Τα φυτοοιστρογόνα εντοπίζονται σε διάφορα είδη φυτών ενώ οι ιδιότητές τους καθορίζονται από την φαινολική τους ομάδα. Ο τρόπος με τον οποίο δεσμεύονται με τους υποδοχείς των ιστών του σώματος είναι παρόμοιος με αυτόν των οιστρογόνων και γι’ αυτό θεωρούνται κατάλληλα να αντικαταστήσουν τα οιστρογόνα σε περιπτώσεις μειωμένης παραγωγής τους.

Τα φυτοοιστρογόνα χωρίζονται είτε βάση της χημικής τους σύστασης είτε βάση του τομέα διατροφής. Όταν ο διαχωρισμός πραγματοποιείται βάση της χημικής τους σύστασης, τα φυτοοιστρογόνα κατατάσσονται στην ομάδα των πολυφαινολών. Οι πολυφαινόλες χωρίζονται σε 10 διαφορετικές ομάδες με κυριότερη από αυτές την ομάδα των φλαβονοειδών. Τα φλαβονοειδή με τη σειρά τους διαχωρίζονται σε δυο περαιτέρω κατηγορίες α) τα ισοφλαβονοειδή (ισοφλαβόνες και κουμεστάνες) και β) λιγνάνες.

Όταν ο διαχωρισμός πραγματοποιείται βάση του τομέα διατροφής, τα φυτοοιστρογόνα κατατάσσονται στην ομάδα των φυτοχημικών. Πρόκειται για μια ομάδα βιοενεργών, μη θρεπτικών συστατικών τα οποία μαζί με τα μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά εξασφαλίζουν την απαραίτητη ενέργεια για την σωστή λειτουργία του οργανισμού. 

Πλούσιες πηγές φυτοοιστρογόνων είναι η σόγια και όλα τα προϊόντα της (αλεύρι, γάλα, τόφου, tempeh κ.α.) τα φασόλια, οι φακές, ο αρακάς, το τριφύλλι, το σκόρδο, ο μαϊντανός, τα καρότα, ο λιναρόσπορος, οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα κουκιά, οι μαύρες σταφίδες, το πίτουρο, το τσάι, ο καφές, τα αμύγδαλα, τα κεράσια, τα μήλα, οι φράουλες κ.α. 

Η βιοδιαθεσιμότητα των φυτοοιστρογόνων είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας διότι από αυτή εξαρτάται η ικανότητά τους να προλαμβάνουν διάφορες χρόνιες παθήσεις. Όταν λέμε βιοδιαθεσιμότητα, εννοούμε, την διαδικασία κατά την οποία οι ισοφλαβόνες απορροφούνται από τον οργανισμό, μεταβολίζονται, διανέμονται στους ιστούς και εν συνεχεία απεκκρίνονται.

Οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη βιοδιαθεσιμότητα είναι

α) το φύλο

β) η ηλικία

γ) το τροφικό υπόστρωμα

δ) οι διατροφικές συνήθειες

ε) η μικροχλωρίδα. 

Η μακράν πλουσιότερη και διαδεδομένη πηγή φυτοοιστρογόνων είναι η σόγια και τα προϊόντα της (τόσο τα παραδοσιακά όσο και τα προϊόντα δεύτερης γενιάς). Οι ασιατικοί λαοί έχουν σε πολύ μεγάλη εκτίμηση τη σόγια και γενικότερα τα προϊόντα φυτικής προέλευσης και τα χρησιμοποιούν κατά κόρον στη διατροφή τους σε αντίθεση με τους λαούς του δυτικού κόσμου που δεν εκτιμούν ιδιαίτερα αυτού του είδους τη διατροφή.
Η δράση των φυτοοιστρογόνων, με κύριο εκφραστή της δράσης αυτής τη σόγια, έχει την ικανότητα να προστατεύει των οργανισμό από διάφορες ασθένειες είτε πριν τη διάγνωσή τους είτε μετά τη διάγνωσή τους. Τέτοιες ασθένειες είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα , οι νεοπλασίες , ο σακχαρώδης διαβήτης κτλ

Ζαμκοτσιάν Άρτο
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος