Οι ελεύθερες ρίζες είναι ηλεκτρισμένα σωματίδια και είναι επιβλαβή για τα κύτταρα. Όταν μια ελεύθερη ρίζα προσβάλει ένα κύτταρο, εισέρχεται στις μεταβολικές οδούς και είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη. Στο οργανισμό μας διαθέτουμε ελεύθερες ρίζες, οι οποίες υπό φυσιολογικές συνθήκες εξουδετερώνονται από τους αμυντικούς μηχανισμούς. Αν όμως η συγκέντρωσή τους αυξηθεί κατά πολύ μέσα στον οργανισμό, λόγω υπερβολικής έκθεσης σε κάποιους από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν, τότε αυτός δεν μπορεί να τις αντιμετωπίσει. Οι ελεύθερες ρίζες μπορούν να προκαλέσουν επικίνδυνες μεταλλάξεις και να καταστρέφουν κύτταρα. Έτσι έχουμε την δημιουργία του οξειδωτικού στρες και οι οξειδωτικοί μηχανισμοί υπερτερούν των αντίστοιχων αντιοξειδωτικών. Πληθώρα επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει τα τελευταία χρόνια ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στις ελεύθερες ρίζες και την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου, καρδιαγγειακών νοσημάτων, δερματικών παθήσεων και πρόωρης γήρανσης του δέρματος με μεγάλη συχνότητα στους σύγχρονους πληθυσμούς.
Άρα, πρέπει να προστατέψουμε τον οργανισμό από την καταστρεπτική δράση των ελεύθερων ριζών. Η προστασία αυτή επιτυγχάνεται αφενός με την αποφυγή της έκθεσης στους παραπάνω επιβαρυντικούς παράγοντες, αφετέρου με τη δράση των αντιοξειδωτικών μηχανισμών. Τα αντιοξειδωτικά είναι διάφορα συστατικά των τροφών όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, καροτενοειδή και πολυφενόλες, τα οποία με τη δράση τους προστατεύουν τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού από την οξείδωση. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες, με κυριότερες τη βιταμίνη Α και το β-καροτένιο, τη βιταμίνη C, τη βιταμίνη Ε, το σελήνιο, τα διάφορα φλαβονοειδή δρουν δεσμεύοντας και εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες, μετατρέποντάς τες κατά αυτό τον τρόπο σε μη τοξικές.
Οι αμυντικοί μηχανισμοί του οργανισμού βρίσκονται φυσιολογικά στον οργανισμό όμως η υπέρ έκθεση σε φορείς ελεύθερων ριζών αυξάνει και τις απαιτήσεις του οργανισμού για την εξουδετέρωση τους με αποτέλεσμα να αυξάνονται και οι ανάγκες για τους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς αφού τα αποθέματα των ενδογενή αντιοξειδωτικών εξαντλούνται στον οργανισμό. Με αποτέλεσμα, να χρειάζεται να αυξήσουμε τις αντιοξειδωτικές ουσίες μέσω των τροφών που τις περιέχουν, ιδιαίτερα δε από άτομα υψηλού κινδύνου, όπως οι καπνιστές, όσοι καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ, οι εργαζόμενοι σε βιομηχανίες χημικών προϊόντων κ.λπ. Στόχος είναι να αυξήσουμε τα αποθέματα στον οργανισμό μας, έτσι ώστε αυτός να είναι ανά πάσα στιγμή σε θέση να αντιμετωπίσει τις διάφορες καταστάσεις οξειδωτικού στρες.
Συμπερασματικά το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να έχουμε ποικιλία στη διατροφή μας για να διασφαλίσουμε την υγεία μας. H μονή σωστά ισορροπημένη διατροφή είναι η μεσογειακή διατροφή η οποία απεικονίζεται στην παρακάτω πυραμίδα.
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος