Έχετε σκεφθεί ποτέ, αν σας απατά ο/η σύντροφός σας; Αν θα γράψετε καλά σε κάποιο διαγώνισμα; Αν θα σας απολύσουν; Αν θα γίνει πόλεμος; Αν αυτό που τρώτε είναι μεταλλαγμένο; Αν είναι επικίνδυνο να κυκλοφορείτε έξω το βράδυ; Αν ναι, τότε έχετε αναπτύξει κάποιους μηχανισμούς επιβίωσης. Τι είναι όμως αυτοί οι μηχανισμοί επιβίωσης;
Είναι μηχανισμοί οι οποίοι αναπτύχθηκαν στον ανθρώπινο οργανισμό με την πάροδο των χρόνων. Εάν τους χωρίζαμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες τότε θα είχαμε την λειτουργία της ανάπτυξης και τον μηχανισμό της προστασίας. Όταν ένας άνθρωπος φοβάται για την ζωή του το πρώτο πράγμα που θα σκεφτεί είναι ή να πολεμήσει ή να φύγει και θα διοχετεύσει όλη του την ενέργεια σε αυτή του την απόφαση. Ο εγκέφαλος του θα δώσει εντολή στο νευρικό του σύστημα το οποίο ελέγχει αυτούς τους μηχανισμούς. Το νευρικό σύστημα έχει ως δουλειά να λαμβάνει τα ερεθίσματα από το περιβάλλον να τα επεξεργάζεται και να οργανώνει την συμπεριφορά του σώματος είτε λειτουργώντας την ανάπτυξη είτε τον μηχανισμό της προστασίας. Αντιθέτως όταν ένας άνθρωπος δεν αισθάνεται απειλή ή φόβο από κάτι ή κάποιον, τότε όλη του την ενέργεια μπορεί να την διοχετεύσει στην ανάπτυξή του είτε αυτή είναι σωματική, είτε ψυχική, είτε πνευματική.
Αυτοί οι δύο μηχανισμοί δεν μπορούν να λειτουργήσουν ταυτόχρονα, ένας άνθρωπος που τρέχει να σωθεί από κάτι δεν μπορεί να σπαταλήσει ενέργεια σε αντικατάσταση κυττάρων παραδείγματος χάριν. Ένας άλλος λόγος που αυτοί οι δύο μηχανισμοί δεν μπορούν να λειτουργήσουν ταυτόχρονα είναι γιατί για να συμβεί η ανάπτυξη προϋποθέτει το γεγονός να είσαι ανοιχτός στο περιβάλλον ενώ για να προστατευθείς είναι απαραίτητο να κλείσεις, υψώνοντας ένα τείχος για να προστατευθείς από αυτό το απειλητικό περιβάλλον.
Λειτουργώντας με τον μηχανισμό της προστασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα σπαταλάς ενέργεια η οποία δεν ανανεώνεται. Η ανανέωση της ενέργειας γίνεται μόνο μέσα από την λειτουργία της ανάπτυξης. Όσο πιο πολύ μένεις στην προστασία, τόσο πιο πολύ κρατάς κλειστή την λειτουργία της ανάπτυξης μέχρι που μπορεί και να «πεθάνεις από τον φόβο σου». Ευτυχώς αυτό δεν συμβαίνει στους περισσότερους από εμάς που ποτέ δεν φτάνουμε στο σημείο να σταματήσουμε την λειτουργία της ανάπτυξης για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
Όμως και ο μηχανισμός της προστασίας χωρίζεται στα δύο. Ο ένας είναι αυτός που προστατεύει τον οργανισμό από εξωτερικές απειλές και ο άλλος είναι αυτός που προστατεύει το οργανισμό από εσωτερικές απειλές όπως είναι οι ιοί, το γνωστό ανοσοποιητικό σύστημα. Και αυτοί οι μηχανισμοί δεν μπορούν να δουλεύουν ταυτόχρονα. Εάν υπάρχει εξωτερική απειλή τότε πέφτει το ανοσοποιητικό σύστημα γιατί ο εγκέφαλος θα δώσει προτεραιότητα στην εξωτερική απειλή. Δεν υπάρχει λόγος να σωθούμε από τη γρίπη όταν μπροστά μας είναι μια τίγρης. Ο εγκέφαλος πρώτα θα δώσει σήμα στο νευρικό σύστημα να τρέξει μακριά και εφόσον σωθεί θα δώσει σήμα για να θεραπεύσει τον ιό της γρίπης.
Ας σκεφτούμε τώρα τι γίνεται στους αθλητές λίγο πριν τον αγώνα. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια ομάδα sprinters, οι οποίοι είναι ήδη στη γραμμή εκκίνησης και ακούνε την εντολή «έτοιμοι», η αδρεναλίνη δίνει στους μυς την ενέργεια που χρειάζονται για να φέρουν σε πέρας τον δύσκολο έργο που έχουν. Στην περίπτωση των αθλητών αυτό διαρκεί για ένα με δύο δευτερόλεπτα γιατί μετά ακούγεται ο πυροβολισμός. Αν διαρκούσε παραπάνω, όσο καλή φυσική κατάσταση και να είχαν, δεν θα άντεχαν και θα κατέρρεαν από το στρες ύστερα από λίγο. Φανταστείτε τώρα την περίπτωση όλων εμάς που ζούμε σε ένα κόσμο γεμάτο στρεσογόνους παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στο σώμα μας και αντιθέτως με τους αθλητές που εκτονώνουν το στρες τους με την έναρξη της κούρσας, εμείς μένουμε, σε αυτή την κατάσταση ετοιμότητας, η οποία πυροδοτείτε από τους χρόνιους φόβους μας και τις ανησυχίες μας. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο λειτουργούμε τον μηχανισμό της προστασίας αλλά λειτουργούμε και μόνο το κομμάτι εκείνο της προστασίας που είναι για τους εξωτερικούς παράγοντες. Με τους εσωτερικούς όμως τι γίνεται; Σήμερα γνωρίζουμε πως σχεδόν κάθε μεγάλη ασθένεια συνδέεται με το χρόνιο στρες.
Πως όμως μπορούμε να φύγουμε από αυτή τη κατάσταση ετοιμότητας που βρισκόμαστε η οποία βλάπτει την υγεία και την ανάπτυξη μας; Όσοι είμαστε στο χώρο της ψυχικής υγείας χρησιμοποιούμε το όρο «προσωπική ανάπτυξη» για να περιγράψουμε την διαδικασία της αυτογνωσίας.
Μαθαίνοντας τον εαυτό σου μέσα από αυτή την διαδικασία και ανακαλύπτοντας τους φόβους και τις ανησυχίες σου, μπορείς να τους αξιολογήσεις. Μπορείς να δεις αν είναι πραγματικοί και αν σου είναι απαραίτητοι. Αν αυτοί οι φόβοι έχουν κάτι να συνεισφέρουν στη ζωή σου, αν την γεμίζουν ή την αδειάζουν.
Όταν συνειδητοποιήσεις τι είναι αυτό που δεν σου αρέσει στη ζωή σου τότε θα μπορέσεις και να το αλλάξεις. Θα μπορέσεις να φτιάξεις την ζωή σου έτσι όπως εσύ θέλεις. Θα μπορέσεις να τη γεμίσεις με υγεία, με αγάπη για σένα και για τους άλλους, με χαρά, με ευτυχία και με ότι άλλο ο κάθε ένας από εσάς επιθυμεί να γεμίσει τη δική του ζωή. Η επιλογή είναι δική σας.
Είναι μηχανισμοί οι οποίοι αναπτύχθηκαν στον ανθρώπινο οργανισμό με την πάροδο των χρόνων. Εάν τους χωρίζαμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες τότε θα είχαμε την λειτουργία της ανάπτυξης και τον μηχανισμό της προστασίας. Όταν ένας άνθρωπος φοβάται για την ζωή του το πρώτο πράγμα που θα σκεφτεί είναι ή να πολεμήσει ή να φύγει και θα διοχετεύσει όλη του την ενέργεια σε αυτή του την απόφαση. Ο εγκέφαλος του θα δώσει εντολή στο νευρικό του σύστημα το οποίο ελέγχει αυτούς τους μηχανισμούς. Το νευρικό σύστημα έχει ως δουλειά να λαμβάνει τα ερεθίσματα από το περιβάλλον να τα επεξεργάζεται και να οργανώνει την συμπεριφορά του σώματος είτε λειτουργώντας την ανάπτυξη είτε τον μηχανισμό της προστασίας. Αντιθέτως όταν ένας άνθρωπος δεν αισθάνεται απειλή ή φόβο από κάτι ή κάποιον, τότε όλη του την ενέργεια μπορεί να την διοχετεύσει στην ανάπτυξή του είτε αυτή είναι σωματική, είτε ψυχική, είτε πνευματική.
Αυτοί οι δύο μηχανισμοί δεν μπορούν να λειτουργήσουν ταυτόχρονα, ένας άνθρωπος που τρέχει να σωθεί από κάτι δεν μπορεί να σπαταλήσει ενέργεια σε αντικατάσταση κυττάρων παραδείγματος χάριν. Ένας άλλος λόγος που αυτοί οι δύο μηχανισμοί δεν μπορούν να λειτουργήσουν ταυτόχρονα είναι γιατί για να συμβεί η ανάπτυξη προϋποθέτει το γεγονός να είσαι ανοιχτός στο περιβάλλον ενώ για να προστατευθείς είναι απαραίτητο να κλείσεις, υψώνοντας ένα τείχος για να προστατευθείς από αυτό το απειλητικό περιβάλλον.
Λειτουργώντας με τον μηχανισμό της προστασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα σπαταλάς ενέργεια η οποία δεν ανανεώνεται. Η ανανέωση της ενέργειας γίνεται μόνο μέσα από την λειτουργία της ανάπτυξης. Όσο πιο πολύ μένεις στην προστασία, τόσο πιο πολύ κρατάς κλειστή την λειτουργία της ανάπτυξης μέχρι που μπορεί και να «πεθάνεις από τον φόβο σου». Ευτυχώς αυτό δεν συμβαίνει στους περισσότερους από εμάς που ποτέ δεν φτάνουμε στο σημείο να σταματήσουμε την λειτουργία της ανάπτυξης για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
Όμως και ο μηχανισμός της προστασίας χωρίζεται στα δύο. Ο ένας είναι αυτός που προστατεύει τον οργανισμό από εξωτερικές απειλές και ο άλλος είναι αυτός που προστατεύει το οργανισμό από εσωτερικές απειλές όπως είναι οι ιοί, το γνωστό ανοσοποιητικό σύστημα. Και αυτοί οι μηχανισμοί δεν μπορούν να δουλεύουν ταυτόχρονα. Εάν υπάρχει εξωτερική απειλή τότε πέφτει το ανοσοποιητικό σύστημα γιατί ο εγκέφαλος θα δώσει προτεραιότητα στην εξωτερική απειλή. Δεν υπάρχει λόγος να σωθούμε από τη γρίπη όταν μπροστά μας είναι μια τίγρης. Ο εγκέφαλος πρώτα θα δώσει σήμα στο νευρικό σύστημα να τρέξει μακριά και εφόσον σωθεί θα δώσει σήμα για να θεραπεύσει τον ιό της γρίπης.
Ας σκεφτούμε τώρα τι γίνεται στους αθλητές λίγο πριν τον αγώνα. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια ομάδα sprinters, οι οποίοι είναι ήδη στη γραμμή εκκίνησης και ακούνε την εντολή «έτοιμοι», η αδρεναλίνη δίνει στους μυς την ενέργεια που χρειάζονται για να φέρουν σε πέρας τον δύσκολο έργο που έχουν. Στην περίπτωση των αθλητών αυτό διαρκεί για ένα με δύο δευτερόλεπτα γιατί μετά ακούγεται ο πυροβολισμός. Αν διαρκούσε παραπάνω, όσο καλή φυσική κατάσταση και να είχαν, δεν θα άντεχαν και θα κατέρρεαν από το στρες ύστερα από λίγο. Φανταστείτε τώρα την περίπτωση όλων εμάς που ζούμε σε ένα κόσμο γεμάτο στρεσογόνους παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στο σώμα μας και αντιθέτως με τους αθλητές που εκτονώνουν το στρες τους με την έναρξη της κούρσας, εμείς μένουμε, σε αυτή την κατάσταση ετοιμότητας, η οποία πυροδοτείτε από τους χρόνιους φόβους μας και τις ανησυχίες μας. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο λειτουργούμε τον μηχανισμό της προστασίας αλλά λειτουργούμε και μόνο το κομμάτι εκείνο της προστασίας που είναι για τους εξωτερικούς παράγοντες. Με τους εσωτερικούς όμως τι γίνεται; Σήμερα γνωρίζουμε πως σχεδόν κάθε μεγάλη ασθένεια συνδέεται με το χρόνιο στρες.
Πως όμως μπορούμε να φύγουμε από αυτή τη κατάσταση ετοιμότητας που βρισκόμαστε η οποία βλάπτει την υγεία και την ανάπτυξη μας; Όσοι είμαστε στο χώρο της ψυχικής υγείας χρησιμοποιούμε το όρο «προσωπική ανάπτυξη» για να περιγράψουμε την διαδικασία της αυτογνωσίας.
Μαθαίνοντας τον εαυτό σου μέσα από αυτή την διαδικασία και ανακαλύπτοντας τους φόβους και τις ανησυχίες σου, μπορείς να τους αξιολογήσεις. Μπορείς να δεις αν είναι πραγματικοί και αν σου είναι απαραίτητοι. Αν αυτοί οι φόβοι έχουν κάτι να συνεισφέρουν στη ζωή σου, αν την γεμίζουν ή την αδειάζουν.
Όταν συνειδητοποιήσεις τι είναι αυτό που δεν σου αρέσει στη ζωή σου τότε θα μπορέσεις και να το αλλάξεις. Θα μπορέσεις να φτιάξεις την ζωή σου έτσι όπως εσύ θέλεις. Θα μπορέσεις να τη γεμίσεις με υγεία, με αγάπη για σένα και για τους άλλους, με χαρά, με ευτυχία και με ότι άλλο ο κάθε ένας από εσάς επιθυμεί να γεμίσει τη δική του ζωή. Η επιλογή είναι δική σας.