1) Αυτά που οφείλονται σε ιούς.
α) Ο ιός του HPV. Μεταδίδεται κυρίως με την επαφή. Αλλά έχει βρεθεί ο ιός και σε δάχτυλα ασθενών με HPV στα γεννητικά όργανα. Έχει πολλά στελέχη (πάνω από 120). Άλλα από αυτά τα στελέχη προκαλούν τα γνωστά κονδυλώματα. Άλλα όμως είναι πιο επικίνδυνα. Ευτυχώς όμως λίγα είναι επικίνδυνα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 69), αυτά ανακοινώθηκαν από το National Cancer Institute το 2005. Από αυτά τα στελέχη, τα πιο συχνά και τα πιο επικίνδυνα για ενδοεπιθηλιακές βλάβες και για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του αιδοίου είναι το στέλεχος 16 και 18. Αυτά τα δύο στελέχη είναι υπεύθυνα για το 80% του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Τα τελευταία χρόνια έχει ανακαλυφθεί εμβόλιο γι αυτά τα στελέχη, με αποτέλεσμα ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, να μην είναι πλέον ο δεύτερος καρκίνος της γυναίκας (μετά τον καρκίνο του μαστού), επίσης έχει μειωθεί και ο καρκίνος του αιδοίου.
Πρέπει να εμβολιάζονται όλες οι νέες γυναίκες, ώστε μετά από λίγα χρόνια να μειωθεί ακόμα περισσότερο και με την προφύλαξη και το τεστ Παπανικολάου ελπίζουμε κάποια μέρα να εξαφανιστεί.
β) Ο ιός του έρπητος. Υπάρχουν 2 τύποι ιού ο τύπος 1 (HSV-1)και ο τύπος 2 (HSV-2). Αν και έχουν ανακαλυφθεί και άλλοι τύποι, ο τύπος 1 ευθύνεται για τον επιχείλιο έρπη και ο τύπος 2 για τον έρπη των γεννητικών οργάνων (αν και μερικές φορές μπορεί ο τύπος 1 να προκαλέσει έρπη γεννητικών οργάνων και ο τύπος 2 έρπη του χείλους, αλλά είναι σπάνια περίπτωση).
Ο έρπης των γεννητικών οργάνων έχει έντονα συμπτώματα με πόνο. Αρχίζει με φυσαλίδες, δημιουργεί μικρά έλκη με πόνο στην περιοχή και ακολουθούν οι φλύκταινες. Ο ιός μπορεί να εγκατασταθεί στα γάγγλια των νωτιαίων νεύρων, με αποτέλεσμα η τοπική θεραπεία να μην επαρκεί. Ο δε πόνος στα νεύρα είναι μεγάλος. Σπάνια ο έρπητας μπορεί να προκαλέσει ηπατίτιδα, εγκεφαλίτιδα, ακόμη και θάνατο. Οι υποτροπές είναι συχνές, αλλά τα συμπτώματα σε μια υποτροπή είναι ηπιότερα. Ο ιός δεν θεραπεύεται, αλλά θεραπεύουμε με διάφορα φάρμακα τα συμπτώματα και καθυστερούμε τις υποτροπές.
γ) Ο ιός του HIV (AIDS). Επίκτητος ανοσολογική ανεπάρκεια. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ποικίλα και εξαρτάται από την πτώση των λεμφοκυττάρων CD4+. Κύτταρα που έχουν σχέση με την άμυνα του οργανισμού μας, όπως άλλωστε όλο το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ο ιός του έιτζ, ρίχνει την άμυνα του οργανισμού, που ο ασθενής να μην μπορεί να ανταπεξέλθει σε μια απλή (κατά τους άλλους υγιείς)ασθένεια. Σε γυναίκες με HIV λοίμωξη το τεστ Παπανικολάου μπορεί να δείξει ενδοεπιθηλιακές βλάβες . Μετά από μόλυνση του ιού, πρέπει να ψάχνουμε και για άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, διότι η μόλυνσή τους είναι πολύ συχνή.
Η μετάδοση του ιού γίνεται κυρίως με την σεξουαλική επαφή. Στην κύηση η μετάδοση στο έμβρυο του ιού είναι 40% εάν δε γίνει θεραπεία και 3% εάν γίνει θεραπεία.
Με την θεραπεία ο ιός δεν φεύγει από τον ασθενή, όπως και όλοι οι ιοί αυτού του είδους. Προσπαθούμε όμως να μειώσουμε τον αριθμό των ιών και να αυξήσουμε την άμυνα με την αύξηση των CD4+ κυττάρων.
Το κυριότερο είναι η προφύλαξη ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΜΟΛΥΝΣΗ με την συχνή χρήση προφυλακτικών (όπως άλλωστε και με όλα τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα).
δ) Οι ιοί της ηπατίτιδος (Β, C).
i) Ηπατίτις Β, το αίτιο είναι ο ιός της ηπατίτιδος (HBV). Μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή, με την μετάγγιση αίματος από μολυσμένο ασθενή και από μολυσμένες σύριγγες. Η μετάδοση μπορεί να γίνει και στο έμβρυο από μητέρα φορέα (κάθετη μετάδοση).
Όταν νοσήσει ένα άτομο, παραμένει φορέας και μπορεί να μεταδώσει τον ιό σε 10% των περιπτώσεων όταν έχει το αυστραλιανό αντιγόνο θετικό (HBsAg), υπάρχει δε μεγαλύτερος κίνδυνος μετάδοσης αν υπάρχει και το αντιγόνο HBeAg. Τα συμπτώματα είναι ναυτία έμετος ανορεξία, κόπωση, μπορεί και ελαφρός πυρετός (δέκατα). Σε προχωρημένη μορφή μπορεί να έχουμε πόνους στις αρθρώσεις, λεμφαδενίτιδα, εξανθήματα, σπληνομεγαλία, ίκτερος με αποχρωματισμό των κοπράνων και σκούρα ούρα (υπέρχρωση). Σπάνια μπορεί να έχουμε και θάνατο μετά από κώμα.
ii) Ηπατίτις C, το αίτιο είναι ο ηπατοτρόπος ιός HCV, μεταδίδεται όπως και ο ιός της ηπατίτιδος Β (σεξουαλική επαφή, μετάγγιση αίματος, περιγεννητική μετάδοση από την μητέρα στο έμβρυο κα). Η διάγνωση μπορεί να γίνει με την ανίχνευση των αντισωμάτων εναντίων του ιού και του αντιγόνου HCV με την μέθοδο της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης PCR.
ε) Ο κυτταρομεγαλοϊός (CMV). Βρίσκεται στον φάρυγγα, στον κόλπο και τον τράχηλο. Μεταδίδεται κυρίως με την σεξουαλική επαφή, το πρόσφατο αίμα και το γάλα (στα νεογνά). Στον έλεγχο που κάνουμε στις γυναίκες στην εγκυμοσύνη το 60% περίπου είναι θετικές στα αντισώματα του ιού, άρα το 60% των γυναικών έχουν έλθει σε επαφή με τον ιό. Δεν έχει συμπτώματα, παρά μόνο σε άτομα με πεσμένο ανοσοποιητικό (σε άτομα με μεταμόσχευση νεφρού). Μπορεί να εμφανιστεί σαν μια γρίπη. Στην εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο έμβρυο. Γίνεται προσπάθεια παρασκευής εμβολίου, χωρίς να έχουμε τίποτα σίγουρο ακόμα.
στ) Pox virus, που προκαλεί την μολυσματική τέρμινθο.
2) Αυτά που δεν οφείλονται σε ιούς.
α) Διάφορα μικρόβια (π.χ. Κλεψιέλα, Κολοβακτηρίδιο).
β) Βακτηρίδια (π.χ. Gardnerella vaginalis). Πολλές φορές συνυπάρχουν διάφορα.
γ) Μύκητες. Είναι η πιο συχνή αιτία, της κολπίτιδας. Το 75% των γυναικών, είχαν κάποτε στην ζωή τους μια κολπίτιδα, από μύκητες. Προδιάθεση για να αναπτυχθεί μια μυκητιασική κολπίτιδα είναι η λήψης αντιβιοτικών ευρέως φάσματος, η κύησης, ο σακχαρώδης διαβήτης, η λήψης αντισυλληπτικών, η παρατεταμένη χρήσης κορτιζόνης, η πτώσης της άμυνας του οργανισμού και το κάπνισμα. Η κολπίτιδα από μύκητες, έχει υγρά που μοιάζουν σαν πέτσες από γάλα και χαρακτηριστική οσμή (σαν ζυμάρι).
Η διάγνωση πρέπει να γίνεται στο εργαστήριο, γιατί συνυπάρχουν και άλλα αίτια που μπορεί να μπερδέψουν την διάγνωση και να μη γίνει σωστά η θεραπεία. Η θεραπεία θα καθοριστεί από τον γιατρό, μετά την μελέτη των εξετάσεων. Πρέπει να γίνει θεραπεία και στον σύντροφο. Πολλές φορές υποτροπιάζει και τότε η θεραπεία θα δοθεί για μεγαλύτερο διάστημα και στους δύο και θα τους συστήσουμε καλή υγιεινή ζωή και καθαριότητα.
δ) Τριχομονάδες. Η κολπίτιδα εδώ οφείλεται στο πρωτόζωο Trichomonas vaginalis. Τα υγρά εδώ είναι αφρώδη και δύσοσμα. Και εδώ η διάγνωση θα γίνει στο εργαστήριο, γιατί πολλές φορές, υπάρχουν περισσότερες από μία αιτίες. Επίσης και εδώ η θεραπεία πρέπει να γίνει και στους δύο, γιατί μεταδίδεται εύκολα με την επαφή. Ευθύνονται για το 25% των κολπίτιδων.
ε) Χλαμύδια. Είναι πολύ συχνά και προκαλούν κολπίτιδα. Μπορούν να προκαλέσουν ανιούσα φλεγμονή της πυέλου και στείρωση. Υποχωρούν εύκολα με αντιβίωση. Υπάρχουν 15 διαφορετικοί τύποι, όμως για μολύνσεις του γεννητικού συστήματος ευθύνονται οι D και K (οι τύπο L1, L2 και L3 ευθύνονται για το αφροδίσιο λεμφοκοκκίωμα).
στ) Μυκόπλασμα (ουρεόπλασμα, hominis). Ευθύνεται για αποβολές κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και πρόωρο τοκετό (αν δεν θεραπευτούν). Υποχωρούν και αυτά με αντιβίωση.
ζ) Γονοκοκκική λοίμωξη (βλενόρροια). Προκαλεί ουρηθρίτιδα, βαρθολινίτιδα, ενδοτραχηλίτιδα και σαλπιγγίτιδα. Στο νεογέννητο μπορεί να προκαλέσει οφθαλμία. Αν δεν γίνει θεραπεία μπορεί να προκαλέσει πυελική φλεγμονώδη νόσο. Η αντιβίωση είναι η θεραπεία εκλογής.
η)Σύφιλη (την προκαλεί η ωχρά σπειροχαίτη). Μετά από 10 ημέρες, έως 3 μήνες από την πρώτη επαφή θα εμφανιστεί στον κόλπο ή στον τράχηλο (σπάνια στο αιδοίο)μια ανώδυνη εξέλκωση, το συφιλιδικό έλκος. Μπορεί να εμφανιστεί και στον πρωκτό, στην στοματική κοιλότητα ή στις θηλές των μαστών. Το πρώτο αυτό στάδιο διαρκεί 3 έως 8 εβδομάδες. Μπορεί να εξαφανιστεί και χωρίς θεραπεία. Αν όμως δεν θεραπευθεί σε αυτό το στάδιο, θα προχωρήσει στο δεύτερο στάδιο με ευρεία διασπορά των σπειροχαιτών. Τότε θα έχουμε λεμφαδενοπάθεια, εκτεταμένο εξάνθημα κυρίως στα πέλματα και στις παλάμες, καθώς και συμπτώματα γρίπης. Η διάρκεια του σταδίου αυτού είναι περίπου 6 εβδομάδες. Μετά από καιρό και αν δεν γίνει θεραπεία θα έχουμε το τρίτο στάδιο με σοβαρά συμπτώματα από ζωτικά συστήματα όπως, καρδιά και αγγεία, δημιουργία ανευρισμάτων στην αορτή, νευρικό σύστημα (νευροσύφιλη), μυοσκελετικό κα.
θ) Παράσιτα ( η ψείρα του εφηβαίου και το άκαρι της ψώρας).
Συμπέρασμα: Προσοχή, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι πολύ διαδεδομένα γύρω μας, σε ανθρώπους που ξέρουμε, μιλάμε και γνωρίζουμε. Πολύ πάνω από τους μισούς φίλους μας έχει ή είχε ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Επειδή δεν υπάρχουν προγράμματα υγείας για το ασφαλές σεξ, για να προφυλαχτούμε πρέπει να ξέρουμε και να τηρούμε ορισμένους κανόνες.
1) Πάντα σεξ με προφυλακτικό.
2) Το προφυλακτικό να χρησιμοποιείται από την αρχή της σεξουαλικής πράξεως και όχι λίγο πριν το τέλος.
3) Πάντα καλό πλύσιμο των χεριών πριν και μετά το σεξ.
4) Καλό πλύσιμο των χεριών στις τουαλέτες, ιδίως στις κοινόχρηστες.
5) Συχνός καθαρισμός σε πόμολα, κινητά, τηλεκοντρόλ, αν χρησιμοποιούνται από πολλά άτομα.
Είναι γνωστό ότι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι πολύ πιο συχνά όταν πολλά άτομα μένουν μαζί με κακές υγειονομικές συνθήκες.
Μαιευτήρ Χειρουργός Γυναικολόγος