Μέρος Β’
Οι παραπάνω πιστεύουν ότι σκοπεύοντας την εκπαίδευση για το αναπάντεχο κατά την διάρκεια του παιχνιδιού, τα ζώα ενεργά δημιουργούν και ψάχνουν καταστάσεις μέσα από τις οποίες βρίσκονται σε συνθήκες όπου απρόσμενα γεγονότα μπορούν να συμβούν.
Εσκεμμένα χαλαρώνουν τον έλεγχο των κινήσεών τους ή εμπλέκονται σε στάσεις ή καταστάσεις οι οποίες δεν είναι καθόλου επωφελείς.
Η θεωρία των παραπάνω εξηγεί γιατί το παιχνίδι συνίσταται από γρήγορες εναλλαγές μεταξύ «ελεγχόμενων κινήσεων» και κινήσεων που προκαλούν προσωρινή απώλεια του ελέγχου. Στην θεωρία αυτή εξηγείται ότι η εναλλαγή μεταξύ αυτών των διαφορετικών μορφών συμπεριφοράς απαιτεί γνωστικές διαδικασίες με αποτέλεσμα μια περίπλοκη συναισθηματική κατάσταση η οποία γενικά αναφέρεται ως «διασκέδαση / περνάω καλά».
Καθώς λοιπόν στον τομέα της εκπαίδευσης σκύλων ενδιαφερόμαστε όλο και περισσότερο για το τι μπορεί να μας προσφέρει ο τομέας της επιστήμης γενικότερα και η ηθολογία ειδικότερα, νέες πληροφορίες και ιδέες μας είναι διαθέσιμες τις οποίες οι παλαιότεροι ούτε να φανταστούν δεν μπορούσαν.
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν μάθει πολλά σχετικά με το παιχνίδι τα οποία θα οφείλουμε να τα γνωρίζουμε ως εκπαιδευτές για το καλό του συνόλου.
Ο τομέας των «σημάτων παιχνιδιού» είναι ιδιαίτερα νευραλγικός όσον αφορά την έρευνα σχετικά με το παιχνίδι.
Καθώς το παιχνίδι μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό και φόβο, τα ζώα συχνά προμηνούν την διάθεσή τους για παιχνίδι. Τα «σήματα παιχνιδιού» είναι ο τρόπος που τα σκυλιά ανακοινώνουν το ένα στο άλλο ότι το παιχνίδι πρόκειται να αρχίσει ή ότι επιθυμούν να παίξουν. Τα «σήματα παιχνιδιού» σημαίνουν ότι η ακολουθούμενη συμπεριφορά είναι «παιχνιδιάρικη» και δεν υπάρχει καμία πρόθεση για πρόκληση βλάβης.
Πολλές συμπεριφορές που συναντάμε στο παιχνίδι είναι δανεισμένες από άλλες καταστάσεις καθημερινότητας και ειδικότερα μάλιστα το κυνηγητό, το δάγκωμα και το ταρακούνημα. Επειδή λοιπόν αυτές οι δραστηριότητες υπάρχει πιθανότητα να παρερμηνευθούν, τα «σήματα παιχνιδιού» ξεκαθαρίζουν τις προθέσεις του σκύλου που θα τις επιδείξει.
Ο Bekoff (1995) ανακάλυψε ότι τα σκυλιά κάνουν το γονάτισμα με τα μπροστινά πόδια (play bow) πριν αρχίσει το παιχνίδι για να σηματοδοτήσουν την αρχή του παιχνιδιού καθώς επίσης και πριν κάνουν οποιαδήποτε συμπεριφορά που μπορεί να παρεξηγηθεί από τον συμμετέχοντα στο παιχνίδι. Για παράδειγμα το play bow στο ενδιάμεσο του παιχνιδιού πολύ συχνά προηγείται ενεργειών όπως το δάγκωμα, το γρήγορο κούνημα του κεφαλιού δεξιά και αριστερά. Αυτό από μόνο του συνεπάγεται ότι ο σκύλος που κάνει το «σήμα παιχνιδιού» γνωρίζει από πριν α./ τι ενέργεια πρόκειται να κάνει και β./ ποια δυνητική συνέπεια θα έχει αυτή του η ενέργεια στον άλλο σκύλο με τον οποίο παίζουν.
Η ικανότητα του να μπορεί να αντιληφθεί κάποιος το μέλλον, την νοητική/πνευματική κατάσταση καθώς και τις ενδεχόμενες μελλοντικές ενέργειες ενός άλλου ατόμου, απαιτεί ανώτερες γνωστικές δυνατότητες οι οποίες μόνο σχετικά πρόσφατα αναγνωρίστηκαν ότι υπάρχουν πέρα από τα πρωτεύοντα θηλαστικά.
Καθώς επιστήμονες όπως ο Bekoff χρησιμοποιούν το παιχνίδι ως εργαλείο για να μάθουν περισσότερα σχετικά με την διάνοια των σκύλων, και εμείς ως εκπαιδευτές σκύλων μπορούμε να μάθουμε μέσα από την παρατήρηση των δικών μας σκυλιών, ενώ παίζουν, ποια είναι και ως μονάδες και σαν είδος.
Είναι τρομερά ικανοποιητικό να επιβεβαιώνονται τελικά μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα και μέσα από σοβαρές επιστημονικές αναζητήσεις τα πιστεύω κάποιων παλαιότερων εκπαιδευτών σκύλων.
Ο Bekoff 1998 και οι Bekoff και Allen 1998 αναφέρουν ότι το κοινωνικό παιχνίδι που παρατηρείται στους οικόσιτους σκύλους φανερώνει πολλά σε σχέση με την γνωστική τους ικανότητα. Για να μπορέσουν δύο άτομα να εμπλακούν σε παιχνίδι θα πρέπει να έχουν τις απαραίτητες γνωστικές ικανότητες για να διαπραγματευτούν συμφωνίες συνεργασίας, να μπορούν να ζητήσουν άδεια για να εμπλακούν σε κάποιες δραστηριότητες, να τοποθετήσουν τον εαυτό τους σε ένα φανταστικό σενάριο.
Τα σκυλιά πιθανά να μπορούν να αποδώσουν νοητικές και συναισθηματικές καταστάσεις στους συμπαίκτες τους, γεγονός που προβάλει την συναρπαστική οξυδέρκεια ότι τα σκυλιά πιθανότατα να έχουν την αφηρημένη ιδέα του εαυτού τους, ικανότητα την οποία βασικά συναντούμε μόνο στα ανώτερα θηλαστικά.
Η έρευνα σχετικά με τα «σήματα παιχνιδιού» περιλαμβάνει μια μελέτη των Rooney, Bradshaw και Robinson 2001 η οποία πραγματεύεται τις αντιδράσεις των σκυλιών στα ανθρώπινα «σήματα παιχνιδιού».
Στο –Μέρος Γ’ – θα αναλύσουμε την σημαντικότητα των φωνητικών και οπτικών σημάτων στο παιχνίδι, αλλά και το ξεκαθάρισμα του τοπίου που δίνει μια νέα μελέτη σχετικά με τον μύθο ότι «… ο άνθρωπος πρέπει να κερδίζει στο παιχνίδι».
Θετικός Εκπαιδευτής Σκύλων