Τι είναι ο πυρετός, έχει φυσιολογικό ρόλο;

Ο πυρετός είναι η φυσιολογική αμυντική απόκριση του σώματος σε κάποιον ενοχλητικό παράγοντα. Ο παράγοντάς αυτός είναι συνήθως κάποιος ιός ή μικρόβιο που εισέρχεται στο αίμα μας. Ο «θερμοστάτης» του σώματός μας βρίσκεται σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος. Ο πυρετός έχει σκοπό: δίνει σήμα συναγερμού σε όλα τα κύτταρα του αμυντικού συστήματος να λειτουργήσουν πιο εντατικά στην προσπάθεια να διώξουν τον ενοχλητικό παράγοντα. Επιπλέον, το μικρόβιο καταστρέφεται πιο εύκολα σε υψηλές θερμοκρασίες. Άρα, έως ένα βαθμό, ο πυρετός είναι για τον οργανισμό μας ένα χρήσιμο σύμπτωμα.

Εκτός από κάποια λοίμωξη από ιό ή από μικρόβιο, πυρετό στα μωρά μπορεί να προκαλέσει και ένα εμβόλιο, ένα φάρμακο, η έντονη δραστηριότητα (παιχνίδι), η συναισθηματική αναστάτωση ή το γεγονός ότι τους φοράμε πολλά ρούχα. 

Ποια είναι η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος;

Η φυσιολογική θερμοκρασία στο σώμα του παιδιού (μετρημένη στη μασχάλη) είναι 36.5 με 37.3 βαθμοί Κελσίου. Η φυσιολογική θερμοκρασία σώματος ανεβαίνει με την δραστηριότητα, την ζέστη και όσο προχωράει η μέρα. Από 37.4 έως 37.9 το παιδί έχει  τα λεγόμενα δέκατα, ενώ πάνω από 38.0 το παιδί έχει πυρετό.

 

Πως μετράμε την θερμοκρασία του σώματος;

Χρησιμοποιούμε θερμόμετρο μη υδραργυρικό. Τα υδραργυρικά ήταν αξιόπιστα θερμόμετρα αλλά καλό είναι να μην χρησιμοποιούνται για λόγους ασφάλειας στα παιδιά. Για ηλεκτρονικά θερμόμετρα, πρώτα ζεσταίνουμε το θερμόμετρο στο χέρι μας, έπειτα παίρνουμε τρείς συνεχόμενες μετρήσεις και θεωρούμε αξιόπιστη την τελευταία.

Πρέπει να θερ­μομετρούμε το παιδί πάντα από την ίδια θέση (μασχάλη, ορθό κλπ) και ακόμη να αναφέρουμε στο γιατρό τη θέση που το θερμομετρήσαμε.

Ακόμη και τα λεγόμενα θερμόμετρα του λεπτού, καλό είναι να παραμένουν στη θέση θερμομέτρησης (μασχάλη ή ορθό) τουλάχιστον επί 3 λεπτά.

Την θερμοκρασία καλύτερα να την παίρνουμε από μεμβράνη του σώματος, δηλαδή από τον πρωκτό, το στόμα ή το αυτί. Αν παίρνουμε τη θερμοκρασία από τη μασχάλη, θα πρέπει να προσθέσουμε 0.4 βαθμούς Κελσίου στην τιμή που βρήκαμε.

Εάν το παιδί μας φαίνεται πολύ άρρωστο και η θερμοκρασία μασχάλης όχι υψηλή, πρέπει να επιβεβαιώσουμε οπωσδήποτε τη μέτρηση με θερμοκρασία μεμβράνης. Αυτό γιατί κάποιες φορές, ιδιαίτερα σε βαριά λοίμωξη, η θερμοκρασία στο δέρμα και στα άκρα δεν αντικατοπτρίζει τη θερμοκρασία στο εσωτερικό του σώματος, οπότε η μέτρηση στη μασχάλη μπορεί να μας παραπλανήσει και λανθασμένα να μας εφησυχάσει.

 

Είναι ο πυρετός επικίνδυνος;

Ο πυρετός από μόνος του δεν είναι επικίνδυνος, ακόμα και υψηλός δεν οδηγεί σε εγκεφαλική βλάβη, όπως συχνά φοβούνται οι γονείς. Επικίνδυνη όμως μπορεί να είναι η αιτία του πυρετού, που πρέπει να ανευρίσκεται με τη βοήθεια του παιδιάτρου.

Να θυμάστε ότι το μωρό σας μπορεί να είναι εξίσου άρρωστο όταν η θερμοκρασία του σώματός του είναι 38.5^οC και όταν είναι 40^οC. Ένας πυρετός 40^οC για δύο μέρες δεν χρειάζεται να μας ανησυχεί, εάν οφείλεται σε ίωση. Αντίθετα, ένας πυρετός 38.5^οC που οφείλεται σε πιθανή μηνιγγίτιδα χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση στο νοσοκομείο.

 

Πώς να αντιμετωπίσω τον πυρετό του παιδιού;

Ο πυρετός δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται πάντα και σε όλες τις περιπτώσεις. Όπως είπαμε είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού που, όταν δεν είναι έντονη, είναι καλό να την σεβαστούμε. Επομένως δεν αντιμετωπίζουμε φαρμακευτικά θερμοκρασίες του παιδιού στο 37.5 ή στο 38.0. Όταν όμως γίνει υψηλός ή προκαλεί κλάμα, ανησυχία, δυσφορία, ανορεξία στο παιδί, καλό είναι να αντιμετωπίζεται.

Ως γενικό κανόνα, συμβουλευτείτε πρώτα πάντα τον παιδίατρό σας. Ο πυρετός δεν είναι νόσος αλλά μπορεί να είναι εκδήλωση μιας σοβαρής ασθένειας. Στα νεογέννητα και στα βρέφη κάτω των έξι μηνών, πυρετός πάνω από 38.0 που δεν σχετίζεται με εμβολιασμό χρήζει ιατρικής εξέτασης και αντιμετωπίζεται ως σοβαρό σύμπτωμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Αν ο παιδίατρος δεν ανησυχεί, μπορείτε να κατεβάσετε τον πυρετό με τους εξής τρόπους:

·   Δε χρειάζεται να θερμομετρείτε το παιδί πολύ συχνά, «προληπτικά», κάθε μισή ή μία ώρα, αλλά μόνο όποτε το νιώθετε ζεστό.

·   Δεν είναι πάντα απαραίτητο να χορηγήσετε φάρμακα. Μπορείτε να ντύσετε το μωρό με άνετα ρούχα ή να του τα βγάλετε. Εάν το παιδί κρυώνει ή έχει ρίγος, μπορείτε για λίγο να το σκεπάσετε.

·   Μπορείτε να χρησιμοποιείτε ανεμιστήρα αλλά ήπια και με προσοχή.

·   Σπογγίζοντας με σφουγγάρι το μωρό δεν έχει συνήθως αποτέλεσμα.

·   Να του κάνετε ένα χλιαρό μπάνιο.  Γεμίστε τη μπανιέρα με 5 εκατοστά χλιαρό –όχι καυτό- νερό (36-37 βαθμούς C). Εάν το μωρό αρχίσει να τρέμει, σταματήστε να το βρέχετε και τυλίξτε το σε μία στεγνή πετσέτα. Όταν σταματήσει να τρέμει, ζεστάνετε πάλι το νερό και συνεχίστε.

·   Δώστε του πολλά υγρά για να προλάβετε αφυδάτωση.

·   Ελέγξτε τακτικά το παιδί εάν είναι ζεστό τη νύχτα.

·   Εάν πάλι πιστεύετε ότι είναι απαραίτητο να του δώσετε φάρμακο (όχι για θερμοκρασία κάτω από 38.5), συμβουλευθείτε πρώτα τον γιατρό σας, ο οποίος θα σας πει ποιο φάρμακο πρέπει να του δώσετε και πως. Συνήθως μπορείτε να δώσετε παρακεταμόλη (Depon ή Panadol) ή/ και ιβουπροφένη/ μεφαιναμικό οξύ (Ponstan ή Algofren). Πολλές φορές η δόση που δίνουν οι γονείς δεν είναι αρκετή, συμβουλευτείτε πάντα τον παιδίατρο για τις δόσεις. Αν χρειάζεται συνδυασμός συχνά τα εναλλάσσουμε κάθε 3-4 ώρες.

·   Θερμομετρήστε πιο εντατικά, δώστε πιο νωρίς αντιπυρετικό εάν το παιδί έχει ιστορικό πυρετικών σπασμών.

·   Δίνουμε το αντιπυρετικό με το κουταλάκι που περιέχεται στο φάρμακο ή το μετράμε με σύριγγα. Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε δικά μας κουταλάκια, γιατί η ποσότητα φαρμάκου διαφέρει και δε μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το πόσο πραγματικά δίνουμε.

·   Προσοχή σε αντιπυρετικά που έχουν την ίδια ουσία (πχ Ντεπον, παναντολ, ντολαλ). Αν τα δίνετε όλα μαζί μπορεί άθελά σας να φτάσετε σε τοξική δόση.

·   Μη δίνετε ποτέ ασπιρίνη σε παιδί κάτω των 16 ετών.

·   Κρατήστε το παιδί μακριά από το σχολείο ή τον παιδικό σταθμό, τουλάχιστον για μια ημέρα επιπλέον από το σταμάτημα του πυρετού.

 

Τι πρέπει να προσέξω;

Ο πυρετός τις περισσότερες φορές δεν υποδηλώνει σοβαρή λοίμωξη.

 

Ζητήστε όμως αμέσως ιατρική βοήθεια εάν:

·   Είναι μωρό κάτω των 6 μηνών

·   Το παιδί χειροτερεύει στη διάθεσή του, κλαίει συνεχώς ή είναι ληθαργικό

·   Εμφανίσει εξάνθημα που δεν υποχωρεί στην πίεση

·   Κάνει σπασμό

·   Έχει δυσκολία στην αναπνοή ή βογκάει

·   Δεν τρώει, κάνει εμετούς, δεν παίζει, ακόμα και όταν ο πυρετός πέσει

·   Ο πυρετός είναι πάνω από 40.5 βαθμούς C.

·   Ο πυρετός δεν πέφτει εύκολα, ανεβαίνει γρήγορα, τα μεσοδιαστήματα καλυτέρευσης είναι πολύ σύντομα

·   Ο πυρετός συνεχίζει υψηλός μετά το πρώτο 24ωρο και χωρίς κανένα άλλο συνοδευτικό σύμπτωμα (πχ συνάχι, βήχα, πονόλαιμο)

·   Ο πυρετός διαρκεί πάνω από 3 ημέρες

·   Δε μπορείτε να τα βγάλετε πέρα για οποιοδήποτε λόγο, κάτι δεν σας πάει καλά με το παιδί. Εμπιστευτείτε το ένστικτό σας, ο παιδίατρος θα το σεβαστεί και θα το λάβει σοβαρά υπόψη του. 

 

Στέλιος Παπαβέντσης

Παιδίατρος MRCPCH DCH IBCLC

www.pediatros–thes.gr