Πολλά ακούγονται, πολλά λέγονται, άλλα τόσα συζητιούνται και η ζωή συνεχίζεται μέσα στη καθημερινότητά της. Βαριά, ελαφριά ή δεν ξέρω εγώ τι άλλο, αυτή η καθημερινότητα μπορεί να είναι τελικά η ίδια μας η ύπαρξη. Μέσα σ’αυτήν, πάντα κάτι μας λείπει και μας αφήνει ένα κενό, που εκτός του ότι μπορεί να είναι μόνιμο, μπορεί και να μεγεθυνθεί καμμιά φορά και να γίνει «πρόβλημα». Αυτό το κενό αρχίζει να γεμίζει όταν ψάχνουμε να βρούμε την αληθινή φύση ενός πράγματος, την ουσία του.
Πολλοί από τους νέους απόφοιτους των Σχολών Ιατρικής των Ζώων (Κτηνιατρικών) βλέπουν το μέλλον της επιστήμης τους όχι μόνο να συναρτάται αλλά να εξαρτάται από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Έχουν εντυπωσιαστεί προφανώς από τις γνώσεις που με τόσο κόπο απόκτησαν κατά την διάρκεια των σπουδών τους. Πιστεύουν πως οι καινούργιοι κλάδοι των απεικονιστικών μεθόδων, των νέων χειρουργικών μεθόδων, της ρομποτικής κ.α θα διαμορφώσουν την άσκηση της επιστήμης τους στο κοντινό ή μακρινότερο μέλλον.
Τους ιατρούς μικρών ζώων (κτηνιάτρους) που ασκούν την επιστήμη στην κλινική πράξη, η εξέλιξη αυτή δεν τους άφησε καθόλου αδιάφορους . Με ισχυρή επιστημονική κατάρτιση από τις Σχολές των Ελληνικών Πανεπιστημίων (όποιος δεν ξέρει τι επίπονη είναι η σπουδή της επιστήμης αυτής …), ενσωμάτωσαν έγκαιρα την σύγχρονη ιατρική τεχνολογία στην πράξη. Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας είναι ένας πολύτιμος βοηθός στον σύγχρονο επιστήμονα και ισχυρό θεραπευτικό εργαλείο για τα άρρωστα ζώα. Οι ιδιοκτήτες τους συμερίζονται τον πόνο των ζώων τους και όσο περισσσότερο σύγχρονη είναι η παρεχόμενη θεραπευτική υποστήριξη σ’’αυτά, τόσο περισσότερο μένουν ικανοποιημένοι.
Βέβαια για την τεχνολογία υπάρχουν και οι σοβαρές ενστάσεις που κάνουν πολλούς και πολλές (η σχέση των γυναικών με την τεχνολογία είναι αντικείμενο έρευνας νομίζω …) να κρατούν αρνητική στάση. Εγώ προσωπικά, ας μου επιτραπεί να το εκφράσω ευθαρσώς, νομίζω πως η ορθή της χρήση μόνο όφελος προσκομίζει. Άλλωστε αν και «παληός», – σκεφτείτε πως όταν υπολογίζαμε σιτηρέσια ζώων στην έδρα της Διατροφής, σου έπαιρναν την κόλλα αν χρησιμοποιούσες κομπιουτεράκι, γιατί μόνο ο λαγαριθμικός κανόνας επιτρεπόταν -, προσαρμόστηκα στην εξέλιξη της τεχνολογίας μέσα στις επόμενες δεκαετίες.
Είναι αναμφίβολα χρήσιμη η τεχνολογία που οδηγεί πολλούς να τρέφουν ελπίδες πως η ιατρική θα αντικατασταθεί σύντομα με μηχανήματα λήψης ιατρικών αποφάσεων. Παρά τις κάποιες δεκαετίες που «παίζει» η άποψη αυτή, τελικά μέχρι σήμερα δεν φαίνεται να επικρατεί. Η επίθεση της τεχνολογίας συνεχίζεται βέβαια. Το ερώτημα είναι αν και κατά πόσο η τεχνολογία θα υπηρετήσει την επιστήμη ή οι ιατροί των ζώων (κτηνίατροι) θα γίνουν τελικά υποχείριά της. Το καρτεσιανό «σκέφτομαι άρα υπάρχω» δεν σημαίνει πως επειδή σκέφτομαι συμπεραίνω πως υπάρχω. Είναι ακόμα βαθύτερο, σκέφτομαι και μου αποκαλύπτεται πως υπάρχω…
Και βέβαια καλά ολ’αυτά αλλά πες πως και το κλινικό ένστικτο των ιατρών των ζώων (κτηνιάτρων) αναπτύσσεται με την ορθή επιστημονική πράξη. Πες πως και η χρήση της τεχνολογίας είναι ορθολογική και σε ωφέλεια του άρρωστου ζώου. Μετά από πολλά χρόνια άσκησης ιατρικής των ζώων (κτηνιατρικής) καταλαβαίνει κανείς, πως η πραγματική ουσία της επιστήμης του είναι μια σχέση. Είναι η σχέση του ιατρού με τον ιδιοκτήτη του ζώου και με το ίδιο το ζώο. Ο ιδιοκτήτης και «πελάτης» γιατί είναι «πελάτης» του ιατρού; Γιατί εναποθέτει εμπιστοσύνη στον ιατρό ώστε να θεραπεύεται το άρρωστο ζώο του ή να προλαμβάνεται και η μελλοντική αρρώστια του; Γιατί δίνει χρήματα γι’ αυτό; Μα γιατί έχει αναπτύξει μια σχέση με το ζώο του. Το ότι υπάρχει αυτή ακριβώς η σχέση του ιδιοκτήτη με το κατοικίδιο είναι η πεμπτουσία της ζωοφιλίας του κατοίκου των σύγχρονων μεγαλουπόλεων. Είναι η βάση για την εγκαθίδρυση της «αγοράς» υπηρεσιών και προϊόντων για κατοικίδια. Η σχέση (relation στα …νέα ελληνικά), σημαίνει επαφή, σύνδεση, αλληλεπίδραση, συσχετισμό. Η σχέση με τη σημασία του συσχετισμού λέγεται και αναφορά. Ο Καντ διακρίνει τρεις κατηγορίες της σχέσης ή της αναφοράς: 1) υπόσταση και εξαρτημένη ιδιότητα (συμβεβηκός). Η φιλοσοφική έρευνα μπορεί να ασχοληθεί με το αν η ζωοφιλία είναι σ’αυτή την κατηγορία, 2) αιτία και αποτέλεσμα π.χ το Α προκαλεί το Β, ή το Β έγινε γιατί το προκάλεσε το Α, και 3) αλληλεπίδραση. Μάλιστα για τον Καντ οι κατηγορίες αυτές της σχέσης δεν εξάγονται από την εμπειρική πραγματικότητα, αλλά υπάρχουν και ισχύουν a priori (εκ των προτέρων). Υπάρχουν στο μυαλό μας χαραγμένες από πριν. Φυσικά δεν είναι δυνατόν ο πανεπιστήμων Αριστοτέλης να μην αναφέρεται στην κατηγορία της σχέσης, και μάλιστα αναφέρεται σαν κατηγορία του προς τι. Η σχέση ανάμεσα στα πράγματα και τα φαινόμενα μπορεί να είναι φυσική. Ένα πράγμα επιδρά πάνω στο άλλο. Συνήθως τα πράγματα δεν τα βλέπουμε απομονωμένα το ένα από το άλλο, αλλά στις μεταξύ τους σχέσεις. Η διαλεκτική θεωρεί τις σχέσεις πάντοτε αμοιβαίες. Σχέσεις υπάρχουν και είναι διαπροσωπικές, ανθρώπου προς άνθρωπο. Τέτοιες αναπτύσσονται μεταξύ του ιατρού των ζώων (κτηνιάτρου) και του «πελάτη» ιδιοκτήτη κατοικιδίου αλλά και του ίδιου του ζώου. Είναι η πεμπτουσία της άσκησης της επιστήμης αυτής.
Από τις πραγματικές σχέσεις πρέπει να διακρίνουμε τους συσχετισμούς που γίνονται ανάμεσα σε πράγματα, κατοικίδια και ιδιοκτήτες, μεγέθη, σκέψεις κ.λπ. Οι σχέσεις αυτές είναι εξωτερικές ή εσωτερικές. Αν πούμε πως είναι μόνο εσωτερικές, κινδυνεύουμε να βρούμε όλα τα πράγματα ίδια μεταξύ τους. Στο λάθος αυτό έπεσε ο Σέλιγκ (ταυτίζουσα φιλοσοφία) αλλά και πολύς Χέγκελ. Αντίθετα ο Ράσελ υποστήριξε πως όλα τα πράγματα είναι εξωτερικές σχέσεις.
Λίγο βαθύτερα; Η σχέση είναι ενεργούμενος τρόπος , με τον οποίο συγκροτείται η ύπαρξη των υπαρκτών πραγμάτων αλλά και η γνώση μας για το κάθε υπαρκτό. Κάθε έμβιο ον, και φυσικά και το κατοικίδιο αλλά και ο ιδιοκτήτης του, υπάρχει σε αμεσότητα σχέσης με την πραγματικότητα που το περιβάλλει. Αμεσότητα σχέσης σημαίνει συγκεκριμένες μορφές εξάρτησης του γεγονότος της ύπαρξης από το περιβάλλον στο οποίο η ύπαρξη πραγματοποιείται. Σημαίνει: πρόσληψη οξυγόνου, πρόσληψη νερού και τροφής (άραγε γιατί όλοι εμείς οι ζωόφιλοι ενδιαφερόμαστε τόσο πολύ για την τροφή του κατοικιδίου;), προσαρμογή στις κλιματολογικές συνθήκες (του διαμερίσματος) αλλά και έκθεση σε κινδύνους που απειλούν την επιβίωση (ο κακός σκύλος του γείτονα, λοιμώδεις ασθένειες κ.α.)
Ειδικά ο άνθρωπος έχει μια νοήμονα και συνειδητή σχέση με το περιβάλλον και φυσικά με το κατοικίδιό του. Διακρίνει και αναγνωρίζει την ετερότητα σε μορφές αλλά και σε ποικίλες σχέσεις. Ο σύγχρονος κλάδος της Οικονομικής Επιστήμης που ακούει στο όνομα marketing κάτι φαίνεται να γνωρίζει από όλα αυτά που μόλις προανέφερα. Το εκχυδαίζουμε το πράγμα; Όχι, καθόλου. Απλά το marketing επειδή υπηρετεί συγκεκριμένες ανάγκες της οικονομικής δραστηριότητας ποσοτικοποιεί και κάνει μετρήσεις για να επιτύχει στο σκοπό του. Η τυποποίηση, η ποιότητα, η ελκυστικότητα των ζωοτροφών φυσικά έγινε για τον «καταναλωτή». Το ον μέσα στη μοναδικότητά του έγινε «καταναλωτής» κάτι που δεν είναι μου φαίνεται μόνο κακό. Αυτό βέβαια είναι άλλο θέμα. Και το marketing δεν είναι στον αέρα. Σήμερα, σε ένα πράγμα βασίζεται: στη σχέση. Τη σχέση του ανθρώπου που αποκτά με ένα «προϊόν». Φανταστείτε πόσο σημαντικότερη είναι η σχέση εμβίου (του ανθρώπου) με άλλο έμβιο (το κατοικίδιο), που τον καταλαβαίνει, αντιδρά, έχει συναισθήματα, με λίγα λόγια τον συντροφεύει. Αυτή η συντροφικότητα του ανθρώπου με το ζώο είναι ο θεμέλιος λίθος και εκεί ίσως η ουσία της άσκησης της ιατρικής των ζώων συντροφιάς. Μοιάζει αόρατη, αλλά υπάρχει μέσα στην καθημερινότητα. Φαίνεται πολλές φορές να είναι δυσδιάκριτη αλλά δεν είναι καθόλου. Αυτή την σχέση συντροφικότητας είναι τελικά που υπηρετούμε και πρέπει να υπηρετούμε μια ζωή…
Κτηνίατρος DVM, PhoSc, PhD