Οι στρατιώτες σε ζώνες πολέμου, οι γιατροί που ξαγρυπνούν τη νύκτα, οι γονείς που δεν κοιμούνται λόγω του ότι το βρέφος τους κλαίει συνέχεια, γνωρίζουν καλά όπως και πολλοί άλλοι άνθρωποι σε διάφορες καταστάσεις και επαγγέλματα, τις καταστροφικές συνέπειες που έχει στην συναισθηματική τους κατάσταση, η στέρηση του ύπνου.
Οι επιδράσεις της αϋπνίας στον ψυχολογικό μας κόσμο, δεν είναι εξίσου καλά γνωστές και τεκμηριωμένες. Τι συμβαίνει στο συναισθηματικό μέρος του εγκεφάλου μας όταν στερούμαστε τον ύπνο; Ποια η σχέση που έχουν μεταξύ τους, η αϋπνία και η κατάθλιψη, ο θυμός, η ανυπομονησία, η νευρικότητα, το άγχος, το στρες, η λύπη, η απογοήτευση και άλλα συναισθήματα;
Για πρώτη φορά, γιατροί από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και του πανεπιστήμιου της Καλιφόρνιας Μπέρκλι, βρήκαν τι συμβαίνει στις νευρικές δομές του εγκεφάλου μας όταν στερούμαστε τον ύπνο.
Σε μια πρωτοποριακή έρευνα, χώρισαν 26 υγιείς εθελοντές σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα, οι εθελοντές παρέμειναν ξύπνιοι για 35 ώρες. Στη δεύτερη ομάδα, οι εθελοντές κοιμήθηκαν κανονικά. Την επόμενη μέρα, ο εγκέφαλος όλων των εθελοντών εξετάστηκε με λειτουργική μαγνητική τομογραφία ενώ κοίταζαν 100 εικόνες που τους υποβάλλονταν από τους ερευνητές. Η εν λόγω απεικονιστική εξέταση, επιτρέπει τη λεπτομερή αναγνώριση των νευρωνικών δομών που δραστηριοποιούνται στον εγκέφαλο, όταν γίνονται διάφορες λειτουργίες.
Οι πρώτες εικόνες που παρουσιάστηκαν ήταν συναισθηματικά ουδέτερες. Προχωρώντας, οι εικόνες που παρουσιάζονταν στους εθελοντές, ήταν τέτοιες που μπορούσαν να προκαλούν όλο και περισσότερη ψυχική αναστάτωση (ακρωτηριασμένα σώματα, παιδιά με όγκους και άλλες τρομακτικές εικόνες).
Τα ευρήματα και συμπεράσματα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα σχετικά με το τι προκαλεί η αϋπνία στο συναισθηματικό και ψυχολογικό κόσμο των ανθρώπων:
· Τα κέντρα του εγκεφάλου που ελέγχουν τα συναισθήματα, αντιδρούν υπερβολικά σε καταστάσεις αϋπνίας (60% περισσότερο από ότι σε καταστάσεις κανονικής διάρκειας ύπνου)
· Χωρίς καλό ύπνο, ο εγκέφαλος οπισθοδρομεί σε πιο πρωτόγονους τρόπους λειτουργίας, δεν είναι σε θέση να αξιολογεί συνολικά τις συναισθηματικές εμπειρίες και δεν αντιδρά κατάλληλα. Η κατάσταση αυτή, οδηγεί σε συναισθηματικά παράλογες συμπεριφορές
Οι υπερβολικές συναισθηματικές αντιδράσεις των αθρώπων που στερούνται ύπνο, εκδηλώνονται διότι η αϋπνία προκαλεί απενεργοποίηση δομών στον προμετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου. Στο λοβό αυτό υπάρχουν οι δομές που ευθύνονται για το λογικό συλλογισμό και κρατούν τα συναισθήματα υπό έλεγχο
Ο ύπνος επιδιορθώνει και ανανεώνει τα νευρωνικά εγκεφαλικά δίκτυα που ρυθμίζουν και ελέγχουν τα συναισθήματα. Κάνοντας αυτό, μας προετοιμάζει για τις προκλήσεις της επόμενης μέρας και τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις
Η αϋπνία, είναι αιτία σοβαρών κινδύνων. Αποδιοργανώνει τους βασικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την ψυχική μας υγεία.
Η έρευνα αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει αυτό που οι άνθρωποι γνωρίζουν λόγω εμπειριών, ότι η αϋπνία προκαλεί μεταξύ άλλων και σημαντικές συναισθηματικές παλινδρομήσεις. Επιπρόσθετα τα ευρήματα, δείχνουν το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά την αϋπνία. Αυτό είναι χρήσιμο όχι μόνο για τους υγιείς ανθρώπους που στερούνται ύπνο αλλά και για ασθενείς με ψυχικές παθήσεις.
Είναι γνωστό ότι πολλές ψυχικές παθήσεις, σχετίζονται και με διαταραχές του ύπνου. Περισσότερες έρευνες αυτού του τύπου, θα επιτρέψουν καλύτερη κατανόηση του τι συμβαίνει οδηγώντας έτσι προς καλύτερες θεραπείες για τους ασθενείς αυτούς.
Ας συγκρατήσουμε ότι ο ύπνος δεν είναι μια πολυτέλεια που μπορούμε να μειώνουμε όποτε θέλουμε. Είναι μια θεμελιώδης βιολογική ανάγκη.
Εάν μειώνουμε τον ύπνο μας, οι ικανότητες αντοχής του εγκέφαλου μας, θα είναι όπως ένα σχοινί που το τεντώνουμε μέχρι που να σπάσει. Το αποτέλεσμα θα είναι σοβαρές γνωστικές και συναισθηματικές ζημιές που θα υποστούμε.
M.Sc. Ph.D. Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής