Συχνά πολλοί ειδικοί καλούνται να μιλήσουν για το άγχος των πανελληνίων αλλά και τον φόρτο εργασίας των παιδιών. Σε αρκετές περιπτώσεις δίνονται συμβουλές, κόλπα ακόμα και ασκήσεις για το πως να ηρεμήσουν οι υποψήφιοι, να βελτιώσουν την απόδοση τους και τελικά να επιτύχουν τον στόχο τους.

Όλα τα παραπάνω μπορεί να είναι αρκετά χρήσιμα για τους γονείς για να έχουν μια λίστα με πράγματα που μπορούν να κάνουν, για να βοηθήσουν σε έναν αγώνα στον όποιο καλούνται να είναι προπονητές και όχι παίκτες. Από την άλλη μεριά, έχουμε να κάνουμε με τους ιδίους τους ενδιαφερομένους, που μάλλον θα έχουν πολύ λιγότερο χρόνο και μάλλον πρώτη προτεραιότητα να μελετήσουν τον μεγάλο όγκο των μαθημάτων και πολύ λιγότερο να ενημερωθούν για το πώς δεν θα αγχωθούν.

Έτσι από την αρχή έχουμε να κάνουμε με ένα θέμα που είναι πιθανό να είναι δουλεία των γονιών και των δάσκαλων και ενώ αφόρα και τους μαθητές, ίσως να είναι μια ευθύνη από την οποία μπορούν να ανακουφιστούν.

Παρατηρώντας το θέμα από την πλευρά του stress, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι παρόλο που ένα στρεσσογόνο γεγονός είναι πιθανό να προκαλεί μια πίεση στο άτομο που το ζει, στην πραγματικότητα υπάρχουν αρκετές διαβαθμίσεις στο πόσο έντονα θα το ζήσει και τελικά πως θα μπορέσει να το διαχειριστεί, από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Πέρα από τους βιολογικούς παράγοντες και τους παράγοντες προσωπικότητας και ταμπεραμέντου που συμβάλλουν στην τελική μορφή διαχείρισης της κατάστασης, στα οποία είναι λίγα τα πράγματα που δέχονται αλλαγή και επέμβαση, έχουμε να κάνουμε και με μια σειρά από πολλούς άλλους παράγοντες που έχουν να κάνουν με την ψυχική δομή της οικογενείας, της κοινωνίας και τελικά τους ίδιου του άτομου.

Ας μην ξεχνάμε ότι αντιθέτως με τις προηγούμενες γενιές, οι σημερινοί νέοι έχουν μεγαλώσει από γονείς που σε ένα μεγαλύτερο ποσοστό, έχουν και οι ίδιοι ζήσει κάποια εμπειρία εισαγωγικών εξετάσεων και ίσως φοιτητικής ζωής. Πρώτο και σημαντικό θέμα λοιπόν είναι πως οι ίδιοι έχουν αξιολογήσει και κατατάξει μέσα τους την εμπειρία αυτή. Με αλλά λόγια πως οι δικοί τους γονείς τους βοήθησαν κατά την διάρκεια αυτής της εμπειρίας, πως την διαχειρίστηκαν και τελικά ποια ή ποιες εμπειρίες ήταν αυτές που τους διαμόρφωσαν μια άποψη για το πώς έγιναν τα πράγματα στην δική τους ζωή και πως θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερα.

Μια τέτοια αξιολόγηση είναι πολύ σημαντικό να γίνει ακόμα και τώρα, μια και το να ζει ένα παιδί μια παρόμοια εμπειρία είναι πιθανό να αποκαλύπτει η να ξύνει όπως λέμε παλιές πληγές και συναισθήματα που ο γονιός θα προτιμούσε να αφήσει πίσω.

Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε πως μετράει πολύ η γενικότερη φιλοσοφία ζωής της οικογενείας. Έτσι, αν μια οικογένεια αποτελείται από μέλη τα οποία έχουν ως κανόνα σύνδεσης τους την επιτυχία, τότε είναι πιθανό αυτή να μοιάζει με μονόδρομο.

Επίσης, παρατηρείται πολλοί από εμάς όταν έχουμε να κάνουμε με κάτι αρκετά σημαντικό,  μας είναι αρκετά δύσκολο να δούμε την ζωή μας σε μια εξέλιξη και μια συνέχεια μιας και ο χρόνος μοιάζει να σταματάει στην ημερομηνία που μας αφόρα. Ο έφηβος θα διευκολυνθεί πολύ αν μπορέσει να δει την ζωή σε μια συνέχεια όπου θα μπορεί να βάζει στόχους αλλά όχι να προσδιορίζει το πόσο σημαντικός είναι από ένα αποτέλεσμα. Αυτό θα επιτευχτεί ομαλότερα αν η οικογένεια και το περιβάλλον του, του δίνει το ανοιχτό μήνυμα πως θα τους είναι σημαντικός/η και αγαπητός/η ακόμα και αν δεν τα καταφέρει.

Επιπροσθέτως στην ιδία αντίληψη, κάτι που θα διευκολύνει αρκετά τα πράγματα, θα είναι να βοηθήσουμε τον υποψήφιο να καταλάβει ποιος είναι ο δικός του στόχος και πως έχει το δικαίωμα να αλλάζει να μετανιώνει και να ξαναπροσπαθεί με σκοπό να κάνει μια δική του διαδρομή στην ζωή και όχι απαραίτητα να ικανοποιήσει τα όνειρα και τις προσδοκίες των γύρω του.

Σε σχέση με τις παραπάνω σκέψεις, μια ώθηση από τους γονείς και τους δάσκαλους σε συγκεκριμένες σχολές λόγω ταχύτερης επαγγελματικής αποκατάστασης, μπορεί να είναι ένας πρακτικά σωστός χειρισμός αλλά βγάζει έξω από το παιχνίδι την προσωπική επιθυμία και τα όνειρα που θα βοηθήσουν το άτομο να δει την άχαρη διαδικασία της προετοιμασίας σαν το μέσο να τα πραγματοποιήσει.

Ένας άλλος τομέας έχει να κάνει με την εξελικτική φάση της οικογενείας και του ίδιου του υποψήφιου. Η ηλικία και τα μέλη της οικογενείας, ίσως μπορούν να αλλάξουν το πώς βιώνεται μια πιθανή επιτυχία ή μια πιθανή αποτυχία από τον καθένα.

Έτσι, σε μια οικογένεια όπου ο γιος ή η κόρη είναι το μοναδικό παιδί ή το μικρότερο παιδί που έχει μείνει στην οικογένεια, μπορεί η επιτυχία να φέρει νέα δεδομένα στην καθημερινότητα της. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι το μέλος της οικογενείας θα χρειαστεί να φύγει από το σπίτι ή την πόλη. Ακόμα και αν παραμείνει, θα αλλάξει συνήθειες και με έναν τρόπο θα μπει στην ενήλικη ζωή. Ενώ, κάτι τέτοιο γίνεται αντιληπτό σαν μια φυσική εξέλιξη και σε ένα συνειδητό επίπεδο να είναι και αυτό που θα ήθελε ο καθένας για το παιδί του, στην πραγματικότητα έχει να παρατηρηθεί οι γονείς να βιώνουν συναισθήματα αγωνιάς, μοναξιάς και δυσαρέσκειας για την προβλεπόμενη αλλαγή των συνθηκών. Αυτά τα συναισθήματα τις περισσότερες φόρες υπάρχουν και γίνονται αντιληπτά από την ευαίσθητη μύτη των έφηβων που με κάποιο τρόπο έχουν να διαλέξουν μεταξύ του κοινού και του ατομικού τους συμφέροντος.

Τέλος, ας κρατήσουμε την ιδέα, πως ότι γίνεται μέσα σε μια κοινωνία και μια οικογένεια μπορεί να συνεισφέρει θετικά και αρνητικά στον άτομο. Σε αντίθεση με την αντίληψη που έχουμε ότι κανείς μπορεί να εστιάζει σε κάτι και να αφήνει τα αλλά στην άκρη, στην πραγματικότητα όλα τα γεγονότα που αφορούν εμάς και τους γύρω μας σε κάποιο βαθμό τραβούν μέρος της προσοχής μας.

Είναι αμέτρητοι οι τομείς για τους οποίους θα μπορούσε κανείς να κάνει  αναφορά, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατό να ελέγχει κανείς τα πάντα και να μην κάνει λάθη, όμως όσο  απλό και αν ακούγεται το καλύτερο που έχει να κάνει κανείς για να βοηθήσει στην προσπάθεια ενός υποψήφιου είναι να έχει μια κοντινή, φροντιστική και υποστηρικτική σχέση μαζί του αλλά και μια καλή επαφή με τα συναισθήματα του και τον εαυτό του. Να μπορεί να δώσει το στίγμα του αλλά αυτό το στίγμα να μην είναι δεσμευτικό και παρεμβατικό.

Πρόδρομος Ταράσης
Ψυχοθεραπευτής