Η περίοδος των διακοπών είναι ένα χρονικό διάστημα όπου οι διατροφικές συνήθειες μιας οικογένειας διαφοροποιούνται σημαντικά σε σχέση με το πρότυπο διατροφής που εφαρμόζεται στην οικογενειακή εστία. Οι καλές διατροφικές επιλογές ελαχιστοποιούνται εκτός σπιτιού με αποτέλεσμα η ποιότητα διατροφής να επηρεάζεται σημαντικά. Τρόφιμα χαμηλής θρεπτικής αξίας τείνουν να καταναλώνονται από τα παιδιά σε μεγάλες ποσότητες.
Μπορούμε να διαχωρίσουμε σε 2 κατηγορίες τα τρόφιμα αυτά. Αφενός μεν υπάρχουν τα κακής ποιότητας ενδιάμεσα σνακς και αφετέρου τα κακής ποιότητας κυρίως γεύματα. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα παγωτά, τα κρουασάν, τα κουλουράκια και άλλα γλυκίσματα, τα πατατάκια και τα διάφορα αρτοσκευάσματα όπως οι τυρόπιτες. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν και τα αναψυκτικά και τα ροφήματα υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και λιπαρά (σοκολάτα, μιλκ σέικς). Στα κυρίως γεύματα, τα τηγανιτά προϊόντα όπως οι πατάτες και τα τηγανιτά θαλασσινά πρέπει να αποφεύγονται όπως επίσης και τα φαγητά τύπου fast food (μπέργκερς και λιπαρά σάντουιτς). Μακαρονάδες με λιπαρές σάλτσες (καρμπονάρα) και κρεατικά με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά (χοιρινή μπριζόλα, παϊδάκια).
Ποια τρόφιμα πρέπει να προτιμώνται;
Σε κάθε περίπτωση οι γονείς πρέπει να μεριμνούν ώστε τα παιδιά τους να έχουν πρόσβαση σε καλές τροφικές επιλογές. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού τα φρούτα και οι χυμοί προσφέρονται για πρόσληψη όλων των απαραίτητων βιταμινών και ιχνοστοιχείων για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών. 2 ποτήρια φυσικού χυμού και 2 φρούτα πρέπει να καταναλώνονται από τα παιδιά σε καθημερινή βάση. Το γάλα είναι επίσης απαραίτητο να καταναλώνεται σε ικανοποιητικές ποσότητες (τουλάχιστον 2 ποτήρια/ ημέρα) ιδιαίτερα από παιδιά ηλικίας κάτω των 6 ετών. Πάντα στα κυρίως γεύματα θα πρέπει να υπάρχει διαθεσιμότητα σαλάτας ώστε τα παιδιά να τρώνε έστω και μικρή ποσότητα λαχανικών κάθε μέρα. Επιπλέον, οι γονείς θα πρέπει να παρέχουν καλές επιλογές τροφίμων στα ενδιάμεσα σνακς όπως κράκερς ή μπισκότα ολικής αλέσεως, τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες. Τέλος, να μην ξεχνούμε ότι όπως και οι ενήλικες, έτσι και τα παιδιά χρειάζονται τουλάχιστον 6 ποτήρια νερό/ ημέρα για να αποφύγουν τον κίνδυνο αφυδάτωσης.
Ενδιάμεσα Σνακς
Αναφορικά με την κατανάλωση ενδιαμέσων γευμάτων-σνακς, οι καλύτερες επιλογές για αντικατάσταση παγωτών είναι οι γρανίτες που περιέχουν πολύ λιγότερα λιπαρά, τα γλυκά θα πρέπει να αντικαθιστούνται από μπάρες δημητριακών, μπισκότα ολικής αλέσεως ή σικάλεως, ζελέ φρούτων ή κρέμα καραμελέ ή γιαούρτι με φρούτα ή δημητριακά. Τα πατατάκια και οι τυρόπιτες μπορούν να αντικατασταθούν από ένα τοστ με τυρί-γαλοπούλα και τομάτα, κράκερς σικάλεως, κριτσίνια σικάλεως. Σε καμία περίπτωση τα παραπάνω τρόφιμα δε χρειάζεται να αποκλείονται από τη διατροφή των παιδιών. Κατανάλωση μιας τυρόπιτας την εβδομάδα, 100 γρ. από πατατάκια την εβδομάδα και 1 παγωτό μέρα παρά μέρα είναι ποσότητες που δε βλάπτουν την υγεία των παιδιών και μπορούν να συμπεριλαμβάνονται στα πλαίσια μια ισορροπημένης διατροφής. Οι χυμοί εμπορίου μπορούν να συμπεριλαμβάνονται στη διατροφή των παιδιών καθώς αποτελούν μια εύκολη λύση, δεν περιέχουν λιπαρά και παρέχουν κάποιες βιταμίνες. Ειδικά όταν χρησιμοποιούνται σε αντικατάσταση των αναψυκτικών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν 1 φορά την ημέρα. Τα αναψυκτικά είναι κενές θερμίδες, δεν περιέχουν καθόλου θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες και καλό είναι να αποφεύγονται καθώς περιέχουν πολύ γλυκόζη (ζαχαρη) και όταν καταναλώνονται μειώνεται συνεπακόλουθα η πρόσληψη νερού. 1-2 αναψυκτικά την εβδομάδα είναι ανεκτά στη διατροφή ενός παιδιού, αλλά σε ηλικίες κάτω των 6 ετών συστήνεται η πλήρης αποφυγή τους.
Η κατανάλωση ενδιαμέσων γευμάτων είναι σημαντική καθώς εάν τα παιδιά μένουν νηστικά για πολλές ώρες, οι μεταβολικές τους καύσεις μειώνονται και επιπλέον σχεδόν αναπόφευκτα καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες φαγητού στα κυρίως γεύματα. Οι γονείς πρέπει να είναι οργανωμένοι στοιχειωδώς έτσι ώστε να παιδιά τους να τρώνε ενα ποιοτικό σνακ το αργότερο κάθε 3 ώρες (φρούτα, χυμοί, κράκερς, κουλούρι Θεσ/νίκης, δημητριακά).
Συνέπειες κακής ποιότητας διατροφής
Σε περίπτωση που οι διακοπές και άρα η διατροφική αποδιοργάνωση διαρκούν μόνο για λίγες ημέρες οι συνέπειες της κακής διατροφής δεν είναι εύκολα αντιληπτές πέρα από κάποια αδυναμία, έλλειψη συγκέντρωσης και πονοκεφάλους, ωστόσο όταν οι διακοπές διαρκούν περισσότερο η κακή ποιότητα διατροφής μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την πρόσληψη βάρους, την έλλειψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων (κυρίως εκφράζεται στο σίδηρο και το ασβέστιο). Παρόλα αυτά το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά εκτίθενται σε πολύ λιπαρές ή γλυκιές γεύσεις, οι οποίες είναι πολύ πιο εύληπτες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι πιο ήπιες γεύσεις όπως τα λαχανικά ή τα φρούτα να μην προκαλούν αίσθηση στα παιδιά. Ελοχεύει λοιπόν ο κίνδυνος τα παιδιά να συνηθίσουν τα λιπαρά και γλυκά τρόφιμα λόγω της μεγάλης έκθεσης και να τα αποζητούν ακόμα και μετά το τέλος των διακοπών. Άρα είναι σημαντικό ακόμα και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού να υπάρχει ισορροπία στη διατροφή των παιδιών έτσι ώστε να μην διαταραχθεί η γενικότερη διατροφική ποικιλία. Ακόμα μεγλύτερη σημασία έχει η παραπάνω παρατήρηση σε παιδιά ηλικίας έως 6 ετών που ακόμα διαμορφώνουν τις διατροφικές αρεσκείες και αποστροφές.
Πού τρώμε;
Σε ότι αφορά τις επιλογές των κυρίως γεύματα, έχει σημασία o τόπος κατανάλωσης τους. Είναι βέβαιο ότι ένα εστιατόριο ή μια ταβέρνα παρέχει ένα ευρύτερο φάσμα από επιλογές πιάτων, όπου είναι δυνατόν να καταναλωθούν λαχανικά, μαγειρευτά ή ψητά φαγητά με μικρότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά. Τα ταχυφαγεία από την άλλη δεν παρέχουν ποικιλία φαγητών, με αποτέλεσμα τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες να καταναλώνουν τηγανιτά τρόφιμα, προπαρασκευασμένα προϊόντα χαμηλής θρεπτικής αξίας και υψηλής θερμιδικής πυκνότητας.
Είναι λοιπόν προτιμότερο να καταναλώνονται φαγητά σε κάποιο εστιατόριο με πιάτα κοτόπουλου, θαλασσινών, ψαριών, μαγειρευτών λαχανικών να αποτελούν ενδεδειγμένες λύσεις, σε σχέση με μπέργκερς ή σουβλάκια ή πίτσες που μπορούν να καταναλωθούν σε ένα ταχυφαγείο.
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος