Από μικροί γνωρίζουμε πως μια νύχτα έλλειψης ύπνου δεν αναπληρώνεται από τον ύπνο της επόμενης ημέρας. Τι συμβαίνει όταν οι άυπνες νύχτες γίνονται όλο και περισσότερες και ο χρόνος που πρέπει να αναπληρωθεί αυξάνεται; Ο ανεπαρκής ή χαμηλής ποιότητας ύπνος χαρακτηρίζεται ως αϋπνία και έχει εισβάλλει στη ζωή μας, χωρίς να το συνειδητοποιήσουμε, παίρνοντας τη θέση των ευεργετικών ονείρων.
Αντίθετα με τη γενικότερη πεποίθηση, η αϋπνία δεν καθορίζεται από το συνολικό χρόνο που περνάμε όντας κοιμισμένοι ή το χρόνο που χρειαζόμαστε για να αποκοιμηθούμε. Η ανάγκη για ύπνο διαφέρει έντονα από άνθρωπο σε άνθρωπο και αυτό που για κάποιον είναι μια νύχτα επαρκούς ξεκούρασης για κάποιον άλλο θεωρείται αϋπνία.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που ταλαιπωρούνται από αϋπνία βρίσκουν δυσκολότερο και πιο ενοχλητικό το χρόνο που περνούν στο κρεβάτι χωρίς να μπορούν να αποκοιμηθούν. Το συναίσθημα γίνεται ακόμα πιο δυσάρεστο στην περίπτωση που έχεις δίπλα σου κάποιον που ροχαλίζει ανέμελα. Κατά τη διάρκεια των άυπνων ωρών οι άνθρωποι έχουν την τάση να σκέφτονται υπερβολικά, γεγονός που όταν δε συνδυάζεται με βαθύτερη εσωτερική ενδοσκόπηση προς βελτίωσης εαυτών μπορεί να γίνει συνήθως πηγή έντονων προβληματισμών και δυσάρεστων συναισθημάτων. Το πρόβλημα δε σταματάει όμως εκεί, καθώς οι επιπτώσεις της αϋπνίας γίνονται ιδιαίτερα έκδηλες την επόμενη ημέρα, όταν η δυσκολία συγκέντρωσης και προσανατολισμού και η κούραση καταβάλλουν το άτομο συχνά σε βαθμό που να μη μπορεί να εργαστεί και γενικότερα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, οικογενειακές και επαγγελματικές. Συχνά επίσης οι άυπνοι άνθρωποι αποκτούν ημερήσιες συνήθειες με δυσμενείς επιπτώσεις, όπως η καταφυγή σε υπερβολές και καταχρήσεις καφεΐνης και ζάχαρης προκειμένου να αναπληρώσουν την έλλειψη ύπνου και είναι πολύ κουρασμένοι για να διατηρήσουν μια ενεργητική και υγιεινή ζωή.
Η αϋπνία δεν είναι πάθηση που κάνει διακρίσεις, ωστόσο πιο επιρρεπείς φαίνεται να είναι οι γυναίκες, οι άνθρωποι άνω των 60 ετών και όσοι έχουν ιστορικό κατάθλιψης. Η μικρής διάρκειας αϋπνία που διαρκεί από μια νύχτα έως μερικές εβδομάδες οφείλεται συχνότερα σε αυξημένη ένταση, αλλαγές στη ζωή του ατόμου και άγχος. Η παρατεταμένη ή μακράς διάρκειας αϋπνία αποτελεί σοβαρότερο πρόβλημα και μπορεί να προκληθεί από ένα μεγάλο αριθμό νοητικών και ψυχολογικών διαταραχών, κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών ή χρόνιους πόνους. Η πιο ενδεδειγμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της αϋπνίας δεν είναι οι ιατρικές συνταγές, αλλά η θεραπεία που αποσκοπεί στην αναγνώριση και εξάλειψη τρόπων συμπεριφοράς που εντείνουν την αϋπνία και η υιοθέτηση τρόπων χαλάρωσης που θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Γιατί όπως και πολλά άλλα πράγματα η αϋπνία είναι κατάσταση που δημιουργεί το μυαλό μας και είναι στο χέρι μας να τη διώξουμε.
Ρωτώντας ανθρώπους για τις συνήθειες ύπνου τους ακούσαμε και την άποψη της εκούσιας αποφυγής του ύπνου από ανθρώπους που πιστεύουν πως μπορούν να περάσουν πιο εποικοδομητικά το χρόνο που θα περνούσαν κοιμώμενοι. Δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε πως όπως πολύ ορθά σημείωσε Σαίξπηρ ‘’ο ύπνος είναι ο κύριος τροφοδότης στη γιορτή της ζωής”.
Βιολόγος