Σύμφωνα με τον κώδικα τροφίμων κα ποτών ένα προϊόν ονομάζεται light, εφόσον οι θερμίδες που αυτό περιέχει είναι μειωμένες κατά 30% από το αντίστοιχο πρότυπο προϊόν. Η μείωση αυτή δεν έχει να κάνει με την μείωση πρωτεϊνών. Επίσης, ο όρος light μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε προϊόντα των οποίων το κύριο χαρακτηριστικό συστατικό είναι μειωμένο κατά 50% τουλάχιστον από το αντίστοιχο πρότυπο και θα πρέπει να δηλωθεί σε πιο συστατικό αναφέρεται ο χαρακτηρισμός light.
Τα προϊόντα light χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία αφόρα τα προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Τα ημιαποβουτυρωμένα (1,5% λίπος) ή και τελείως αποβουτυρωμένα με 0%λίπος, ενώ υπάρχει και ο όρος προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας ή μειωμένης περιεκτικότητας, που αναφέρονται συνήθως σε προϊόντα που περιέχουν μέχρι 25% λιγότερο λίπος. Επίσης σε αυτήν την κατηγορία προϊόντων light ανήκουν αυτά που περιέχουν υποκατάστατα λίπους. Τα υποκατάστατα λίπους μπορεί να είναι πρωτεϊνικές ή υδατανθρακικές συνθέσεις, οπότε και απορροφώνται όπως και οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες, ή μη απορροφήσιμα συνθετικά λίπη. Τα μη απορροφήσιμα συνθετικά λίπη (π.χ olestra ) έχει βρεθεί ότι μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες όπως γαστρεντερικές διαταραχές και την μείωση της απορρόφησης βιταμινών. Για την αντικατάσταση της ζάχαρης στα προϊόντα light χρησιμοποιούνται ουσίες με υψηλή γλυκαντική ικανότητα. Οι πιο γνώστες είναι ασπαρτάμη, η σακχαρίνη και το ακεσουλφαμικό κάλιο. Η ασπαρτάμη έχει πολλαπλάσια γλυκαντική ικανότητα σε σχέση με την ζάχαρη (200 φόρες πιο γλυκιά), είναι η μόνη που έχει κάποια μικρή θερμιδική αξία επειδή παρασκευάζεται από αμινοξέα. Απορροφάται σαν πρωτεΐνη και μεταβολίζεται κανονικά. Έχει εγκριθεί σε πολλές χώρες και χρησιμοποιείται σε χιλιάδες προϊόντα όπως αναψυκτικά, γλυκά, κρέμες, γαλακτοκομικά προϊόντα, κ.α. Η σακχαρίνη είναι περίπου 300 φορές πιο γλυκιά από την ζάχαρη, δεν μεταβολίζεται και χρησιμοποιείται πάνω από 100 χώρες. Το ακεσουλφαμικό κάλιο είναι 200 φορές πιο γλυκό από την ζάχαρη επίσης δεν μεταβολίζεται και χρησιμοποιείται σε χιλιάδες προϊόντα. Στην τελευταία κατηγορία προϊόντων light ανήκουν τα οινοπνευματώδη ποτά στα οποία έχει αναφερθεί μια ποσότητα αλκοόλ ή και όλο το αλκοόλ (π.χ μπύρες light).
Πολλοί άνθρωποι στις ανεπτυγμένες χώρες πιστεύουν ότι η ελεύθερη κατανάλωση τέτοιων προϊόντων μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια βάρους. Έρευνες όμως έχουν δείξει ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Η εξήγηση του παράδοξου αυτού φαινόμενου είναι ότι αυτά τα άτομα καταναλώνουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες των προϊόντων light συγκριτικά με αυτές που θα κατανάλωναν από τα αντίστοιχα μη διαιτητικά προϊόντα. Αυτό γίνεται επειδή πιστεύουν ότι τα light προϊόντα αδυνατίζουν ανεξάρτητος την ποσότητα που θα καταναλώσουν. Σαν αποτέλεσμα δεν επιτυγχάνεται η απώλεια βάρους αλλά η αύξηση βάρους. Ας μην ξεχνάμε ότι ορισμένα τρόφιμα, όπως σοκολάτες και μπισκότα, μπορεί να έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη ή ζάχαρη αλλά όχι πάντα και σε θερμίδες.
Παρόλα αυτά, οι ειδικοί τονίζουν ότι τα προϊόντα light μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και την πρόληψη ασθενειών εφόσον καταναλώνονται με μετρό. Σημαντικό ρόλο παίζει η ενημέρωση και η σωστή επισήμανση των τροφίμων. O καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει τη θερμιδική περιεκτικότητα των τροφίμων light. Υπάρχουν τρόφιμα light, όπως η μαγιονέζα ή κρέμα γάλακτος ή κρέμα τυριών, που παρόλο που περιέχουν λιγότερο λίπος και θερμίδες από τα κανονικά προϊόντα, εξακολουθούν νε είναι τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας και μπορούν να χρησιμοποιούνται σε μικρές ποσότητες και μόνο στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής.
Για να μπορέσετε να επιλέξετε σωστά τα light προϊόντα πρέπει:
- Να επιλέγεται προϊόντα που εκτός από χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος και ζάχαρη να είναι και μειωμένης θερμιδικής περιεκτικότητας.
- Να καταναλώνονται σε ίσες και όχι μεγαλύτερες ποσότητες από ότι τα αντίστοιχα προϊόντα πλήρης περιεκτικότητας τρόφιμα.
- Να μην αυξάνεται η κατανάλωση άλλων τροφίμων σαν αποτέλεσμα της χρήσης προϊόντων light.
- Να συμπεριλαμβάνονται στα πλαίσια μιας θρεπτικά ισορροπημένης και ισοζυγισμένης διατροφής.
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος