Όσον αφορά στην παιδική παχυσαρκία και στη διαχείριση αυτής από τους γονείς του παχύσαρκου παιδιού, αξίζει να έχουμε κατά νου ότι τα παχύσαρκα παιδιά στιγματίζονται ως αδύναμα να ελέγξουν τον εαυτό τους, βουλιμικά και αχόρταγα, στοιχειωμένα από ένα απύθμενο συναίσθημα πλεονεξίας, χαρακτηριστικά τα οποία προκαλλούν ενδόμυχα στον παρατηρητή και κριτή ενός παχύσαρκου παιδιού φόβο. Συνήθως, τείνουμε να προβάλλουμε ως παιδιά ή ως ενήλικες στους άλλους, κομμάτια του εαυτού μας που θέλουμε ν’αποποιηθούμε γιατί μας είναι ανεπιθύμητα και δυσβάσταχτα.
Είναι εύκολο λοιπόν να ‘χρησιμοποιήσουμε’ ένα παχύσαρκο άτομο, ακόμα κι αν αυτό είναι ένα παιδί σαν ‘κάδο απορριμάτων’ για τα δικά μας βουλιμικά, αχόρταγα και αδύναμα συναισθήματα, έστω κι αν δεν αφορούν στο φαγητό αλλά σε άλλους τομείς της ζωής μας. Αυτό εξηγεί και το γιατί ένα παχύσαρκο παιδί θα δεχτεί πειράγματα, κατηγορίες, χαρακτηρισμούς και ίσως οδηγηθεί και στην αποξένωση. Βεβαίως χαρακτηρισμούς μπορεί να δεχτεί κι ένα κοντό παιδί, ένα παιδί με ακμή ή κάποιο άλλο που έχει μεγάλη μύτη ή φοράει γυαλιά. Η μεγάλη διαφορά έγκειται στο ότι για αυτά τα χαρακτηριστικά (κοντός, μύωπας, κλπ.) ένα παιδί γνωρίζει πως δεν φέρει ευθύνη, όπως το γνωρίζουν και αυτοί που το χαρακτηρίζουν. Ενώ, για το πάχος υπάρχει η πεποιήθηση – συνήθως τουλάχιστον μερικώς λανθασμένη – πως φταίει ο ίδιος ο παχύσαρκος για την κατάστασή του. Αυτό υποβάλλει το παχύσαρκο παιδί σε απίστευτη ενοχή για την κατάστασή του, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα οργής, τα οποία περεταίρω θρέφουν τα συναισθήματα ενοχής (επειδή κάποιος έχει αισθανθεί οργισμένος για τους γύρω του) και δημιουργείται έτσι ένας ατέρμωνος φαύλος κύκλος, φοβερά ψυχοφθόρος, καταναγκαστικός, εγκλωβιστικός και δυσάρεστος που σίγουρα θα οδηγήσει στην απομόνωση του παχύσαρκου παιδιού από το σύνολό του. Αυτό, βεβαίως, θα εντείνει τα όποια ψυχολογικά προβλήματα έχουν ήδη ανακύψει από τον στιγματισμό και την κακοποίηση.
Τα παχύσαρκα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες ν’αποκτήσουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα, πρωτίστως λόγω της ενοχοποίησης του εαυτού τους και της μη εύρεσης μιας ικανοποιητικής απάντησης στο πρόβλημά τους. Νιώθουν στιγματισμένα από την ίδια τη φύση και συχνά μισούν τον εαυτό τους ως απόβλητο ή προβληματικό προϊόν που η φύση ‘κατά λάθος’ παρήγαγε. Υπό μία έννοια, όντως υπάρχουν συχνά βιολογικές και γεννετικές παράμετροι που καθιστούν ένα παιδί επιρρεπές στην παχυσαρκία, όπως υπάρχουν εξίσου τέτοιες παράμετροι που καθιστούν κάποιον κοντό, αλλά και πάλι ερχόμαστε αντιμέτωποι με το θέμα της ενοχής, διότι η πρώτη σκέψη στο μυαλό όλων είναι ότι ο παχύσαρκος φταίει αποκλειστικά για την ‘κατάντια’ του. Σε αυτό το αδιέξοδο στο οποίο περιέρχεται ένα παχύσαρκο παιδί το φαγητό είναι η ανακούφιση, το μόνο σταθερό αντικείμενο στο οποίο το παιδί μπορεί να βασιστεί για την ικανοποίησή του, συνήθως η μόνη πηγή ευχαρίστησης εφόσον η κοινωνικότητά του πάσχει και στα αθλήματα μάλλον μένει πίσω λόγω ανεπαρκούς φυσικής κατάστασης, αλλά το φαγητό είναι παράλληλα η πηγή περεταίρω ντροπής, εκδίκησης για όλους όσους δεν καταλαβαίνουν, μέσο για το χτίσιμο ενός τοιχείου που θα προστατεύσει την ευάλωτη παιδική ψυχή από περισσότερο πόνο, οχυρό και κρυψώνα από έναν κόσμο που έχει φανεί σκληρός και άδικα επικριτικός. Αυτά τα παιδιά έχουν συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Σαφώς υπάρχουν και κάποια λιγότερα σε ποσοστό παιδιά για τα οποία ο κοινωνικός ρατσισμός λειτουργεί σαν πρόκληση που τα ωθεί ν’αναπτύξουν άλλες μεθόδους άμυνας απέναντι στην κριτική, τον αποκλεισμό και τον εξευτελισμό, θέλοντας ν’αποδείξουν ότι δεν αρχίζει και τελειώνει το είναι τους στα κιλά τους, στο μέγεθός τους, στα κυβικά τους, αλλά έχουν και άλλα μεγέθη σαν προσωπικότητες άξια προς προσοχή κι εκτίμηση. Αυτά μπορεί να δημιουργήσουν μια ιδιαίτερα ζωντανή, βιμπράτη, εκρηκτική και δημιουργική προσωπικότητα, προκειμένου ν’αντιπαρέλθουν τα αρνητικά εμπόδια που τους έχουν παραταθεί στη ζωή τους από τα παραπανίσια τους κιλά. Ο λόγος που κάποια παιδιά, λοιπόν, με πρόβλημα παχυσαρκίας μπορεί ν’αναπτύξουν τόσο εξαιρετικές προσωπικότητες που να επισκιάζουν το πρόβλημα του βάρους τους είναι ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν έχουν ενοχοποιηθεί από το οικογενειακό τους περιβάλλον ή έχουν ανακαλύψει πως έχουν κάποια άλλα σημαντικά χαρίσματα τα οποία τραβούν τη θετική προσοχή των γύρω τους κι έτσι ‘χτίζουν’ πάνω σε αυτά ‘ουρανοξύστες’ προκειμένου να σκιάσουν με αυτούς το ‘χαμόσπιτο’ των περιττών τους κιλών.
Τα παχύσαρκα παιδιά χρειάζεται ν’απενοχοποιηθούν κατ’αρχάς. Χρειάζεται να βοηθηθούν ως προς το να κατανοήσουν το κορμί τους, τις αδυναμίες του και τους καθαρά λειτουργικούς-βιολογικούς λόγους για τους οποίους παχαίνουν ευκολότερα από τους άλλους, αισθάνονται πιο έντονα το συναίσθημα της πείνας, αποθηκεύουν ευκολότερα λίπος, έχουν πιο ‘τεμπέλη’ μεταβολισμό, όπως και να μάθουν ότι υπάρχουν τρόποι αυτή τη δύσκολη πρόκληση της φύσης στο κορμί τους να την υπερβούν, να ζήσουν μαζί της καλά, να γίνουν ‘φίλοι’ υπό μία έννοια και να μάθουν να συνυπάρχουν με μικρό κόστος. Τα παχύσαρκα παιδιά πρέπει να διδάσκονται ότι δεν κάνουμε δίαιτα, αλλά ακολουθούμε μια υγιεινή διατροφή επειδή αγαπάμε το κορμί μας και στηρίζουμε τα κενά και τις αδυναμίες του και αυτό είναι το σωστό να κάνουμε με κάθε αδυναμία που έχουμε: να την αγκαλιάζουμε σαν κομμάτι του εαυτού μας, να την κατανοούμε ως προς τη λειτουργία της και να μαθαίνουμε να την διαχειριζόμαστε πάντοτε με άξονα την αγάπη προς τον εαυτό μας. Υπάρχουν πολλά άλλα ‘ελαττώματα’, απλά η τάση για παχυσαρκία είναι πιο εμφανής κι εκ τούτου προσφέρεται, δυστυχώς, ευκολότερα προς στιγματισμό και ενοχοποίηση, σε συνδυασμό με το ότι το παχύσαρκο παιδί θεωρείται αυτομάτως υπέυθυνο για την κατάστασή του.
Η αποδοχή, η αγάπη, η κατανόηση αλλά και μια πιο πρακτική-διδακτική προσέγγιση θα βοηθήσουν δίχως άλλο ένα παχύσαρκο παιδί ν’ανταποκριθεί σε ένα πρόγραμμα άσκησης και ισορροπημένης διατροφής. Σε αυτό πρέπει να συμμετέχει ενεργά όλη η οικογένεια και να έχει τη θέληση να το ακολουθήσει αυτό. Δεν μπορεί, δηλαδή, όλη η οικογένεια ή ο αδύνατος αδελφός να τρώει πίτσες και μακαρονάδες και το παχύσαρκο παιδί μπρόκολο. Θα πρέπει όλη η οικογένεια να είναι διατεθειμένη και αφιερωμένη σε ένα μοντέλο υγιούς σωματικής αντιμετώπισης, ώστε το παχύσαρκο παιδί, όχι μόνο να μην αισθάνεται ‘διαφορετικό’ και προβληματικό, αλλά και να παραδειγματίζεται ενεργά από την στάση των υπολοίπων μελών της οικογένειας απέναντι στο φαγητό. Αυτό, αδιαμφισβήτητα, θα βοηθήσει όλα, ανεξαιρέτως, τα μέλη μιας οικογένειας. Επίσης, οι ομαδικές, οικογενειακές δραστηριότητες άσκησης και φυσικής ζωής θα πρέπει να ενταχθούν συστηματικά στο πρόγραμμα μιας οικογένειας με παχύσαρκο παιδί, χωρίς να το πιέζουν ή να το εκβιάζουν να ασκηθεί, αλλά βρίσκοντας τρόπους να κάνουν την άσκηση κάτι ευχάριστο που φέρνει την οικογένεια κοντά.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η αγάπη όταν δίνεται, εισπράττεται και διδάσκεται μέσω του προσωπικού παραδείγματος, είναι η καλύτερη, ιδανικότερη και πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε αδυναμίας, συμπεριλαμβανομένης και της παιδικής παχυσαρκίας.
Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια