Πως μπαίνουν οι τρίτοι στην επικοινωνία μας στην οικογένεια και πως τα αντιλαμβάνονται οι διάφοροι πολιτισμοί

Σε μια ένταση μεταξύ δυο ατόμων, αυτά εμπλέκουν ένα τρίτο για την μείωση της. Για παράδειγμα ένα ζευγάρι είναι πιθανό να καυγαδίζει για τα παιδιά, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να έχει διαφορές στην δική του σχέση. Στην θεραπευτική διαδικασία ο θεραπευτής προσπαθεί να απελευθερώσει το τρίτο άτομο από αυτή την εμπλοκή και να ενδυναμώσει τα όρια μεταξύ των δυο.

Στα ατομικιστικά ( όπως οι δυτικές κοινωνίες) περιβάλλοντα και κοινωνίες παρατηρούμε ότι το κέντρο τους είναι η απομονωμένη πυρηνική οικογένεια και κέντρο αυτής ο δεσμός του ζευγαριού. Τα όρια πρέπει να φυλάσσονται καλά μεταξύ των γονέων γιατί η ύπαρξη της οικογένειας στηρίζεται σε αυτά. Στα συλλογικά περιβάλλοντα (ανατολικές χώρες και παλιότερα είδη δυτικών παραδοσιακών οικογενειών) έχουμε δια βίου δεσμούς μεταξύ γονιού και παιδιού. Ακόμη σε ορισμένες μειονότητες οι δεσμοί γονιού παιδιού γίνονται αρκετά ισχυρές. Στις Ασιατικές κοινωνίες που είναι και αυτές συλλογικές η έννοια του εαυτού είναι διπλή, συμπεριλαμβάνει δηλαδή τον ατομικό εαυτό που έχει να κάνει με την προσωπικότητα του ατόμου, και τον οικογενειακό εαυτό όπου έχει να κάνει με την τιμή και την φήμη της οικογένειας καταγωγής. Ένας οικογενειακός θεραπευτής θα έλεγε ότι ένας από τους στόχους στην θεραπεία είναι η διαφοροποίηση ( να ακολουθήσει δηλαδή τον δικό του δρόμο) από την οικογένεια. Έτσι σε ένα ατομικιστικό περιβάλλον η κόρη ή ο γιος θα ζητούσε από τους γονείς να μην της/του μιλούν για τα προβλήματα τους και να εστιάσουν στην δική του/της ανάγκη. Κάτι τέτοιο θα ακουγόταν εγωιστικό και απίθανο σε μια συλλογική κοινωνία μια και οι ανάγκες τους και οι ανάγκες μου είναι έννοιες πολύ κοντινές.

Ιεραρχίες Γενιάς και Γένους

Στα ατομικιστικά περιβάλλοντα υπάρχει μια αμοιβαιότητα μεταξύ των συζύγων και ένα δίνω και παίρνω. Οι γονείς προσπαθούν να διατηρούν ένα κοινό μέτωπο. Από την άλλη μεριά τα αδέλφια είναι ίσα μεταξύ τους στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις. Στην συνεχεία και καθώς τα χρόνια παίρνουν, η εξουσία των γονιών μειώνεται και η σχέση παίρνει μια φιλική χροιά. Από την άλλη μεριά στις συλλογικές κοινωνίες μιλάμε για ιεραρχία της ηλικίας. Η ισότητα πλησιάζει κοντά στο τέλος της ζωής των γονιών. Ακόμα παρατηρούμε σε πολλές περιπτώσεις και το πατριαρχικό προνόμιο, με άλλα λόγια την εξουσία του άνδρα απέναντι στην γυναίκα και του αδελφού στην αδελφή.

Τρόποι Επικοινωνίας και Επίλυσης Προβλημάτων

Στα συλλογικά περιβάλλοντα ευνοείται η έμμεση και καλυμμένη επικοινωνία. Αυτό γίνεται για να αποφευχθεί να έρθει το μέλος της οικογένειας σε δύσκολη θέση από ένα άλλο. Έτσι, όταν βρίσκονται έξω συμφωνούν. Παραλαλητά η επιφανειακή αυτή αρμονία σπάει όταν το άτομο μιλά πίσω από την πλάτη του ενδιαφερόμενου. Αυτό γίνεται κυρίως για δυο λόγους

1. Για να αποσυμπιέσει την ένταση της διαφωνίας.

2. Για να θέσει το τρίτο άτομο που ακούει ως βοηθό για να αλλάξει ο ενδιαφερόμενος.

Στις διευρυμένες οικογένειες αυτή η εμπλοκή μπορεί να συμπεριλαμβάνει όλα τα μέλη σε ένα διάλογο, ακόμα και οικογενειακούς φίλους.

Ελαφριά Τρίγωνα ( εμπλοκή τρίτων)

Ένα από αυτά είναι το κουτσομπολιό και η συζήτηση των προβλημάτων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλλου που συνδέονται φιλικά. Κάτι τέτοιο δεν ενέχει κίνδυνο για την σχέση του ζευγαριού και είναι αντιθέτως ένας τρόπος να βελτιωθεί πιθανόν και η σταθερότητα. Οι Φιλλιπινεζοι χρησιμοποιούν την μεταφορά της πληροφορίας από το ένα μέλος της οικογένειας στο άλλο μέχρι να φτάσει στον ενδιαφερόμενο, σε μια προσπάθεια εκείνος να αλλάξει. Αυτός είναι για εκείνους ένας τρόπος να κριτικάρεις κάποιον χωρίς να υπάρχει ανοιχτή διαμάχη.

Δια-γενεικες Συμμαχίες

Παρατηρώντας πάλι τα δυο αυτά επίπεδα, θα λέγαμε ότι σε μια ατομικιστική κοινωνία η διατάραξη της ισορροπίας της οικογένειας όταν ένα παιδί γίνεται σύμμαχος με τον γονιό είναι σίγουρη. Από την άλλη πλευρά, αυτό είναι ένα συχνό φαινόμενο στις συλλογικές κοινωνίες που δεν διαταράσσει ισορροπίες. Η εξήγηση σε αυτό είναι ότι οι δυναμικές είναι προκαθορισμένες και δεν απειλούνται. παράδειγμα τέτοιων τριγώνων είναι η χρήση της μητέρας από τα παιδιά σαν ενδιάμεσος προς τον πατέρα σε αυστηρά πατριαρχικές κοινωνίες.

Συμμαχίες Ίδιας Γενιάς

Αυτές είναι πιθανό να γίνουν με ένα εξωτερικό άτομο φίλο ή ερωτικό σύντροφο και συμβάλλει στην απεξάρτηση του ατόμου από την οικογένεια αν και μπορεί να βιωθεί από την ίδια σαν μια απειλή. Στην πραγματικότητα δεν είναι όλα τόσο ξεχωριστά σε κοινωνίες και περιβάλλοντα. Ακόμα και οι πιο παραδοσιακές οικογένειες έχουν εξωτερικά ερεθίσματα και επιρροές που συμβάλλουν στην αλλαγή τους.

Γενικά μιλώντας θα λέγαμε ότι έτσι όπως είναι διαμορφωμένη η δική μας κοινωνία ο άμεσος τρόπος επικοινωνίας και όχι η εμπλοκή κάποιου τρίτου στην διαδικασία αυτή είναι ένας τρόπος που μας βοήθα να μεταφέρουμε το μήνυμα που θέλουμε στον άλλο, αλλά και να προστατέψουμε τον όποιο τρίτο θα έμπαινε ανάμεσα.

Ταράσης Πρόδρομος

Ψυχοθεραπευτής