Παρόλο που η ακριβής αιτιολογία δεν είναι γνωστή, η ΣΚΠ είναι μια νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος – του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Όπως συμβαίνει και με άλλες αυτοάνοσες παθήσεις, στην ΣΚΠ ο οργανισμός επιτίθεται στον εαυτό του αναγνωρίζοντας λανθασμένα τα φυσιολογικά κύτταρα ως “εισβολείς”. Τα T κύτταρα, βασικά στοιχεία του ανοσοποιητικού συστήματος, επιτίθενται σε φυσιολογικά κύτταρα. Ειδικότερα, στην ΣΚΠ το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται στη μυελίνη του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Η μυελίνη είναι μια πλούσια σε λίπη στοιβάδα ή έλυτρο, που περιβάλλει και προστατεύει τις νευρικές ίνες του κεντρικού νευρικού συστήματος που ευθύνονται για τη μετάδοση σημάτων σε άλλα μέρη του οργανισμού. Η μυελίνη επιταχύνει την επικοινωνία ανάμεσα στον εγκέφαλο και τα υπόλοιπα μέρη του οργανισμού. Εάν φθαρεί ή καταστραφεί, οι νευρικές ώσεις επιβραδύνονται ή δεν μεταδίδονται καθόλου.

Το αποτέλεσμα της επίθεσης του ανοσοποιητικού συστήματος και της απώλειας μυελίνης είναι η δημιουργία εστιών ουλώδους ιστού που καλούνται σκλήρωση. Οι περιοχές με κατεστραμμένη μυελίνη καλούνται βλάβες ή φλεγμονώδεις πλάκες. Αυτές οι βλάβες δύνανται, επίσης, να αποκλείσουν ή να επιβραδύνουν τις νευρικές ώσεις, προκαλώντας τα συμπτώματα της ΣΚΠ που μπορούν να είναι διαφόρων τύπων και επιπέδων σοβαρότητας.

Η ΣΚΠ μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από σωματικά και νοητικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας του μυϊκού ελέγχου και ισχύος, της όρασης, της ισορροπίας, της αίσθησης και της νοητικής λειτουργίας. Με την πάροδο του χρόνου και μετά από επαναλαμβανόμενες υποτροπές, η φθορά συσσωρεύεται και οδηγεί σε μόνιμες νευρικές βλάβες και απώλεια νευρολογικής λειτουργίας.

Πόσο συχνή είναι η ΣΚΠ;

• Έως και 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από ΣΚΠ, μια νευροεκφυλιστική πάθηση που συχνά πρωτοεμφανίζεται σε ηλικία 20 έως 40 ετών, όταν οι ασθενείς βρίσκονται στην πλέον παραγωγική τους ηλικία. Οι γυναίκες έχουν διπλάσια πιθανότητα να εκδηλώσουν ΣΚΠ σε σχέση με τους άνδρες.

• Η επίπτωση της ΣΚΠ εμφανίζει γεωγραφικές διακυμάνσεις, με μεγαλύτερη επίπτωση να παρατηρείται στις εύκρατες ζώνες και μικρότερη στα θερμά κλίματα. Στην Ευρώπη, η συχνότητα εμφάνισης της ΣΚΠ αυξάνεται σταθερά από το νότο προς το βορά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ΣΚΠ;

• Τα συμπτώματα της ΣΚΠ είναι απρόβλεπτα και ποικίλουν από άτομο σε άτομο.

• Η ΣΚΠ μπορεί να προσβάλει όλες τις λειτουργίες του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένης της κίνησης, της όρασης και της σεξουαλικής λειτουργίας. Κατά την πορεία εξέλιξης της νόσου, ορισμένα συμπτώματα ενδέχεται να είναι προσωρινά ενώ άλλα να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια.

• Στα συχνά συμπτώματα περιλαμβάνονται τα εξής:

1. Η κόπωση, ένα από τα πλέον συνήθη συμπτώματα, μπορεί να διαταράξει σημαντικά την ικανότητα παραγωγικής λειτουργίας του πάσχοντα.

2. Μούδιασμα στο πρόσωπο, τον κορμό και τα άκρα.

3. Σεξουαλικά προβλήματα που σχετίζονται με τη στύση και τον οργασμό.

4. Προβλήματα ισορροπίας που μπορεί να προέρχονται από ζαλάδα ή ίλιγγο.

5. Η σπαστικότητα μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες μορφές, από μια ήπια μυϊκή σύσφιξη έως και επώδυνους, μη ελεγχόμενους σπασμούς στα χέρια και τα πόδια. Μπορεί, επίσης, να προκαλέσει πόνους στο κάτω τμήμα της πλάτης, καθώς και σύσφιξη εντός και γύρω από τις αρθρώσεις.

6. Ο χρόνιος πόνος προσβάλλει περισσότερους από τους μισούς ανθρώπους που πάσχουν από ΣΚΠ.

7. Η κατάθλιψη είναι συχνό φαινόμενο στα άτομα με ΣΚΠ.

8. Η ακράτεια προσβάλλει περίπου το 80% των ατόμων που πάσχουν από ΣΚΠ.

9. Η δυσκολία στη βάδιση είναι ένας από τους συχνότερους περιορισμούς κινητικότητας για τους πάσχοντες από ΣΚΠ.

Ποιοι είναι οι τύποι της ΣΚΠ;

Υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα ΣΚΠ (RRMS) είναι μια μορφή της ΣΚΠ, η οποία εμφανίζει υποτροπές με επιδείνωση της νευρολογικής λειτουργίας, ακολουθούμενη από περιόδους ύφεσης όπου ο ασθενής ανακάμπτει πλήρως ή μερικώς, κατά τη διάρκεια των οποίων η νόσος παραμένει σταθερή. Περίπου το 85% των ατόμων με ΣΚΠ έχουν RRMS κατά την αρχική διάγνωση.

Δευτεροπαθώς προϊούσα ΣΚΠ (SPMS) χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή επιδείνωση της νόσου μεταξύ των υποτροπών. Πριν από την εμφάνιση των θεραπειών που τροποποιούν τη νόσο, το 50% των ατόμων RRMS ανέπτυσσαν SPMS εντός 10 ετών από την αρχική τους διάγνωση, αλλά αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχουν ακόμη μακροπρόθεσμα δεδομένα σχετικά με το εάν η θεραπεία καθυστερεί σημαντικά αυτή τη μετάβαση.

Πρωτοπαθώς προϊούσα ΣΚΠ (PPMS) προσβάλλει περίπου το 10% των ατόμων με ΣΚΠ. Ακολουθεί μια σταθερή πορεία επιδείνωσης της νευρολογικής λειτουργίας. Οι ασθενείς με αυτή τη μορφή ΣΚΠ δεν εμφανίζουν υποτροπές ή περιόδους ύφεσης.

Καλοήθης ΣΚΠ είναι ένας τύπος της RRMS στον οποίο οι υποτροπές είναι σπάνιες. Οι υποτροπές που εκδηλώνονται τείνουν να προκαλούν κυρίως αισθητήρια συμπτώματα, τα οποία απομακρύνονται χωρίς μακροχρόνιες επιπτώσεις.

Ποιος είναι ο αντίκτυπος της ΣΚΠ;

Η ποιότητα ζωής των ατόμων που πάσχουν από ΣΚΠ είναι συχνά κακή, χαμηλότερη σε μέσο όρο από τα άτομα με άλλες χρόνιες νόσους όπως ο διαβήτης και η επιληψία.

Σχεδόν το 85% των ατόμων που πάσχουν από ΣΚΠ ταλαιπωρούνται από κόπωση, ανεξαρτήτως της αναπηρίας ή της κλινικής πορείας τους, γεγονός που διαταράσσει την ποιότητα ζωής και την παραγωγικότητά τους. Σχεδόν το 50% των πασχόντων από ΣΚΠ καταφεύγουν στη χρήση αναπηρικής καρέκλας μέσα σε 20 έτη από την εκδήλωση της νόσου τους.

Πώς γίνεται η διάγνωση της ΣΚΠ;

Δεν υπάρχει μια μεμονωμένη εξέταση που να επιβεβαιώνει την κλινική διάγνωση της ΣΚΠ. Γενικά, οι γιατροί προβαίνουν στη διάγνωση της ΣΚΠ μέσω της αξιολόγησης των συχνών συμπτωμάτων, των απεικονιστικών δεδομένων και άλλων μετρήσεων. Στόχος τους είναι να καθορίσουν εάν οι υποτροπές προσβάλουν περισσότερες από μία περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος και παραμένουν αμετάβλητες με την πάροδο του χρόνου (δηλ. είναι χρόνια). Η διάγνωση της ΣΚΠ βασίζεται στα εξής:

• Επεισόδια νευρολογικών συμπτωμάτων (υποτροπές) που θα μπορούσαν να έχουν προκληθεί από την ΣΚΠ. Αυτές οι υποτροπές θα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον 24 ώρες και να εκδηλώνονται με χρονική διαφορά τουλάχιστον ενός μηνός.

• Η μαγνητική τομογραφία (MRI) του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης μπορεί να εντοπίσει εστίες στο κεντρικό νευρικό σύστημα εξαιτίας της ΣΚΠ.

• Οι εξετάσεις προκλητών δυναμικών είναι ένας τρόπος μέτρησης της ηλεκτρικής αντίδρασης του εγκεφάλου σε συγκεκριμένα ερεθίσματα. Αυτές οι εξετάσεις έχουν τη δυνατότητα να ανιχνεύσουν εάν τα σήματα επιβραδύνονται εξαιτίας νευρικών βλαβών που οφείλονται στην ΣΚΠ. Οι εξετάσεις προκλητών δυναμικών είναι σημαντικές για τη διάγνωση και την παρακολούθηση της πορείας της ΣΚΠ, ειδικά στις νευρικές βλάβες που δεν εμφανίζουν κανένα άλλο κλινικό σύμπτωμα.

• Η οσφυϊκή παρακέντηση, επίσης, χρησιμοποιείται στη διάγνωση της ΣΚΠ. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει τη συλλογή εγκεφαλονωτιαίου υγρού (του υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό) από τη σπονδυλική στήλη, το οποίο αναλύεται ως προς την παρουσία δεικτών για την υποστήριξη της διάγνωσης και την αξιολόγηση της δραστηριότητας της νόσου.

  Πηγή:Novartis