Αρχίζοντας από τα βρέφη και τα μικρά παιδιά παρατηρούμε ότι αυτή την εποχή είναι αρκετά αυξημένες όλες οι λοιμώξεις. Ειδικότερα όμως ο πιο συνηθισμένος ιός σ’ αυτές τις ηλικίες είναι ο λεγόμενος “αναπνευστικός συγκυτιακός ιός”. Ειδικά στα βρέφη η νόσηση από αυτόν τον ιό μπορεί να προκαλέσει μια σοβαρότερη κατάσταση που ονομάζεται βρογχιολίτιδα και στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται αντιμετώπιση στο Νοσοκομείο. Όμως είτε πρόκειται για τον ιό που αναφέραμε είτε για άλλους ιούς (όπως ο ιός της γρίπης, διάφοροι ρινοϊοί κλπ) προκαλούν στα βρέφη και τα παιδιά που πάσχουν από βρογχικό άσθμα κρίση στη νόσο τους. Το παιδικό βρογχικό άσθμα είναι η πιο συνηθισμένη χρόνια νόσος της παιδικής ηλικίας. Περίπου 9-11% των παιδιών στην Ελλάδα πάσχουν από βρογχικό άσθμα και φαίνεται ότι η συχνότητα ολοένα αυξάνει. Σ’ αυτά τα παιδιά οι ιώσεις μπορούν να προκαλέσουν κρίση του άσθματος που μπορεί να εμφανιστεί με επίμονο βήχα σε ηρεμία ή στο παιχνίδι, ή σφύριγμα στην αναπνοή, ή αίσθημα πίεσης ή βάρους στο θώρακα, ή δύσπνοια ή και όλα αυτά μαζί. Αυτά τα παιδιά πρέπει να έχουν πάντα μαζί τους ειδικό φάρμακο για να το χρησιμοποιήσουν την ώρα της δύσπνοιας. Όμως η σημαντικότερη θεραπεία είναι η πρόληψη και σ’ αυτόν τον τομέα πλέον μπορούν να γίνουν πολλά. Υπάρχουν ειδικά φάρμακα που προλαμβάνουν τις κρίσεις του άσθματος πριν αυτές εμφανιστούν και δίνουν την ευκαιρία στο παιδί να ζει φυσιολογικά. Από την άλλη έχουν παρασκευαστεί εμβόλια ειδικά για αυτές τις ομάδες του παιδικού πληθυσμού (όπως εμβόλιο της γρίπης ή εμβόλιο του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού, κλπ) τα οποία προφυλάσσουν τα παιδιά από την νόσηση. Το σίγουρο είναι ότι για όλα αυτά τα θέματα η σωστή συνεργασία με το γιατρό είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για μια σωστή αντιμετώπιση.
Στους μεγάλους επικρατεί μια αντίστοιχη κατάσταση. Εδώ διάφοροι ρινοϊοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα αλλά και ο ιός της γρίπης είναι οι συνηθέστεροι παθογόνοι μικροοργανισμοί. Αυτές οι ιώσεις συνήθως διαρκούν 1-4 ημέρες και υποχωρούν από μόνες τους. Είναι λάθος η αυθαίρετη χρήση αντιβιοτικών γι’ αυτές τις καταστάσεις γιατί τα αντιβιοτικά δεν σκοτώνουν τους ιούς. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος που πρέπει η κατανάλωση αντιβιοτικού να γίνεται μόνο μετά την σχετική εντολή του γιατρού. Τελευταία παρασκευάστηκε φάρμακο που μειώνει την βαρύτητα της γρίπης και τις μέρες νοσηλείας (δεν κυκλοφορεί ακόμη στην Ελλάδα) και φαίνεται ότι ωφελεί σημαντικά τους ασθενείς με γρίπη. Εάν αυτές οι ιώσεις δεν παραμείνουν στις περιοχές που ξεκίνησαν (συνήθως μύτη, φάρυγγας) και επεκταθούν χαμηλότερα τότε μπορεί να εξελιχθούν σε οξεία τραχειίτιδα, οξεία βρογχίτιδα ή ακόμη και πνευμονία. Συνήθως άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, δηλαδή αδύναμη αντίσταση στις ιώσεις αναπτύσσουν πολύ πιο εύκολα αυτές τις επιπλοκές. Τέτοια άτομα είναι οι ηλικιωμένοι, οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα που αδυνατίζουν τις αντιστάσεις του οργανισμού όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιοπάθειες, η νεφρική ανεπάρκεια, ο καρκίνος, αλλά και το κάπνισμα, ο αλκοολισμός, και η χρόνια λήψη κάποιων φαρμάκων. Γι’ αυτά τα άτομα είναι σημαντική η προφύλαξη με εμβολιασμό. Σήμερα υπάρχουν δύο βασικά είδη εμβολίων που φαίνεται ότι έχουν αποτέλεσμα. Είναι το εμβόλιο έναντι της γρίπης που είναι ετήσιο και το εμβόλιο έναντι του πνευμονιόκοκκου που είναι για τους περισσότερους πενταετές.
Επιπλέον αυτές οι ιώσεις δημιουργούν τις συνθήκες να επιδεινώνονται και διάφορα χρόνια νοσήματα του Αναπνευστικού, όπως το βρογχικό άσθμα των ενηλίκων, η απλή χρόνια βρογχίτιδα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Ειδικά για την χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια πρέπει να πούμε ότι αποτελεί για την Ελλάδα μια συχνή νόσο σχεδόν αποκλειστικό αίτιο της οποίας είναι το κάπνισμα. Συνήθως ξεκινάει στην ηλικία των 45-50 ετών και αν δεν αντιμετωπισθεί σωστά παρουσιάζει μια συνεχή επιδείνωση. Είναι συχνό το λάθος να μπερδεύει κανείς αυτή τη νόσο με το βρογχικό άσθμα το οποίο είναι τελείως διαφορετική οντότητα. Εάν κάποιος καπνίζει, έχει περάσει τα 45, παρουσιάζει συνεχή συνήθως πρωινό βήχα, αισθάνεται δυσκολία στην αναπνοή όταν ανεβαίνει σκάλα ή ανηφόρα τότε πιθανότατα νοσεί από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Σε όλους αυτούς τους ανθρώπους οι ιώσεις πολύ πιθανόν να προκαλέσουν επιδείνωση της κατάστασής τους με αύξηση του βήχα, πολλά πτύελα, χειρότερη δύσπνοια ή και πυρετό. Είναι σημαντικό γι’ αυτούς τους ασθενείς να γνωρίζουν ότι ο πυρετός δεν είναι απαραίτητος σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Και μόνο με τα υπόλοιπα συμπτώματα πρέπει να συζητήσουν με το γιατρό τους για την κατάλληλη θεραπεία. Και εδώ είναι σημαντική η πρόληψη και η προφύλαξη. Ως πρόληψη εννοούμε βέβαια τη διακοπή του καπνίσματος σε όσο μικρότερη ηλικία είναι δυνατό και τους εμβολιασμούς που αναφέραμε στα άτομα που τους χρειάζονται. Επίσης και εφ όσον έχει ξεκινήσει η πορεία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας η έγκαιρη αντιμετώπιση των λοιμώξεων έχει βρεθεί ότι μειώνει το ρυθμό επιδείνωσης του αναπνευστικού με το πέρασμα του χρόνου.
Στους ενήλικες με βρογχικό άσθμα ισχύουν παρόμοιες οδηγίες. Εδώ η βασική διαφορά είναι ότι με την κατάλληλη προφυλακτική θεραπεία τα άτομα αυτά μπορούν εύκολα να απαλλαγούν από τα συμπτώματά τους και να ζουν φυσιολογική ζωή. Σε όλες τις νόσους που αναφέραμε και βέβαια και στο βρογχικό άσθμα ισχύει η ρήση ότι η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία.
Είδαμε λοιπόν ότι οι φαινομενικά απλές και συνηθισμένες ιώσεις της εποχής μπορούν κάτω από κατάλληλες συνθήκες να αποδειχθούν δύσκολες και προβληματικές για τους ασθενείς. Σε οποιαδήποτε όμως περίπτωση, το σημαντικότερο εφόδιο που πρέπει να έχει κανείς για τη σωστή αντιμετώπισή τους είναι η απαραίτητη γνώση και η σωστή συνεργασία με το γιατρό του. Γιατί μόνο με την γνώση και τη συνεργασία είναι δυνατή η βέλτιστη αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας του.
Πνευμονολόγος