Η Ελλάδα κατέχει δυστυχώς μια από τις υψηλότερες θέσεις τόσο στον Ευρωπαϊκό όσο και στον παγκόσμιο χάρτη στα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει μέριμνα για την πρόληψη αλλά και τη θεραπεία της παιδικής παχυσαρκίας, ούτε σε σχολικό, ούτε σε κοινωνικό επίπεδο.
Τα Ελληνόπουλα λόγω των αυξημένων σχολικών υποχρεώσεων αλλά και λόγω ανυπαρξίας ασφαλών χώρων για παιχνίδι, έλλειψη πάρκων κτλ, περνούν πολλές ώρες της ημέρας καθισμένα. Στην Ελλάδα αναφέρεται ότι ο μέσος όρος των παιδιών παρακολουθεί τηλεόραση και παίζει βιντεοπαιχνίδια για 3-4 ώρες την ημέρα, το οποίο αυξάνει δραματικά στο διάστημα των διακοπών από το σχολείο. Οι συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τηλεθέαση είναι μέχρι 2 ώρες την ημέρα τηλεόραση και βιντεοπαιχνίδια μαζί.
Παράλληλα, δεν τηρείται η νομοθεσία για διαφημίσεις ανθυγιεινών τροφίμων σε παιδιά, όπως δεν τηρείται η νομοθεσία για τα επιτρεπόμενα είδη στο κυλικείο του σχολείου. Παράλληλα, έχει μειωθεί ο χρόνος παρασκευής φαγητού, ενώ έχουν αυξηθεί οι επιλογές για παραγγελία φαγητού στο σπίτι, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι φαγητό αρκετά πλούσιο σε θερμίδες. Αυτά τα φαινόμενα οδηγούν από τη μία σε μειωμένες καύσεις και από τη άλλη σε αυξημένη κατανάλωση φαγητού. Ο συνδυασμός των παραπάνω αποκαλείται «παχυσαρκογόνο περιβάλλον» και οδηγεί σε αυξημένα φαινόμενα παχυσαρκίας
Τι επιπτώσεις έχει η παιδική παχυσαρκία;
1. Σωματικές. Ένας παιδί με περισσότερα κιλά, κατ’αρχήν φθείρει και ταλαιπωρεί τις αρθρώσεις του σε σημείο που μπορεί να μην μπορεί να αναστραφεί. Το υπέρβαρο παιδί μπορεί να έχει υπεριλιπιδαιμία, η οποία δρα προσθετικά και προσβάλλει τα αγγεία του παιδιού από νωρίς. Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται σε παιδιά ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2, που παλαιότερα θεωρούνταν ασθένεια του γήρατος. Επιπλέον, ένα υπέρβαρο παιδί μπορεί να αποθηκεύσει λίπος στο συκώτι, να προσβληθεί από ουρική αρθρίτιδα και να έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση. Επίσης, πολλές και σημαντικές ορμονικές αλλαγές μπορεί να προκληθούν από την παιδική παχυσαρκία που είτε καθυστερούν είτε επιταχύνουν το ρυθμό της ενήβωσης. Η καταπόνηση που δέχεται το σώμα ενός υπέρβαρου παιδιού είναι πολλαπλάσια από αυτή που δέχεται το σώμα ενός παχύσαρκου ενήλικα και συμβαίνει για περισσότερα χρόνια
2. Ψυχολογικές. Τα υπέρβαρα παιδιά είναι συχνότερα θύμα κοροϊδίας από άλλα παιδιά (bullying), ενώ συχνά αντιδρούν σε αυτό με βίαιη συμπεριφορά. Τα υπέρβαρα παιδιά στιγματίζονται περισσότερο και δυστυχώς πέφτουν θύματα περισσότερων διακρίσεων από καθηγητές, προπονητές, ακόμα και ιατρούς. Πολλά υπέρβαρα παιδιά έχουν σημάδια κατάθλιψης, εσωστρέφειας αλλά και διαταραχών πρόσληψης τροφής, ενώ συνήθως έχουν άσχημη εικόνα σώματος
Οι πιθανότητες να γίνει ένα υπέρβαρο παιδί υπέρβαρος ενήλικας αυξάνονται δραματικά μετά την εφηβεία. Δυστυχώς, η παχυσαρκία είναι μια ασθένεια που δεν κρύβεται και έτσι τα υπέρβαρα άτομα πέφτουν συχνά θύματα στιγματισμού. Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι υπέρβαροι ενήλικες έχουν χαμηλότερες πιθανότητες να πάρουν κάποιο πτυχίο, να βρουν δουλειά, να παντρευτούν και να κάνουν οικογένεια, ενώ οι περισσότεροι ταλαιπωρούνται χρόνια με το πρόβλημα της παχυσαρκίας.
Θεραπευτικές οδοί
Οι περισσότερες έρευνες πάνω στο θέμα της παχυσαρκίας και της παιδικής παχυσαρκίας, δείχνουν ότι το πιο πετυχημένο θεραπευτικό μοντέλο που έχει και τη μεγαλύτερη διάρκεια, είναι η εκπαίδευση στη διατροφή. Η διατροφή που συστήνεται για τη σωστότερη απώλεια βάρους είναι η Μεσογειακή Διατροφή και η σταδιακή μείωση του βάρους ώστε να εξομαλυνθεί το ύψος σε σχέση με το βάρος του παιδιού. Για την επιτυχημένη διαχείριση του βάρους είναι επίσης απαραίτητα η βελτίωση της διατροφικής συμπεριφοράς. Οι μελέτες που συνδύασαν την απώλεια βάρους με βάση τη Μεσογειακή Διατροφή και τη βελτίωση της διατροφικής συμπεριφοράς μέσω της Γνωστικής- Συμπεριφορικής Θεραπείας, είχαν τα καλύτερα και τα πιο μακροχρόνια αποτελέσματα. Τέλος, σημαντικό ρόλο παίζει η άθληση, η οποία όταν ξεκινάει από τη μικρή ηλικία του παιδιού, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να συνεχιστεί και στην ενήλικο ζωή του. Η ενθάρρυνση και η σωστή εκπαίδευση στην άθληση επίσης έχουν θετικότερα αποτελέσματα από την απλή προπόνηση που γίνεται στο σχολείο, όπου μπορεί να υπάρχει και άσχημη συμπεριφορά προς το παχύσαρκο παιδί και να συμβάλλει στο να μη θέλει το παιδί να αθληθεί γενικότερα.
Οι έρευνες που έχουν γίνει σε κατασκηνώσεις του εξωτερικού, αλλά και σε κατασκήνωση της Βορείου Ελλάδας, δείχνουν ότι έχουν αποτελέσματα τόσο στη βραχυχρόνια θεραπεία της παχυσαρκίας όσο το παιδί βρίσκεται στην κατασκήνωση, όσο και αργότερα. Σε κατασκηνώσεις όπου ακολουθείται πρόγραμμα παρακολούθησης και εμψύχωσης των κατασκηνωτών μετά το τέλος της κατασκήνωσης (follow–up), τα καλά αποτελέσματα συνεχίζουν για πολύ μετά την κατασκήνωση. Τα αποτελέσματα δεν περιορίζονται μόνο στους τομείς του βάρους και της σύστασης σώματος, αλλά και στην ψυχολογία του παιδιού. Η θεραπευτική μέθοδος της κατασκήνωσης χαρακτηρίζεται ως ευχάριστη από τα παιδιά και η τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς θεωρείται ως ο πιο ολοκληρωμένος και επιτυχημένος τρόπος απώλειας βάρους.
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, SRD, MSc
www.olo–ygeia.gr