Η λοχεία θεωρείται μια πολύ σημαντική περίοδος για την μητέρα και τη θεμελίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας του βρέφους. Η μητέρα παρέχει συναισθηματική, ασφάλεια και φροντίδα. Προϋπόθεση για την ομαλή διεξαγωγή είναι το περιβάλλον της μητέρας αλλά και η διάθεση. Η λοχεία είναι μια φορτισμένη περίοδος με προσδοκίες ανησυχία, αγωνία και σωματική εξάντληση. Οι προσδοκίες αυτές διαψεύδονται συχνά καθώς το δέσιμο δεν είναι πάντα τόσο άμεσο εφόσον ενδέχεται να εμφανιστούν αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα. 1 στις 10 γυναίκες μπορεί να εμφανίσει επιλόχεια κατάθλιψη με τα συμπτώματα γίνονται εντονότερα σε συγκεκριμένες ώρες όπως το πρωί ή αργά το απόγευμα.

Δεν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος εμφάνισης της διαταραχής αλλά προηγούμενο ιστορικό κάποιας συναισθηματικής διαταραχής, έλλειψη υποστήριξης, πρόωρο τοκετό, απώλεια της μητέρας σε μικρή ηλικία, οικονομικά προβλήματα και πένθος επιβαρύνουν την κατάσταση. Βέβαια η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς συγκεκριμένο λόγο όπως επίσης και η παρουσία των παραπάνω μπορεί να επιβαρύνει αλλά δεν οδηγεί απαραίτητα σε επιλόχεια κατάθλιψη.

Μετά από την εγκυμοσύνη, οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα κατάθλιψης. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνονται τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη που σχετίζονται με την σύλληψη και την γέννηση. Στις πρώτες 24 ώρες μετά από τον τοκετό, το ποσοστό αυτών των ορμονών μειώνεται γρήγορα, στα κανονικά προ εγκυμοσύνης επίπεδά τους. Αυτή η ταχεία αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών, μπορεί να οδηγήσει στην επιλόχεια κατάθλιψη.

Άλλοι λόγοι

· Τα επίπεδα ορμονών του θυρεοειδή αδένα μπορούν επίσης να μειωθούν μετά από τη γέννα και προκαλούν κατάθλιψη.

· Οι γυναίκες χρειάζονται χρόνο για να αναπληρώσουν τα αποθέματα σεροτονίνης στον εγκέφαλο, μετά από κάποιο έντονο στρες.  

· Έντονη κόπωση μετά από εργώδη φυσιολογικό τοκετό.

· Ο άστατος ύπνος εμποδίζει συχνά τη μητέρα να ανακτήσει τις δυνάμεις της

· Αίσθημα πίεσης από τις αλλαγές

· Συναισθήματα απώλειας: της ταυτότητας, του ρόλου, της σιλουέτας, της αίσθησης να είναι ελκυστική.

· Μείωση του ελεύθερου χρόνου

· Το συναισθηματικό περιβάλλον της μητέρας κατά την παιδική της ηλικία και τα βιώματά της παίζουν σημαντικό ρόλο.

· Η συμβολή του πατέρα είναι σημαντική και πηγάζει από τη δική του παιδική ηλικία αλλά και από τις συνθήκες της ζωής του.

· Προβλήματα με την προηγούμενη εγκυμοσύνη ή γέννηση

Τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν σε ένα διάστημα μεταξύ 24 ωρών ως 6 μηνών μετά τη γέννηση και περιλαμβάνουν: κακή διάθεση/ έντονη θλίψη, έλλειψη ικανοποίησης και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε πρόσφεραν ευχαρίστηση, προβλήματα στον ύπνο, κόπωση, συναισθηματική φόρτιση, μείωση/ αύξηση βάρους, μείωση ενεργητικότητας, ανησυχία ότι μπορεί να βλάψει το βρέφος, αισθήματα αναξιότητας, οξυθυμία, απόρριψης ή ενοχής, δυσκολία συγκέντρωσης, σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονία, ψυχοσωματικά συμπτώματα, άρνηση ενασχόλησης με το παιδί ή επιθετικότητα προς αυτό, ευσυγκινησία, έμμονες και ανεξήγητες ιδεοληψίες, διαταραχή των διαπροσωπικών σχέσεων.

Παρόλο οι νέες μητέρες κουράζονται τον πρώτο καιρό η κατάθλιψη δημιουργεί επιπρόσθετα αισθήματα κόπωσης που οδηγεί σε υπερένταση. Το άγχος είναι χαρακτηριστικό και η νέα μητέρα μπορεί να ανησυχεί υπερβολικά να μείνει μόνη με το μωρό.

Έστω κι αν οι μητέρες συχνά ανησυχούν ότι θα κάνουν κακό στο μωρό αυτό συμβαίνει σπάνια. Είναι απαραίτητο να αναγνωρίζεται η επιλόχεια κατάθλιψη μέσω των συμπτωμάτων της και να διαχωρίζεται από τα ήπια καταθλιπτικά συμπτώματα που είναι αρκετά συχνά μετά την εγκυμοσύνη.

Πριν την εγκυμοσύνη

– μην προσπαθείτε να κάνετε τα πάντα. Προσπαθήστε να κάνετε λιγότερα για να μην κουραστείτε. Αν εργάζεστε να τρώτε συχνά γεύματα και προσπαθείτε να χαλαρώνετε

– μην μπείτε σε διαδικασία μετακόμισης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή 6 μήνες μετά

-κάνετε φιλίες με ζευγάρια που περιμένουν μωρό ή μόλις έγιναν γονείς

-να μοιράζεστε τα συναισθήματα σας

-αν στο παρελθόν είχατε κατάθλιψη ενημερώστε τον γυναικολόγο ή τον παθολόγο σας για να σας παραπέμψει σε κάποιο επαγγελματία ψυχικής υγείας

Αφού έρθει το μωρό

– μιλήστε για το πως αισθάνεστε. Αν δεν θέλετε να μιλήσετε στην οικογένεια ή τους φίλους σας μιλήστε στο γιατρό σας

– εκμεταλλευτείτε όλες τις ευκαιρίες ξεκούρασης και αναζητείστε υποστήριξη

– να καταναλώνετε φρέσκιες σαλάτες και φρούτα, γάλα και δημητριακά πλούσια σε βιταμίνες.

Τι μπορούν να κάνουν οι άλλοι

-μην σοκάρεστε ή απογοητεύεστε αν η σύζυγος, σύντροφος η αδελφή σας εκμυστηρευτεί ότι δεν νιώθει καλά μετά την εγκυμοσύνη. Δώστε της χρόνο να μιλήσει και να είστε εκεί για να την ακούσετε

-αν υπάρξει διάγνωση να μην δείξετε την δυσαρέσκεια ή το φόβο σας είναι συχνό και θεραπεύεται

-ρωτήστε πως μπορείτε να βοηθήσετε με τις διάφορες δουλειές μέσα στο σπίτι για να την ξεκουράσετε

Θεραπεία

Η Γνωστική Συμπεριφορικη Θεραπεία (ΓΣΘ) είναι μια από τις πιο ενδεδειγμένες για την αντιμετώπιση της επιλόχειας κατάθλιψης. Ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει να δείτε τον τρόπο με τον οποίο σκέπτεστε και συμπεριφέρεστε και σας οδηγεί σε καταθλιπτική διάθεση και να σας βοηθήσει να τον αλλάξετε. Σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται η χρήση αντικαταθλιπτικής αγωγής σε συνεργασία με Ψυχίατρο ή Νευρολόγο.

Dr Τέσσα Χριστοδούλου PhD, CPsych,

Κλινική Ψυχολόγος- Νευροψυχολόγος