού σηματοδοτείται με βλεννώδη απόχρεμψη και υποχώρηση του βρογχόσπασμου.

Το αλλεργικό άσθμα πολλές φορές συνυπάρχει με άλλους τύπους άσθματος, όπως το άσθμα που προκαλείται από ιούς. Το αλλεργικό άσθμα συχνά σχετίζεται με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργικών νοσημάτων, με θετικές δερματοαντιδράσεις στη διαδερμική έγχυση παραγώγων των αεροδιαλυτών αντιγόνων ή αυξημένα επίπεδα ανοσοσφαιρίνης ΙgE στο αίμα. Εμφανίζει συχνά εποχιακή κατανομή, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που τα αλλεργιογόνα επιδρούν όλο τον χρόνο, όπως οι περιπτώσεις που οφείλονται σε πούπουλα, τρίχωμα ζώων, ακάρεα σκόνης, μύκητες. Η μελέτη του αλλεργικού άσθματος γίνεται με ειδικές εξετάσεις, η θεραπεία είναι φαρμακευτική ή με κατάλληλα spray, ενώ η ανοσοθεραπεία επιφυλάσσεται σε ειδικές περιπτώσεις.

Αλλεργική κνίδωση και αγγειοίδημα

Η αλλεργική κνίδωση και το αγγειοίδημα, είναι δερματικές αλλεργικές καταστάσεις που μπορεί να εμφανιστούν μαζί ή ξεχωριστά. Η κνίδωση αφορά μόνο την επιπολής στιβάδα του χορίου και εμφανίζεται με καλώς περιγεγραμμένους πομφούς, με ερυθηματώδη υπεγερμένα ερπητικά όρια και λευκάζοντα κέντρα. Το αγγειοίδημα είναι καλώς περιγεγραμμένο τοπικό οίδημα που αφορά τα βαθύτερα στρώματα του δέρματος συμπεριλαμβανομένου και του υποδόριου ιστού.

Παρόμοιες αλλοιώσεις μπορεί να συμβούν σε βλεννογόνιες επιφάνειες των ανώτερων αναπνευστικών οδών ή του γαστρεντερικού βλεννογόνου. Τα υποτροπιάζοντα επεισόδια μπορεί να είναι σημαντικής διάρκειας, άνω του εξαμήνου (π.χ. χρόνια κνίδωση). Η εποχική αλλεργική κνίδωση και το αγγειοίδημα που αφορούν εποχιακά αλλεργιογόνα όπως η γύρη είναι σχετικώς σπάνια σε σύγκριση με την κνίδωση και το αγγειοίδημα που εκλύονται μετά από κατανάλωση τροφίμων, όπως ορισμένων νωπών φρούτων και λαχανικών οστρακόδερμων ψαριών γαλακτοκομικών προϊόντων σοκολάτας ξηρών καρπών ή φαρμάκων. Τα συμπτώματα είναι κνησμώδη εξανθήματα. Η προσβολή της ανώτερης αναπνευστικής οδού μπορεί να οδηγήσει σε δυσχέρεια αναπνοής, ενώ του γαστρεντερικού μπορεί να εμφανίσει κοιλιακό κολικό με έμετο και ναυτία. Η θεραπεία περιλαμβάνει ειδικά φάρμακα.

Αλλεργική επιπεφυκίτιδα

Εμφανίζεται με πρήξιμο, ερυθρότητα, φαγούρα στο μάτι. Η θεραπεία περιλαμβάνει ειδικά κολλύρια ή φάρμακα.

Αναφυλαξία 

Οι αναφυλακτικές αντιδράσεις στα ευαίσθητα άτομα εμφανίζονται άμεσα μετά την χορήγηση του αλλεργιογόνου, συνήθως με ένεση και σπανιότερα μετά από κατάποση και εκδηλώνονται με την ανάπτυξη αναπνευστικής δυσχέρειας, οιδήματος λάρυγγα, βρογχόσπασμου, δερματικών εξανθημάτων ακολουθούμενων συχνά από αγγειακή κατάρρευση, φαινόμενα που μπορεί να οδηγήσουν ταχέως, εντός λεπτών ή ωρών στο θάνατο. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν βήχα, βράχνιασμα, βάρος στο θώρακα, γαστρεντερικές εκδηλώσεις (όπως ναυτία, έμετο, διάρροια, κοιλιακό πόνο). Οι ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν επικίνδυνες αναφυλακτικές αντιδράσεις περιλαμβάνουν ορμόνες (π.χ. ινσουλίνη, αγγειοπιεσίνη, παραθορμόνη), ένζυμα (π.χ. θρυψίνη, χυμοθρυψίνη), εκχυλίσματα γύρης, τριχώματος ζώων, ακάρεων, τροφών (π.χ. γάλα, θαλασσινά, ξηροί καρποί, κόκκοι από δημητριακά, φασόλια, ζελατίνη), αντιορούς (π.χ. αντιλεμφοκυτταρική γ σφαιρίνη), πρωτεΐνες σχετικές με το επάγγελμα (π.χ. latex), δηλητήρια από υμενόπτερα (π.χ. μέλισσες σφήκες), πολυσακχαρίτες (π.χ. ορισμένα συντηρητικά εμβολίων), φάρμακα (π.χ. πενικιλίνη), βιταμίνες (π.χ. φυλλικό οξύ), ουσίες χρησιμοποιούμενες για διαγνωστικούς σκοπούς (πχ. ορισμένα σκιαγραφικά), χημικές ουσίες(πχ αιθυλενοξείδιο). 

Η θεραπεία περιλαμβάνει την άμεση χορήγηση ειδικής ενέσιμης θεραπείας, ενδοφλέβιου καθετήρα, χορήγηση οξυγόνου. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις απαιτείται προληπτική ανοσοθεραπεία. 

Απλά γενικά μέτρα μετριασμού και πρόληψης των αλλεργικών συμπτωμάτων είναι τα εξής:

• Απομάκρυνση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου

• Αποφυγή χώρων με καπνό, τσιγάρο, σκόνη, εισπνεόμενα χρώματα

• Πρώιμη ιατρική εξέταση προ της εμφάνισης των συμπτωμάτων έτσι ώστε να εφαρμοστεί προληπτική θεραπεία σε εποχικές αλλεργίες.

Για την πρόληψη επικίνδυνων αναφυλακτικών αντιδράσεων κατά την παραμονή στο ύπαιθρο:

• Απαγορεύεται το περπάτημα χωρίς παπούτσια

• Απαγορεύεται η χρήση αρωμάτων, αρωματικών γαλακτωμάτων σώματος ή αντιηλιακών που μπορεί να προσελκύσουν τα υμενόπτερα

• Δεν πρέπει να εκτίθενται τα τρόφιμα στον αέρα

• Δεν συνιστάται η πραγματοποίηση δραστηριοτήτων ιδιαιτέρως με γυμνά χέρια, όπως το κλάδεμα, το κόψιμο χόρτων, η αποκομιδή σκουπιδιών και πεσμένων φρούτων

• Τα ευαίσθητα άτομα πρέπει να έχουν μαζί τους ενέσεις αμέσου ανάγκης.

Dr. Αναστασία Μοσχοβάκη

Ιατρός Ειδική Παθολόγος